ابزارهای بازار سرمایه در خدمت کاهش قیمت برق
کارشناسان حوزه انرژی معتقدند یکی از راهکارهای مهم برای بهبود وضعیت توزیع برق در کشور، ورود بخش خصوصی به این حوزه از طریق ابزارهای بازار سرمایه است. این اقدام نه‌تنها می‌تواند رقابت سالمی در بازار برق ایجاد کند، بلکه به کاهش قیمت برق و بهبود کارایی توزیع نیز کمک خواهد کرد.
به گفته کارشناسان، اگر دولت به دنبال رفع مشکلات فعلی در حوزه برق است، باید اجازه ورود فعالان خصوصی به شبکه توزیع را به‌عنوان یکی از گام‌های اساسی خود در نظر بگیرد. در همین رابطه رضا علیزاده، رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: «در صورتی که بخش خصوصی از طریق مکانیسم‌های موجود در بازار سرمایه بتواند به حوزه توزیع برق ورود کند، قدر مسلم در اثر رقابتی که ایجاد می‌شود، مشکلات حوزه برق کاهش می‌یابد.»
این درحالی است که در سال‌های اخیر مسئله ناترازی برق، به‌ویژه اثر آن بر صنایع بورسی و کاهش تولیدات ناشی از قطعی‌های مکرر برق، به یک چالش اساسی در حوزه تولید و صنعت تبدیل شده است. رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس با اشاره به اینکه یک‌سری سیاست‌گذاری‌های غلط در گذشته، باعث شده که امروز با معضلی تحت عنوان ناترازی برق به‌خصوص برای صنایع مواجه شویم، افزود: «به همین دلیل ریشه‌ها و راهکارهای رفع ناترازی برق در حوزه‌های تولید، توزیع و مصرف از جمله مباحثی به‌حساب می‌آید که سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران دولت چهاردهم باید آن را بررسی کنند. ناترازی انرژی موضوعی جدی است؛ زیرا این مسئله در سال‌های آینده به یک تهدید جدی برای صنایع تبدیل خواهد شد.»
او ادامه داد: «صنایع نباید در اولویت قطعی برق قرار بگیرند. این مسئله منجر به بروز خسارت در بخش صنعت و اقتصاد کشور می‌شود. هرچند ساخت نیروگاه‌های جدید، تا حدودی، مشکل ناترازی برق را برای مصارف خانگی حل می‌کند اما این کار کافی نیست. برای این امر نیازمند تدابیر لازم از سوی وزارت نیرو و همچنین وزارت صمت هستیم.»
علیزاده با بیان اینکه در شرایط خاص باید تأمین گاز و برق مورد نیاز صنایع در اولویت باشد، بیان کرد: «اجرای طرح‌های برنامه هفتم، برای توسعه صنعت برق نیازمند سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذار هم، زمانی به این حوزه وارد می‌شود که بازار واقعی برق شکل گرفته و سودآور باشد تا انگیزه برای سرمایه‌گذاری داشته باشد.»
راهکارهای تأمین مالی صنعت برق
مصطفی احمدلو، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «آتیه نو» با اشاره به اینکه یکی از اصلی‌ترین مزایای ورود بخش خصوصی به بازار توزیع برق، ایجاد رقابت است، گفت: «با ایجاد رقابت در این حوزه، شرکت‌های خصوصی به‌دنبال کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری خواهند بود تا بتوانند سهم بیشتری از بازار کسب کنند. این رقابت باعث می‌شود قیمت برق به‌طور طبیعی کاهش یابد و مصرف‌کنندگان نهایی نیز از این کاهش قیمت بهره‌مند شوند. همچنین، این شرکت‌ها به دلیل نیاز به جذب سرمایه و بازدهی مناسب، معمولاً در ارائه خدمات باکیفیت‌تر و با هزینه کمتر عملکرد بهتری دارند.»
او افزود: «ابزارهای بازار سرمایه قادرند نقش مهمی در تأمین مالی شرکت‌های خصوصی برای ورود به حوزه توزیع برق ایفا کنند. آن‌ها با استفاده از ابزارهای متنوع می‌توانند منابع مالی مورد نیاز برای توسعه زیرساخت‌های توزیع برق را تأمین کنند. این منابع مالی به شرکت‌ها امکان می‌دهد تا نه‌تنها شبکه‌های توزیع را به‌روزرسانی کنند، بلکه با به‌کارگیری تکنولوژی‌های جدید و کاهش هدررفت انرژی، به کارایی بیشتری در این حوزه دست یابند.»
