نقش بازرسی کار در سنجش و ارتقای ایمنی کارگاه
محمود رزاقی سنگلجی
حادثه معدن زغال‌سنگ معدنجو در طبس و انتشار شنیده‌هایی پیرامون اینکه برخی کارگران جان‌باخته، پیش از وقوع حادثه در ارتباط با انتشار گاز در معدن هشدار داده بودند، بار دیگر عدم رعایت ایمنی در محیط‌های کار را برجسته کرد. باید توجه داشت که بخشی از این مسئله به ضعف‌های مرتبط با نظارت و بازرسی مستمر محیط‌های کار باز‌می‌گردد.
***
بازرسی کار فرآیندی حیاتی است که هدف آن حصول اطمینان از مطابقت شرایط کار با قوانین و مقررات حاکم بر ایمنی، سلامت و حقوق کارگران است. در حوزه فعالیت‌هایی مانند معدن با وجود شرایط کاری خطرناک، بازرسی کار نقش اساسی در حفاظت و صیانت از جسم و جان کارگران ایفا می‌کند.
بر این اساس و مطابق با تعاریف قانونی و به استناد آیین‌نامه‌های تنظیم‌شده توسط شورای‌عالی حفاظت فنی، بازرس کار فردی است که از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با رعایت مقررات مندرج در ماده ۹۷ قانون کار، وظیفه نظارت بر اجرای صحیح قانون کار و ضوابط حفاظت فنی در کارگاه‌های مشمول آن قانون را عهده‌دار است.
رویکردهای کلیدی بازرسی
طبق استانداردهای بین‌المللی، فعالیت‌های کلیدی بازرسی کار شامل ارزیابی ایمنی محل کار، نظارت بر رعایت قوانین و مقررات کار، تحقیق پیرامون حوادث کار، آموزش، برخورد با تخلفات و جمع‌آوری اسناد و گزارش‌دهی است.
- ارزیابی ایمنی محل کار: بازرسان برای ارزیابی شرایط ایمنی، ارزیابی تجهیزات و اطمینان از رعایت قوانین کار از کارگاه‌ها بازدید می‌کنند. در معدن، این شامل بررسی سیستم‌های تهویه، پروتکل‌های ایمنی برای حمل مواد منفجره و یکپارچگی ساختاری تونل‌هاست.
- نظارت بر رعایت قوانین و مقررات کار: بازرسان کار بررسی می‌کنند که آیا کارفرمایان از مقررات بهداشت و ایمنی شغلی پیروی می‌کنند یا خیر. با انجام این کار، اطمینان از داشتن تجهیزات حفاظت فردی مناسب، انجام تمرینات ایمنی و اینکه مقررات ایمنی به وضوح به کارگران ابلاغ شده حاصل می‌شود.
- تحقیق پیرامون حوادث کار: در صورت بروز حوادث در محل کار، بازرسان برای تعیین علت و ارزیابی اینکه آیا مقررات ایمنی نقض شده یا خیر، تحقیق می‌کنند. برای معدن، این امر به دلیل خطر بالای حوادثی مانند ریزش در پی انفجار گاز بسیار مهم است.
- آموزش: بازرسان اغلب راهنمایی‌ها و توصیه‌هایی را به کارفرمایان و کارگران در مورد بهبود استانداردهای ایمنی ارائه می‌دهند. در صنعت معدن، آموزش در مورد استفاده ایمن از ماشین‌آلات، تشخیص خطر و واکنش اضطراری ضروری است.
- برخورد با تخلفات: هنگامی که تخلفات مشاهده می‌شود، بازرسان این اختیار را دارند که جریمه صادر کنند، اقدامات اصلاحی را اجباری کنند، یا حتی عملیات را تا رفع مشکلات ایمنی متوقف کنند. اجرای مجازات‌ها به مسئولیت‌پذیری در صنایع پرخطر مانند معدن کمک می‌کند.
- جمع‌آوری اسناد و گزارش‌دهی: بازرسان کار، یافته‌های خود را مستند می‌کنند و گزارش‌هایی تهیه می‌کنند که می‌تواند برای ممیزی، رسیدگی‌های قانونی یا سیاست‌گذاری در موضوع ایمنی و بهداشت کار استفاده شود. ثبت سوابق دقیق برای پیگیری و جلوگیری از حوادث آینده حیاتی است.
نقش بازرسی کار در بهبود ایمنی معدن
عملیات بازرسی کار به شناسایی خطرات احتمالی قبل از اینکه منجر به حادثه شود کمک می‌کند. در معادن، این موضوع می‌تواند بین عواملی چون تهویه ناکافی، قرار گرفتن در معرض گازهای سمی، سازه‌های ناپایدار یا ماشین‌های ناکارآمد متغیر باشند. با پرداختن به این خطرات، بازرسی‌های کار به کاهش احتمال حوادث در محل کار کمک می‌کند.
