سالمندی‌خوب با تدوین بسته حمایت چندوجهی
نسیبه زنجری کارشناس حوزه سالمندان
جمعیت ایران هنوز جمعیتی با ساختار سنی سالخورده به‌شمار نمی‌آید اما در مسیر گذار از جوانی به سالخوردگی است. تعداد و نسبت سالمندان روندی افزایشی در کشور دارد و پیش‌بینی می‌شود تا سال1440 حدود یک‌چهارم جمعیت ایران را سالمندان تشکیل دهند.
در چشم‌انداز 30 ساله (1430 به بعد) با ورود به سنین سالمندی، پدیده سالخوردگی جمعیت در ایران شکل خواهد گرفت که مسائل و هزینه‌هایی را برای نظام سلامت و رفاهی کشور به‌وجود می‌آورد. در این میان مقابله با چالش‌ها و مسائل سالمندان و سالخوردگی جمعیت، به برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری مناسب با محوریت سالمندان نیازمند است.
تدوین بسته سیاست‌گذاری چندوجهی در حمایت از سالمندان، ضرورتی انکارناپذیر است. تنها در صورتی که واقعیت رشد فزاینده جمعیت سالمندی در کشور پذیرفته شود و سالمند سرمایه و گنجینه اجتماعی خوانده شود، برنامه‌ریزی همه‌جانبه جهت تدوین بسته حمایتی چند بعدی، چند سطحی، فرایندی، تعادلی و پیوستاری در حمایت از سالمندان در دستور کار و اجرا قرار می‌گیرد. در این صورت با ترسیم ماتریس سالمندی در سطوح فردی، خانواده و جامعه در تمامی بخش‌های کشور نه‌تنها بستر رضایت و شادمانی مستمر سالمندان فراهم می‌شود بلکه از این سرمایه‌های ارزشمند در جهت توسعه و بالندگی کشور، مورد بهره‌برداری مناسب و شایسته و به موقع قرار خواهد گرفت.
امروزه در دنیای مدرن، پیرشدن براساس بازنشستگی و تخمین سن تا دوران مرگ محاسبه می‌شود. افزایش امید به زندگی از یک‌سو نشان می‌دهد که سن سالمندی باید بیشتر شود و از سوی دیگر افزایش درآمد سرانه و بیمه، همچنین برنامه‌های حقوق بازنشستگی، خروج سریع‌تر افراد از بازار کار را به همراه دارد که خود این موضوع، مسائلی را به دنبال دارد.
سالمندی متعالی، سالمندی سالم، سالمندی مولد، سالمندی مثبت و سالمندی موفق مفاهیم رایج سالمندی در دنیای امروز هستند که هر یک از آن‌ها بُعدی از دوره زندگی سالمند را پررنگ‌تر جلوه می‌دهند و بر آن متمرکز می‌شوند.
در سالمندی متعالی، به مفهومی از سالمندی که هنوز رشد در آن ادامه دارد تأکید می‌شود، به‌گونه‌ای که معنویت در افراد کهنسال تقویت می‌شود و از مرگ نمی‌هراسند. سالمند مولد، فردی با پتانسیل بالا در بخش‌های تولیدی است که فقط مصرف‌کننده نیست و با حضور در بخش‌های تولیدی، نقشی اثرگذار در بهبود اوضاع اقتصادی کشور دارد. مفهوم سالمندی سالم و مثبت این است که فرد با ورود به دوران سالخوردگی هم از سلامت جسمانی کامل برخوردار است هم بیمار نیست. او با ذهنی آرام و مثبت‌نگر و به دور از افکار منفی و یأس‌آور ایام خود را سپری می‌کند.
سالمندی موفق و فعال نیز بُعدی مهم از سالمندی در دنیای امروز است که مبنای پروژه‌های تحقیقاتی در دنیا قرار می‌گیرد.
سالمندی موفق یک مفهوم چندبعدی و میان‌رشته‌ای با مترداف‌های متنوع است. در تعریف مدل سالمند موفق رو وکان در سال 1987 نبود بیماری و معلولیت، مشارکت در زندگی، عملکرد بالای شناختی و فیزیکی را از ویژگی‌های سالمند موفق در نظر گرفته است. سالمند موفق از سالمند معمولی قابل تفکیک است. سالمندی معمولی همراه فاکتورهای خارجی با تشدید تأخیرات درونی فرایند سالمندی و کاهش تدریجی عملکرد همراه است. در سالمندی موفق، عوامل بیرونی با نقش خنثی یا معکوس، فرایند درونی سالمندی و کاهش عملکرد را کند می‌کنند.
سالمندی فعال، مفهومی است که توسط سازمان بهداشت جهانی در سال 1990 ارائه شده و به معنای فرایند بهینه‌سازی فرصت‌ها برای سلامت، مشارکت و امنیت در راستای ارتقای معنا و مفهوم زندگی در جهت تعالی است.