به گفته احمدلو، تجربه کشورهای دیگر نشان می‌دهد که خصوصی‌سازی در حوزه توزیع برق و ایجاد یک محیط رقابتی به بهبود کارایی، کاهش هزینه‌ها و حتی افزایش رضایت مشتریان منجر می‌شود. از سوی دیگر، دولت از این قابلیت برخوردار است که نقش نظارتی خود را حفظ کند تا از عدالت در دسترسی به برق و جلوگیری از تبعیض قیمتی اطمینان حاصل کند.
او با اشاره به ابزارهایی که به تأمین مالی و ورود بخش خصوصی به حوزه‌هایی مانند توزیع برق کمک می‌کنند، توضیح داد: «شرکت‌ها از طریق عرضه اولیه سهام در بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران، به تأمین مالی می‌پردازند. با عرضه سهام به عموم، شرکت‌های فعال در حوزه توزیع برق می‌توانند منابع مالی مورد نیاز خود را برای توسعه زیرساخت‌ها یا افزایش ظرفیت‌های توزیع جذب کنند. این روش برای شرکت‌هایی که قصد دارند بخش قابل‌توجهی از سرمایه خود را از طریق مشارکت عموم فراهم کنند، بسیار کارآمد است.»
این کارشناس اقتصادی اوراق بدهی نظیر اوراق مشارکت، اجاره و سلف موازی استاندارد را یکی از ابزارهای مؤثر برای تأمین مالی پروژه‌های بزرگ دانست و اضافه کرد: «اوراق مشارکت برای تدارک مالی پروژه‌های بزرگ زیربنایی از جمله پروژه‌های مرتبط با صنعت برق، قابل استفاده است. شرکت‌های فعال در حوزه توزیع برق قادرند این اوراق را برای توسعه زیرساخت‌های توزیع شبکه‌های برق به کار گیرند.»
احمدلو گفت: «در اوراق اجاره، شرکت توزیع برق دارایی‌های خود را به‌صورت اجاره‌ای در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد و در ازای آن تأمین مالی می‌کند. این اوراق به دلیل شرعی بودن در ایران محبوبیت بالایی دارند.»
او اضافه کرد: «سلف موازی استاندارد نیز یکی دیگر از روش‌های تأمین مالی از طریق پیش‌فروش محصولات آینده است. در صنعت برق، این روش می‌تواند به پیش‌فروش خدمات یا انرژی تولیدی آینده در شبکه‌های توزیع کمک کند.»
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه‌ای نیز ابزار مناسبی برای تأمین مالی پروژه‌های بزرگ زیربنایی مانند توسعه شبکه توزیع برق هستند، گفت: «این صندوق‌ها سرمایه مورد نیاز برای یک پروژه خاص را از سرمایه‌گذاران جمع‌آوری می‌کنند و در صورت موفقیت پروژه، سود حاصل را بین آن‌ها توزیع می‌کنند. دولت می‌تواند با ارائه مشوق‌های مالیاتی و حمایتی، شرکت‌های توزیع برق را ترغیب کند تا از این صندوق‌ها برای توسعه زیرساخت‌های خود بهره بگیرند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر هم برای شرکت‌های به دنبال توسعه فناوری‌های نوآورانه در حوزه برق، مناسب هستند. این صندوق‌ها از این قابلیت برخوردارند که در شرکت‌های فعال در زمینه هوشمندسازی شبکه‌های توزیع برق، توسعه سیستم‌های مدیریت انرژی و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کنند. با توجه به اهمیت نوآوری در بهبود کارایی توزیع برق، به‌کارگیری این نوع صندوق‌ها می‌تواند بسیار مؤثر باشد.»
این کارشناس بازار سرمایه یادآور شد: «یکی دیگر از ابزارهای جذب سرمایه در بازار سرمایه ایران، افزایش سرمایه شرکت‌ها از طریق آورده نقدی سهام‌داران یا مطالبات حال‌شده به حساب می‌آید. شرکت‌های توزیع برق قادرند با افزایش سرمایه، منابع مالی بیشتری برای پروژه‌های توسعه‌ای خود جذب کنند. این روش به‌خصوص برای شرکت‌های بورسی که از پشتوانه قوی سهام‌داران برخوردارند، بسیار مناسب است.»
