بهره مندی 350 هزار نفر از خدمات درمانی بیمارستان هشتگرد در سال 1402
سلاله صدرایی روزنامه‌نگار
هشتگرد از شهرهای قدیمی ایران است و جاذبه‌های طبیعی، تپه‌های باستانی و کاروانسراهای تاریخی از ویژگی‌های این شهر به‌شمار می‌رود. آب‌وهوای پاکیزه و نزدیکی آن به تهران و کرج و سهولت رفت‌وآمد، رونق زندگی در این شهر را فزونی داده و وجود شهرک‌های صنعتی از جمله «شهر صنعتی بزرگ» کفه ترازوی جمعیت کارگری را سنگین کرده است. به‌نحوی که حدود 236 هزار نفر از جمعیت بیش از 250 هزار نفری شهرستان، از پوشش بیمه تأمین‌اجتماعی برخوردارند. سازمان تأمین‌اجتماعی از سال 1380 با احداث یک مرکز درمانی که پس از گذشت هشت سال تبدیل به بیمارستان شد، پاسخگوی نیازهای درمانی بیمه‌شدگان است.
سرپرست بیمارستان تأمین‌اجتماعی هشتگرد (البرز) با توجه به کارگرنشین بودن این شهرستان، ارائه خدمات رایگان درمانی به بیمه‌شدگان را حائز اهمیت توصیف کرد و با اشاره به حضور پزشکان متخصص و جراح به‌صورت شبانه‌روزی، این مرکز را در اولویت انتخاب بیماران برای بهره‌مندی از خدمات درمانی دانست؛ آن‌گونه که علاوه بر مردم منطقه، بسیاری از ساکنان شهرستان‌های ساوجبلاغ، نظرآباد، طالقان، کردان و حتی آبیک در استان قزوین از خدمات این بیمارستان بهره‌مند می‌شوند. از منظر آماری نیز در سال 1402 حدود 350 هزار مراجعه در مرکز یادشده به ثبت رسیده است. دکتر مُشکان پورمُلک‌آرا، در شرح تاریخچه این مرکز بستری و خدمات آن گفت: «بیمارستان در سال 1380 به عنوان دی‌کلینیک و زایشگاه آغاز به‌کار کرد و در سال 1387 تبدیل به بیمارستان 32 تختخوابی شد و اکنون در مساحتی به وسعت 7500 مترمربع و زیربنای حدود سه هزار مترمربع فعالیت می‌کند. با توجه به جنرال بودن زمینه فعالیت، مرکز از بخش‌های جراحی عمومی، جراحی زنان، داخلی، زایشگاه و درمانگاه‌های عمومی و تخصصی تشکیل شده است. همچنین سه تخت اطفال و دو تخت ویژه در بخش جراحی وجود دارد.»
او افزود: «در بخش پاراکلینیک، بیماران می‌توانند از خدمات رادیولوژی، آزمایشگاه، داروخانه و درمانگاه قلب بهره‌مند شوند. واحدهای رادیولوژی و آزمایشگاه با امکانات مناسب به‌طور شبانه‌روزی فعالیت دارند. به‌ویژه تجهیزات آزمایشگاه به‌روزرسانی شده و یک متخصص پاتولوژی به‌عنوان مسئول فنی در این بخش حضور دارد. در درمانگاه قلب خدمات اکوکاردیوگرافی، تست ورزش، هولتر مانیتورینگ فشارخون، هولتر مانیتورینگ آریتمی و دستگاه جدید (ABI) جهت بررسی سلامت عروق ارائه می‌شود.»
سرپرست بیمارستان هشتگرد، با اعلام اینکه در این مرکز 198 نیروی انسانی مشغول به فعالیت هستند، بیان کرد: «کادر درمان دارای 125 نیروی انسانی است. به‌رغم کمبود پزشکان متخصص در منطقه به دلیل فاصله جغرافیایی با مرکز استان و تهران، کادر تخصصی ما در مقایسه با بیمارستانهای اطراف اعم از خصوصی و دانشگاهی تقریباً تکمیل است. در این بیمارستان پزشک مقیم جراح عمومی، جراح زنان، بیهوشی و اطفال شبانه‌روز حضور دارند اما جای متخصص رادیولوژی خالی است و مجبوریم بیماران را به سایر مراکز ارجاع دهیم. با وجود تلاش‌های انجام‌شده، هنوز موفق به جذب نیروی مذکور به دلیل اختلاف تعرفه دستمزد پزشکان بخش‌های خصوصی و دولتی نشده‌ایم. همچنین در زمینه سایر گروه‌ها از جمله پرستاری و کادر پشتیبانی با کاهش کمیت مواجه هستیم؛ چراکه با توجه به قدمت بیمارستان، اکنون برخی افراد شاغل به سن بازنشستگی رسیده‌اند. سال گذشته 12 نفر و امسال 15 نفر از مرکز خارج شدند و به دلیل برگزاری دیرهنگام آزمون استخدام، هنوز نیروی جایگزین فراهم نشده است.