فرض‌های رایج اشتباه، اغلب تضادی را به ذهن متبادر می‌سازد که با ورود به سالمندی، رشد متوقف می‌شود و با موفقیت در تضاد است. این تلقی کاملاً اشتباه است؛ چراکه با بازشناسی مفهوم موفقیت در بستر جوامع مختلف، می‌توان شاهد تدوام فرایند رشد سالمندان در ابعاد مختلف بود.
در چشم‌انداز 30 ساله (1430 به بعد) با ورود به سنین سالمندی، پدیده سالخوردگی جمعیت در ایران شکل خواهد گرفت که مسائل و هزینه‌هایی را برای نظام سلامت و رفاهی کشور به‌وجود می‌آورد. در این میان مقابله با چالش‌ها و مسائل سالمندان و سالخوردگی جمعیت، به برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری مناسب با محوریت سالمندان نیازمند است.
تدوین بسته سیاست‌گذاری چندوجهی در حمایت از سالمندان، ضرورتی انکارناپذیر است. تنها در صورتی که واقعیت رشد فزاینده جمعیت سالمندی در کشور پذیرفته شود و سالمند سرمایه و گنجینه اجتماعی خوانده شود، برنامه‌ریزی همه‌جانبه جهت تدوین بسته حمایتی چند بعدی، چند سطحی، فرایندی، تعادلی و پیوستاری در حمایت از سالمندان در دستور کار و اجرا قرار می‌گیرد. در این صورت با ترسیم ماتریس سالمندی در سطوح فردی، خانواده و جامعه در تمامی بخش‌های کشور نه‌تنها بستر رضایت و شادمانی مستمر سالمندان فراهم می‌شود بلکه از این سرمایه‌های ارزشمند در جهت توسعه و بالندگی کشور، مورد بهره‌برداری مناسب و شایسته و به موقع قرار خواهد گرفت.
امروزه در دنیای مدرن، پیرشدن براساس بازنشستگی و تخمین سن تا دوران مرگ محاسبه می‌شود. افزایش امید به زندگی از یک‌سو نشان می‌دهد که سن سالمندی باید بیشتر شود و از سوی دیگر افزایش درآمد سرانه و بیمه، همچنین برنامه‌های حقوق بازنشستگی، خروج سریع‌تر افراد از بازار کار را به همراه دارد که خود این موضوع، مسائلی را به دنبال دارد.
سالمندی متعالی، سالمندی سالم، سالمندی مولد، سالمندی مثبت و سالمندی موفق مفاهیم رایج سالمندی در دنیای امروز هستند که هر یک از آن‌ها بُعدی از دوره زندگی سالمند را پررنگ‌تر جلوه می‌دهند و بر آن متمرکز می‌شوند.
در سالمندی متعالی، به مفهومی از سالمندی که هنوز رشد در آن ادامه دارد تأکید می‌شود، به‌گونه‌ای که معنویت در افراد کهنسال تقویت می‌شود و از مرگ نمی‌هراسند. سالمند مولد، فردی با پتانسیل بالا در بخش‌های تولیدی است که فقط مصرف‌کننده نیست و با حضور در بخش‌های تولیدی، نقشی اثرگذار در بهبود اوضاع اقتصادی کشور دارد. مفهوم سالمندی سالم و مثبت این است که فرد با ورود به دوران سالخوردگی هم از سلامت جسمانی کامل برخوردار است هم بیمار نیست. او با ذهنی آرام و مثبت‌نگر و به دور از افکار منفی و یأس‌آور ایام خود را سپری می‌کند.
سالمندی موفق و فعال نیز بُعدی مهم از سالمندی در دنیای امروز است که مبنای پروژه‌های تحقیقاتی در دنیا قرار می‌گیرد.
سالمندی موفق یک مفهوم چندبعدی و میان‌رشته‌ای با مترداف‌های متنوع است. در تعریف مدل سالمند موفق رو وکان در سال 1987 نبود بیماری و معلولیت، مشارکت در زندگی، عملکرد بالای شناختی و فیزیکی را از ویژگی‌های سالمند موفق در نظر گرفته است. سالمند موفق از سالمند معمولی قابل تفکیک است. سالمندی معمولی همراه فاکتورهای خارجی با تشدید تأخیرات درونی فرایند سالمندی و کاهش تدریجی عملکرد همراه است. در سالمندی موفق، عوامل بیرونی با نقش خنثی یا معکوس، فرایند درونی سالمندی و کاهش عملکرد را کند می‌کنند.
سالمندی فعال، مفهومی است که توسط سازمان بهداشت جهانی در سال 1990 ارائه شده و به معنای فرایند بهینه‌سازی فرصت‌ها برای سلامت، مشارکت و امنیت در راستای ارتقای معنا و مفهوم زندگی در جهت تعالی است.
فرض‌های رایج اشتباه، اغلب تضادی را به ذهن متبادر می‌سازد که با ورود به سالمندی، رشد متوقف می‌شود و با موفقیت در تضاد است. این تلقی کاملاً اشتباه است؛ چراکه با بازشناسی مفهوم موفقیت در بستر جوامع مختلف، می‌توان شاهد تدوام فرایند رشد سالمندان در ابعاد مختلف بود.