به گفته کارشناسان، اگر دولت به دنبال رفع مشکلات فعلی در حوزه برق است، باید اجازه ورود فعالان خصوصی به شبکه توزیع را به‌عنوان یکی از گام‌های اساسی خود در نظر بگیرد. در همین رابطه رضا علیزاده، رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: «در صورتی که بخش خصوصی از طریق مکانیسم‌های موجود در بازار سرمایه بتواند به حوزه توزیع برق ورود کند، قدر مسلم در اثر رقابتی که ایجاد می‌شود، مشکلات حوزه برق کاهش می‌یابد.»
این درحالی است که در سال‌های اخیر مسئله ناترازی برق، به‌ویژه اثر آن بر صنایع بورسی و کاهش تولیدات ناشی از قطعی‌های مکرر برق، به یک چالش اساسی در حوزه تولید و صنعت تبدیل شده است. رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس با اشاره به اینکه یک‌سری سیاست‌گذاری‌های غلط در گذشته، باعث شده که امروز با معضلی تحت عنوان ناترازی برق به‌خصوص برای صنایع مواجه شویم، افزود: «به همین دلیل ریشه‌ها و راهکارهای رفع ناترازی برق در حوزه‌های تولید، توزیع و مصرف از جمله مباحثی به‌حساب می‌آید که سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران دولت چهاردهم باید آن را بررسی کنند. ناترازی انرژی موضوعی جدی است؛ زیرا این مسئله در سال‌های آینده به یک تهدید جدی برای صنایع تبدیل خواهد شد.»
او ادامه داد: «صنایع نباید در اولویت قطعی برق قرار بگیرند. این مسئله منجر به بروز خسارت در بخش صنعت و اقتصاد کشور می‌شود. هرچند ساخت نیروگاه‌های جدید، تا حدودی، مشکل ناترازی برق را برای مصارف خانگی حل می‌کند اما این کار کافی نیست. برای این امر نیازمند تدابیر لازم از سوی وزارت نیرو و همچنین وزارت صمت هستیم.»
علیزاده با بیان اینکه در شرایط خاص باید تأمین گاز و برق مورد نیاز صنایع در اولویت باشد، بیان کرد: «اجرای طرح‌های برنامه هفتم، برای توسعه صنعت برق نیازمند سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذار هم، زمانی به این حوزه وارد می‌شود که بازار واقعی برق شکل گرفته و سودآور باشد تا انگیزه برای سرمایه‌گذاری داشته باشد.»
راهکارهای تأمین مالی صنعت برق
مصطفی احمدلو، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «آتیه نو» با اشاره به اینکه یکی از اصلی‌ترین مزایای ورود بخش خصوصی به بازار توزیع برق، ایجاد رقابت است، گفت: «با ایجاد رقابت در این حوزه، شرکت‌های خصوصی به‌دنبال کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری خواهند بود تا بتوانند سهم بیشتری از بازار کسب کنند. این رقابت باعث می‌شود قیمت برق به‌طور طبیعی کاهش یابد و مصرف‌کنندگان نهایی نیز از این کاهش قیمت بهره‌مند شوند. همچنین، این شرکت‌ها به دلیل نیاز به جذب سرمایه و بازدهی مناسب، معمولاً در ارائه خدمات باکیفیت‌تر و با هزینه کمتر عملکرد بهتری دارند.»
او افزود: «ابزارهای بازار سرمایه قادرند نقش مهمی در تأمین مالی شرکت‌های خصوصی برای ورود به حوزه توزیع برق ایفا کنند. آن‌ها با استفاده از ابزارهای متنوع می‌توانند منابع مالی مورد نیاز برای توسعه زیرساخت‌های توزیع برق را تأمین کنند. این منابع مالی به شرکت‌ها امکان می‌دهد تا نه‌تنها شبکه‌های توزیع را به‌روزرسانی کنند، بلکه با به‌کارگیری تکنولوژی‌های جدید و کاهش هدررفت انرژی، به کارایی بیشتری در این حوزه دست یابند.»