پورمُلک‌آرا با اشاره به آمار ارائه خدمات بیمارستان، توضیح داد: «در سال 1402 حدود 350 هزار مراجعه و در شش ماه اول امسال 160 هزار مراجعه به مرکز داشتیم. همچنین سال گذشته 850 مورد و شش ماه امسال 360 مورد زایمان به‌ثبت رسیده است. اعمال جراحی ما در نیمه نخست امسال 1600 مورد را شامل می‌شود که از این میزان 1250 نفر از عمل جراحی بستری و 367 نفر از جراحی سرپایی بهره‌مند شدند. در این بازه زمانی 113 هزار و 800 مراجعه به پاراکلینیک و حدود سه هزار مراجعه به واحد مامایی انجام شده است.
او جایگاه این مرکز درمانی را در منطقه بسیار مهم دانست و گفت: «با توجه به کارگرنشین بودن منطقه، ارائه خدمات بیمارستان، بسیار حائز اهمیت است. همان‌طور که مقام معظم رهبری فرمودند: «بیمار جز رنج بیماری، دغدغه و رنج دیگری نداشته باشد»، ارائه درمان رایگان تأمین‌اجتماعی امکان دسترسی بیمه‌شدگان را به خدمات مورد نیاز در روزهای سخت بیماری فراهم می‌کند. باید توجه داشت که در ساوجبلاغ یک بیمارستان دانشگاهی 100 تختخوابی با ساختار فیزیکی مناسب وجود دارد. همچنین بیمارستان 100 تختخوابی دیگری در شهرستان نظرآباد فعال است که حدود 10 کیلومتر با هشتگرد فاصله دارد. با وجود این، ضریب اشغال تخت ما بالاتر از مراکز مذکور است؛ زیرا بسیاری از بیمه‌شدگان، این بیمارستان را در اولویت انتخاب خود قرار می‌دهند. از منظر آماری نیز ضریب اشغال تخت بیمارستان حدود 70 درصد است که در مقایسه با 15 بیمارستان زیر 50 تختخوابی تأمین‌اجتماعی در ردیف بیمارستانهای کارا جای دارد. به‌صورتی که سالانه حدود هزار زایمان در بیمارستان انجام می‌شود.» سرپرست بیمارستان هشتگرد، تأکید کرد: «ما همواره تلاش می‌کنیم تا کیفیت خدمات را بهبود بخشیم. همان‌طور که اشاره شد در این مرکز پزشکان مقیم حضور دارند. این کمک می‌کند تا بیماران به‌طور مطلوب مورد رسیدگی قرار گیرند. در صورت نیاز به برخورداری از سایر درمان‌های تخصصی آن‌ها را از طریق آمبولانس به بیمارستانهای تأمین‌اجتماعی یا دانشگاهی اعزام می‌کنیم؛ با این مزیت که در بیمارستانهای دانشگاهی فرانشیز بستری آن‌ها صفر می‌شود.»
پورمُلک‌آرا درباره مهم‌ترین مسائل بیمارستان، افزود: «با توجه به ساختار فیزیکی بیمارستان، پروانه بهره‌برداری آن صادر نشده است. در نتیجه امکان توسعه برخی خدمات مانند رادیولوژی وجود ندارد. همچنین نمی‌توانیم آمار تولدها را در سامانه وزارت بهداشت به‌ثبت برسانیم و چنانچه خدمات الکترونیک به‌صورت کامل به‌اجرا درآید با محدودیت مواجه می‌شویم. یکی دیگر از مسائل ما را نبود بخش‌های ویژه ICU، CCU و NICU تشکیل می‌دهد. به‌طور کلی در منطقه ساوجبلاغ هیچ‌یک از مراکز درمانی، بخش NICU ندارند و کودکان و بیماران بدحال را به سایر مراکز اعزام می‌کنیم.»