در عین حال، تشکل‌ها و نمایندگان کارگری از طریق بازرسی‌های منظم می‌توانند اطمینان حاصل کنند که شرکت‌های معدنی با استانداردهای ایمنی ملی و بین‌المللی مانند استانداردهای تعیین‌شده توسط سازمان بین‌المللی کار (ILO) مطابقت دارند. رعایت این قانون برای جلوگیری از حوادثی مانند سقوط یا نشت گاز سمی در عملیات معدن بسیار مهم است.
علاوه بر این‌ها باید توجه کرد که بازرسی‌ها، اغلب شکاف‌های مرتبط با میزان آگاهی و دانش کارفرمایان و کارگران از پروتکل‌های ایمنی را برجسته می‌کنند. بازرسان ممکن است آموزش‌های اضافی یا تمرین‌های ایمنی را پیشنهاد دهند و اطمینان حاصل کنند که معدنچیان به خوبی برای رسیدگی به موقعیت‌های اضطراری آماده هستند.
از طرفی، بازرسی‌های مداوم کار، فرهنگ ایمنی را ایجاد می‌کند. از این طریق، کارفرمایان در نگهداری تجهیزات و اجرای اقدامات ایمنی فعال‌تر می‌شوند. این امر ضریب وقوع حوادث را کم می‌کند و اطمینان می‌دهد که محیط‌های کاری در معادن به تدریج ایمن‌تر شوند.
بازرسان کار همچنین می‌توانند نوآوری و بهبود مستمر را در استانداردهای ایمنی معدن تقویت کنند. آن‌ها ممکن است فناوری‌ها یا روش‌های جدیدی را توصیه کنند که خطرات را کاهش می‌دهد، مانند سیستم‌های تهویه بهتر یا نظارت خودکار ایمنی.
بازرسان مطمئن می‌شوند که شرکت‌های معدنی از نظر قانونی برای حفظ محیط‌های کاری ایمن مسئول هستند. تخلفات، منجر به جریمه‌هایی می‌شود که شرکت‌ها را مجبور می‌کند تا ایمنی کارگران را در اولویت قرار دهند.
به‌طور خلاصه، بازرسی‌های کار، نقش اساسی در حصول اطمینان از اینکه شرایط کار به‌ویژه در عملیات‌های معدنی به‌طور ایمن انجام می‌شود، ایفا می‌کنند. بازرسان از طریق ارزیابی، آموزش و اجرای مداوم، به محافظت از کارگران در برابر خطرات کمک می‌کنند و به‌طور هم‌زمان سطح ایمنی کسب‌وکارها را ارتقا می‌دهند.
***
بازرسی کار فرآیندی حیاتی است که هدف آن حصول اطمینان از مطابقت شرایط کار با قوانین و مقررات حاکم بر ایمنی، سلامت و حقوق کارگران است. در حوزه فعالیت‌هایی مانند معدن با وجود شرایط کاری خطرناک، بازرسی کار نقش اساسی در حفاظت و صیانت از جسم و جان کارگران ایفا می‌کند.
بر این اساس و مطابق با تعاریف قانونی و به استناد آیین‌نامه‌های تنظیم‌شده توسط شورای‌عالی حفاظت فنی، بازرس کار فردی است که از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با رعایت مقررات مندرج در ماده ۹۷ قانون کار، وظیفه نظارت بر اجرای صحیح قانون کار و ضوابط حفاظت فنی در کارگاه‌های مشمول آن قانون را عهده‌دار است.
رویکردهای کلیدی بازرسی
طبق استانداردهای بین‌المللی، فعالیت‌های کلیدی بازرسی کار شامل ارزیابی ایمنی محل کار، نظارت بر رعایت قوانین و مقررات کار، تحقیق پیرامون حوادث کار، آموزش، برخورد با تخلفات و جمع‌آوری اسناد و گزارش‌دهی است.
- ارزیابی ایمنی محل کار: بازرسان برای ارزیابی شرایط ایمنی، ارزیابی تجهیزات و اطمینان از رعایت قوانین کار از کارگاه‌ها بازدید می‌کنند. در معدن، این شامل بررسی سیستم‌های تهویه، پروتکل‌های ایمنی برای حمل مواد منفجره و یکپارچگی ساختاری تونل‌هاست.
- نظارت بر رعایت قوانین و مقررات کار: بازرسان کار بررسی می‌کنند که آیا کارفرمایان از مقررات بهداشت و ایمنی شغلی پیروی می‌کنند یا خیر. با انجام این کار، اطمینان از داشتن تجهیزات حفاظت فردی مناسب، انجام تمرینات ایمنی و اینکه مقررات ایمنی به وضوح به کارگران ابلاغ شده حاصل می‌شود.