به گفته احمدلو، تجربه کشورهای دیگر نشان می‌دهد که خصوصی‌سازی در حوزه توزیع برق و ایجاد یک محیط رقابتی به بهبود کارایی، کاهش هزینه‌ها و حتی افزایش رضایت مشتریان منجر می‌شود. از سوی دیگر، دولت از این قابلیت برخوردار است که نقش نظارتی خود را حفظ کند تا از عدالت در دسترسی به برق و جلوگیری از تبعیض قیمتی اطمینان حاصل کند.
او با اشاره به ابزارهایی که به تأمین مالی و ورود بخش خصوصی به حوزه‌هایی مانند توزیع برق کمک می‌کنند، توضیح داد: «شرکت‌ها از طریق عرضه اولیه سهام در بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران، به تأمین مالی می‌پردازند. با عرضه سهام به عموم، شرکت‌های فعال در حوزه توزیع برق می‌توانند منابع مالی مورد نیاز خود را برای توسعه زیرساخت‌ها یا افزایش ظرفیت‌های توزیع جذب کنند. این روش برای شرکت‌هایی که قصد دارند بخش قابل‌توجهی از سرمایه خود را از طریق مشارکت عموم فراهم کنند، بسیار کارآمد است.»
این کارشناس اقتصادی اوراق بدهی نظیر اوراق مشارکت، اجاره و سلف موازی استاندارد را یکی از ابزارهای مؤثر برای تأمین مالی پروژه‌های بزرگ دانست و اضافه کرد: «اوراق مشارکت برای تدارک مالی پروژه‌های بزرگ زیربنایی از جمله پروژه‌های مرتبط با صنعت برق، قابل استفاده است. شرکت‌های فعال در حوزه توزیع برق قادرند این اوراق را برای توسعه زیرساخت‌های توزیع شبکه‌های برق به کار گیرند.»
احمدلو گفت: «در اوراق اجاره، شرکت توزیع برق دارایی‌های خود را به‌صورت اجاره‌ای در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد و در ازای آن تأمین مالی می‌کند. این اوراق به دلیل شرعی بودن در ایران محبوبیت بالایی دارند.»
او اضافه کرد: «سلف موازی استاندارد نیز یکی دیگر از روش‌های تأمین مالی از طریق پیش‌فروش محصولات آینده است. در صنعت برق، این روش می‌تواند به پیش‌فروش خدمات یا انرژی تولیدی آینده در شبکه‌های توزیع کمک کند.»
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه‌ای نیز ابزار مناسبی برای تأمین مالی پروژه‌های بزرگ زیربنایی مانند توسعه شبکه توزیع برق هستند، گفت: «این صندوق‌ها سرمایه مورد نیاز برای یک پروژه خاص را از سرمایه‌گذاران جمع‌آوری می‌کنند و در صورت موفقیت پروژه، سود حاصل را بین آن‌ها توزیع می‌کنند. دولت می‌تواند با ارائه مشوق‌های مالیاتی و حمایتی، شرکت‌های توزیع برق را ترغیب کند تا از این صندوق‌ها برای توسعه زیرساخت‌های خود بهره بگیرند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر هم برای شرکت‌های به دنبال توسعه فناوری‌های نوآورانه در حوزه برق، مناسب هستند. این صندوق‌ها از این قابلیت برخوردارند که در شرکت‌های فعال در زمینه هوشمندسازی شبکه‌های توزیع برق، توسعه سیستم‌های مدیریت انرژی و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کنند. با توجه به اهمیت نوآوری در بهبود کارایی توزیع برق، به‌کارگیری این نوع صندوق‌ها می‌تواند بسیار مؤثر باشد.»
این کارشناس بازار سرمایه یادآور شد: «یکی دیگر از ابزارهای جذب سرمایه در بازار سرمایه ایران، افزایش سرمایه شرکت‌ها از طریق آورده نقدی سهام‌داران یا مطالبات حال‌شده به حساب می‌آید. شرکت‌های توزیع برق قادرند با افزایش سرمایه، منابع مالی بیشتری برای پروژه‌های توسعه‌ای خود جذب کنند. این روش به‌خصوص برای شرکت‌های بورسی که از پشتوانه قوی سهام‌داران برخوردارند، بسیار مناسب است.»