او ادامه داد: «با توجه به مشکلات فیزیکی ساختمان، مدیریت درمان از یک سال‌ونیم گذشته پیگیر احداث بیمارستان جدید 160 تختخوابی برای جایگزینی با مرکز فعلی است. به همین منظور با همکاری فرماندار شهرستان، نماینده مجلس، شهرداری و شورای شهر، زمین رایگانی در حدود 25 هزار مترمربع در اختیار تأمین‌اجتماعی قرار گرفت. عملیات احداث آن نیز پس از اخذ مصوبه هیئت‌مدیره سازمان، سال گذشته توسط مدیرعامل تأمین‌اجتماعی کلنگ‌زنی شد و اکنون در مرحله پیگیری‌های اداری قرار دارد.» سرپرست بیمارستان هشتگرد، گفت: «به‌طور حتم مرکز جدید می‌تواند نیازهای درمانی بیمه‌شدگان را پوشش دهد؛ زیرا علاوه بر مردم منطقه، بسیاری از ساکنان شهرستان نظرآباد، آبیک در استان قزوین، طالقان، کردان و روستاهای اطراف خدمات خود را از بیمارستان ما دریافت می‌کنند. علاوه بر آن به دلیل مهاجرخیز بودن هشتگرد، جمعیت آن رو به افزایش است و تا سه چهار سال آینده که عملیات عمرانی بیمارستان به پایان برسد، حجم بزرگی از جمعیت بیمه‌شده می‌توانند از خدمات بیمارستان بهره‌مند شوند.» پورمُلک‌آرا افزود: «به هر روی اخذ پروانه بهره‌برداری بیمارستان فعلی را پیگیری می‌کنیم. براین اساس با مساعدت سازمان، اقدامات لازم را برای بهینه‌سازی و استانداردسازی مرکز انجام می‌دهیم.»
خدمات پرستاری، تکمیل‌کننده زنجیره درمان است
رئیس خدمات پرستاری- مامایی (مترون) بیمارستان تأمین‌اجتماعی هشتگرد البرز، دامنه خدمات پرستاری را بسیار گسترده دانست و اعلام کرد که با وجود کمبود نیروی انسانی، پرستاران بیشترین تلاش را برای پاسخگویی شایسته به بیماران انجام می‌دهند. او خدمات پرستاری را در تکمیل زنجیره درمان مهم ارزیابی کرد. فرشته آزادفلاح در بیان سلسله مراتب خدمات پرستاری، گفت: «این گروه حرفه‌ای براساس عناوین شغلی در بخش‌های بالینی و مدیریتی مشغول به فعالیت هستند. مدیر پرستاری، سوپروایزر بالینی، سرپرستار و مامامسئول از جمله عناوین مدیریتی پرستاران را تشکیل می‌دهد. همچنین کارشناسان کنترل عفونت، ایمنی، اتاق عمل و بیهوشی نیز در رده خدمات پرستاری هستند. در حوزه بالینی کارشناسان پرستاری، مامایی، بهیار، کمک پرستار و منشی بخش قرار دارند و این افراد مجموع کادر پرستاری را تشکیل می‌دهند. او با دارا بودن 23 سال سابقه فعالیت، در زمینه وظایف کادر پرستاری، چنین توضیح داد: «پرستاران بر مبنای حیطه فعالیت، وظایف متنوعی را برعهده دارند و در نقش‌های مراقبتی، نظارتی، حمایتی، کنترل و ارزیابی، برنامه‌ریزی، هماهنگی و آموزشی- پژوهشی ظاهر می‌شوند. مدیر پرستاری در معیت رئیس بیمارستان و مسئولان پشتیبانی، بیشترین نقش مدیریتی را ایفا می‌کند. سوپروایزرهای بالینی و آموزشی بر اجرای امور و فرآیندهای بیمارستان در تمامی شیفت‌ها نظارت دارند و تیم بهداشت و ایمنی مرکز شامل کارشناسان ایمنی و کنترل عفونت است.»
مترون بیمارستان هشتگرد در تشریح روند خدمات پرستاری، بیان کرد: «کارشناسان پرستاری از همان ابتدای ورود بیمار به بخش، با دستور پزشک معالج و براساس بینش حرفه‌ای و تشخیص پرستاری، برای هر بیمار برنامه درمانی و مراقبتی تهیه می‌کنند. پایش شبانه‌روزی وضعیت حال بیمار، ثبت گزارش‌های بالینی و جمع‌آوری مدارک پزشکی و پاراکلینیک نیز برعهده پرستاران قرار دارد. آن‌ها همچنین با ارائه آموزش‌های «خودمراقبتی» به بیماران، آن‌ها را آماده ترخیص از بیمارستان می‌کنند. بی‌شک ارائه این خدمات در تکمیل زنجیره خدمات درمانی نقش اساسی دارد.»