- تحقیق پیرامون حوادث کار: در صورت بروز حوادث در محل کار، بازرسان برای تعیین علت و ارزیابی اینکه آیا مقررات ایمنی نقض شده یا خیر، تحقیق می‌کنند. برای معدن، این امر به دلیل خطر بالای حوادثی مانند ریزش در پی انفجار گاز بسیار مهم است.
- آموزش: بازرسان اغلب راهنمایی‌ها و توصیه‌هایی را به کارفرمایان و کارگران در مورد بهبود استانداردهای ایمنی ارائه می‌دهند. در صنعت معدن، آموزش در مورد استفاده ایمن از ماشین‌آلات، تشخیص خطر و واکنش اضطراری ضروری است.
- برخورد با تخلفات: هنگامی که تخلفات مشاهده می‌شود، بازرسان این اختیار را دارند که جریمه صادر کنند، اقدامات اصلاحی را اجباری کنند، یا حتی عملیات را تا رفع مشکلات ایمنی متوقف کنند. اجرای مجازات‌ها به مسئولیت‌پذیری در صنایع پرخطر مانند معدن کمک می‌کند.
- جمع‌آوری اسناد و گزارش‌دهی: بازرسان کار، یافته‌های خود را مستند می‌کنند و گزارش‌هایی تهیه می‌کنند که می‌تواند برای ممیزی، رسیدگی‌های قانونی یا سیاست‌گذاری در موضوع ایمنی و بهداشت کار استفاده شود. ثبت سوابق دقیق برای پیگیری و جلوگیری از حوادث آینده حیاتی است.
نقش بازرسی کار در بهبود ایمنی معدن
عملیات بازرسی کار به شناسایی خطرات احتمالی قبل از اینکه منجر به حادثه شود کمک می‌کند. در معادن، این موضوع می‌تواند بین عواملی چون تهویه ناکافی، قرار گرفتن در معرض گازهای سمی، سازه‌های ناپایدار یا ماشین‌های ناکارآمد متغیر باشند. با پرداختن به این خطرات، بازرسی‌های کار به کاهش احتمال حوادث در محل کار کمک می‌کند.
در عین حال، تشکل‌ها و نمایندگان کارگری از طریق بازرسی‌های منظم می‌توانند اطمینان حاصل کنند که شرکت‌های معدنی با استانداردهای ایمنی ملی و بین‌المللی مانند استانداردهای تعیین‌شده توسط سازمان بین‌المللی کار (ILO) مطابقت دارند. رعایت این قانون برای جلوگیری از حوادثی مانند سقوط یا نشت گاز سمی در عملیات معدن بسیار مهم است.
علاوه بر این‌ها باید توجه کرد که بازرسی‌ها، اغلب شکاف‌های مرتبط با میزان آگاهی و دانش کارفرمایان و کارگران از پروتکل‌های ایمنی را برجسته می‌کنند. بازرسان ممکن است آموزش‌های اضافی یا تمرین‌های ایمنی را پیشنهاد دهند و اطمینان حاصل کنند که معدنچیان به خوبی برای رسیدگی به موقعیت‌های اضطراری آماده هستند.
از طرفی، بازرسی‌های مداوم کار، فرهنگ ایمنی را ایجاد می‌کند. از این طریق، کارفرمایان در نگهداری تجهیزات و اجرای اقدامات ایمنی فعال‌تر می‌شوند. این امر ضریب وقوع حوادث را کم می‌کند و اطمینان می‌دهد که محیط‌های کاری در معادن به تدریج ایمن‌تر شوند.
بازرسان کار همچنین می‌توانند نوآوری و بهبود مستمر را در استانداردهای ایمنی معدن تقویت کنند. آن‌ها ممکن است فناوری‌ها یا روش‌های جدیدی را توصیه کنند که خطرات را کاهش می‌دهد، مانند سیستم‌های تهویه بهتر یا نظارت خودکار ایمنی.
بازرسان مطمئن می‌شوند که شرکت‌های معدنی از نظر قانونی برای حفظ محیط‌های کاری ایمن مسئول هستند. تخلفات، منجر به جریمه‌هایی می‌شود که شرکت‌ها را مجبور می‌کند تا ایمنی کارگران را در اولویت قرار دهند.
به‌طور خلاصه، بازرسی‌های کار، نقش اساسی در حصول اطمینان از اینکه شرایط کار به‌ویژه در عملیات‌های معدنی به‌طور ایمن انجام می‌شود، ایفا می‌کنند. بازرسان از طریق ارزیابی، آموزش و اجرای مداوم، به محافظت از کارگران در برابر خطرات کمک می‌کنند و به‌طور هم‌زمان سطح ایمنی کسب‌وکارها را ارتقا می‌دهند.