آزادفلاح، پرستاران تریاژ را از دیگر گروه‌های حرفه‌ای برشمرد و اشاره کرد: «مراجعه‌کننده‌های اورژانس در بدو ورود به بیمارستان، توسط واحد تریاژ به‌منظور ارائه خدمات درمانی از سطح یک تا پنج اولویت‌بندی می‌شوند. این اقدام کمک می‌کند تا هرچه سریع‌تر به بیماران نیازمند درمان‌های فوری، رسیدگی شود. اعزام بیماران بدحال به مراکز تخصصی هم برعهده این پرستاران قرار دارد.»
او ادامه داد: «در واحد اتاق عمل، کارشناسان اتاق عمل و بیهوشی در پذیرش و انجام اقدامات درمانی بیمار نقش مهمی دارند و بیمار را پس از عمل جراحی به بخش‌های مربوطه تحویل می‌دهند. در بلوک زایمان کارشناسان مامایی، مددجویان را تریاژ کرده و با تشخیص پزشک معالج، خدمات مورد نیاز آن‌ها را مانند انجام زایمان و مراقبت‌های بارداری، ارائه می‌دهند.»
مترون بیمارستان هشتگرد با اشاره به تعداد نیروی انسانی کادر پرستاری، افزود: «تشکیلات پرستاری این مرکز بر پایه بیمارستان 32 تختخوابی تعیین و در سال 1397 به‌روزرسانی شده است. با توجه به بازنشسته‌شدن تعدادی از همکاران در سال‌های اخیر و عدم جایگزینی، اکنون با مشکل چیدمان نیروها مواجه هستیم. همچنین برخی خدماتی که درحال حاضر به بیماران ارائه می‌شود، فاقد ردیف تشکیلاتی است.» آزادفلاح درباره تمهیدات مدیریتی در زمینه بهره‌مندی از ظرفیت نیروی پرستاری، اعلام کرد: «با توجه به عدم استقلال بیمارستان در جذب نیرو، مسائل کمیت نیروی پرستاری همواره از سوی ریاست مرکز بررسی و با همکاری مدیر پرستاری، برنامه‌ریزی منظمی برای چیدمان نیروها انجام می‌شود. در این راستا از راهکارهای قانونی مانند جذب پرستاران 64 ساعته و جایگزین‌های قانونی دیگر هم استفاده می‌کنیم.»
او با بیان اینکه دامنه خدمات پرستاری، گسترده است، گفت: «بسیاری از خدمات بخش سرپایی مانند واحد تزریقات، نوار قلب، تست ورزش، آندوسکوپی و خدمات بستری از جمله عمل جراحی و زایمان با کمک کادر پرستاری انجام می‌شود. برای اطلاع از حجم عملیات پرستاری می‌توان به آمار برخی خدمات بیمارستان اشاره کرد. برای مثال ضریب اشغال تخت‌ها حدود 70 درصد است. میانگین عمل جراحی در شش ماه اخیر 210 مورد، مراجعه به اورژانس پنج هزار نفر و آمار زایمان در یک ماه 60 مورد بوده است. مترون بیمارستان هشتگرد، تأکید کرد: «با وجود کمبود نیرو، کادر پرستاری نهایت تلاش خود را برای پاسخگویی شایسته به بیماران انجام می‌دهد. به‌نحوی که براساس آخرین نامه صادرشده از سوی اداره‌کل ارتباطات و نظارت مردمی سازمان تأمین‌اجتماعی، بیمارستان هشتگرد بالاترین رتبه کشوری در زمینه میزان رضایت مخاطبان از نحوه برخورد و پاسخگویی پرستاران به سؤال‌ها و درخواست‌ها، نحوه ارائه خدمات درمانی توسط پرستاران، بیشترین درصد ارائه اطلاعات کافی در زمان ترخیص و ارائه اطلاعات کافی برای مراقبت‌های لازم در خانه و پیگیری‌های بعدی را به‌دست آورده است.» آزادفلاح، مهم‌ترین مسائل حوزه پرستاری را مربوط به اضافه‌کاری اجباری، عدم جایگزینی به‌موقع نیروهای خروجی و مشکلات معیشتی بیان کرد و افزود: «همچنین ارائه خدمات در شیفت‌های شبانه و تعامل مستمر با بیماران و همراهان، نیازمند انرژی و داشتن تمرکز زیاد است که در بلندمدت می‌تواند بر سلامت روانی و جسمانی پرستاران تأثیر بگذارد. از طرفی با بالا بودن میانگین سن شغلی و سابقه کاری نیز مواجه هستیم. غیربومی بودن نیروها و تردد روزانه در مسیر کرج- هشتگرد از دیگر مسائل پرستاران این مجموعه محسوب می‌شود.»