ظرفیت‌های تولید برق سبز در کشور
محسن عرب - رئیس انجمن برق سبز
با رشد روزافزون جمعیت، افزایش نیاز به انرژی و نگرانی‌های جدی درباره تغییرات اقلیمی، توجه به منابع انرژی پایدار و پاک به یک ضرورت غیرقابل انکار تبدیل شده است. ایران نیز با برخورداری از منابع غنی انرژی‌های تجدیدپذیر مانند نور خورشید، باد و آب در موقعیت منحصر‌به‌فردی قرار گرفته است. به بیان دیگر کشورمان با بیش از 300 روز آفتابی در سال و بادهای مناسب در نواحی مختلف، پتانسیل بالایی برای توسعه انرژی خورشیدی و بادی دارد. همچنین، منابع آبی ما امکان استفاده از انرژی هیدرولیک را فراهم می‌آورد. به‌کارگیری انرژی‌های تجدیدپذیر، نه‌تنها به کاهش وابستگی ما به سوخت‌های فسیلی کمک می‌کند، بلکه در راستای حفظ محیط‌زیست و کاهش آلودگی هوا بسیار حائز اهمیت است. به‌ویژه در شهری مانند تهران که مشکلات آلودگی هوا دارد، توسعه این نوع انرژی می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی شهروندان کمک شایانی کند. با توجه به تحولات جهانی و گرایش کشورها به سمت انرژی‌های پاک، ما هم باید در این جهت حرکت کنیم تا به اهداف توسعه پایدار دست یابیم و به تحقق وعده‌های خود در زمینه مبارزه با تغییرات اقلیمی کمک کنیم. این هم برای محیط‌زیست ما مهم است و هم می‌تواند به ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و توسعه پایدار در مناطق مختلف کشور بینجامد. ما باید با همکاری بین‌المللی و بهره‌مندی از تجربیات کشورهای دیگر، زیرساخت‌های لازم برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر را ایجاد کنیم. سرمایه‌گذاری در این حوزه، به نفع محیط‌زیست است و یک فرصت به حساب می‌آید. در دو سال اخیر، ظرفیت نصب شده نیروگاه‌های خورشیدی در ایران افزایش چشمگیری داشته که با حمایت دولت و سیاست‌های تشویقی، تعدادی از پروژه‌های بزرگ و کوچک نیروگاه خورشیدی به بهره‌برداری رسیده‌اند.
دولت‌ها در این سال‌ها به دنبال تنوع‌بخشی به منابع انرژی و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی بوده‌اند. در همین راستا اقداماتی برای تشویق سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه انرژی‌های خورشیدی، انجام شده است. سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به تدریج وارد این عرصه شده و برخی مشکلات مالی از بین رفته است. همچنین، توافقات بین‌المللی و تسهیلات بانکی برای پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر توسعه یافته است. تلاش‌هایی نیز برای افزایش آگاهی عمومی و ایجاد دوره‌های آموزشی برای مهارت‌آموزی در زمینه نصب و نگهداری سیستم‌های خورشیدی صورت‌گرفته، بنابراین مسیری که آغاز شده، نباید متوقف شود. فعالان این حوزه نگران توقف مسیر دو سال گذشته هستند و دولت چهاردهم باید این نگرانی را برطرف کند و به ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر سرعت دهد. هم‌اکنون روزانه چندین نیروگاه خورشیدی در سراسر ایران به بهره‌برداری می‌رسد و طی روزهای گذشته هم 10 نیروگاه خورشیدی به شبکه برق متصل شد. ظرفیت تولید برق خورشیدی روزانه معادل ۵۳۹ مگاوات، یعنی کمی بیشتر از ۰٫۵ درصد کل ظرفیت است. این درحالی است که متخصصان صنعت برق به رفع ناترازی برق در یک دهه آینده هم امیدوار نبودند اما برنامه تجدیدپذیر و ویژگی‌های منحصربه‌فرد این نوع نیروگاه‌ها موجبات آن را فراهم آورده تا آن‌ها به رفع ناترازی تا پایان سال ١٤٠٤ امیدوار شوند. در این رابطه مقرر شده تا ساخت ٤٥٠٠ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر در دستور کار قرار گیرد که این مسئله نیاز به مصرف مازوت به‌ویژه در زمستان را کاهش داده و از این طریق انتشار ۷,۲ میلیون تن آلودگی متوقف خواهد شد. این اولین‌بار است که یک صنعت بدون حمایت مستقیم و صرفاً با اقدامات تنظیم‌گری دولت در حال توسعه به حساب می‌آید. یعنی بدون هیچ یارانه انرژی یا مالی می‌توانیم شاهد شکل‌گیری یک اکوسیستم اقتصادی در کشور باشیم. بخش اداری کشور از ابتدای سال آینده ملزم به تأمین بخشی از برق خود با اتکا به انرژی‌های تجدیدپذیر خواهد بود که این یک حمایت دولتی اما غیرمستقیم است.
دولت‌ها در این سال‌ها به دنبال تنوع‌بخشی به منابع انرژی و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی بوده‌اند. در همین راستا اقداماتی برای تشویق سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه انرژی‌های خورشیدی، انجام شده است. سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به تدریج وارد این عرصه شده و برخی مشکلات مالی از بین رفته است. همچنین، توافقات بین‌المللی و تسهیلات بانکی برای پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر توسعه یافته است. تلاش‌هایی نیز برای افزایش آگاهی عمومی و ایجاد دوره‌های آموزشی برای مهارت‌آموزی در زمینه نصب و نگهداری سیستم‌های خورشیدی صورت‌گرفته، بنابراین مسیری که آغاز شده، نباید متوقف شود. فعالان این حوزه نگران توقف مسیر دو سال گذشته هستند و دولت چهاردهم باید این نگرانی را برطرف کند و به ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر سرعت دهد. هم‌اکنون روزانه چندین نیروگاه خورشیدی در سراسر ایران به بهره‌برداری می‌رسد و طی روزهای گذشته هم 10 نیروگاه خورشیدی به شبکه برق متصل شد. ظرفیت تولید برق خورشیدی روزانه معادل ۵۳۹ مگاوات، یعنی کمی بیشتر از ۰٫۵ درصد کل ظرفیت است. این درحالی است که متخصصان صنعت برق به رفع ناترازی برق در یک دهه آینده هم امیدوار نبودند اما برنامه تجدیدپذیر و ویژگی‌های منحصربه‌فرد این نوع نیروگاه‌ها موجبات آن را فراهم آورده تا آن‌ها به رفع ناترازی تا پایان سال ١٤٠٤ امیدوار شوند. در این رابطه مقرر شده تا ساخت ٤٥٠٠ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر در دستور کار قرار گیرد که این مسئله نیاز به مصرف مازوت به‌ویژه در زمستان را کاهش داده و از این طریق انتشار ۷,۲ میلیون تن آلودگی متوقف خواهد شد. این اولین‌بار است که یک صنعت بدون حمایت مستقیم و صرفاً با اقدامات تنظیم‌گری دولت در حال توسعه به حساب می‌آید. یعنی بدون هیچ یارانه انرژی یا مالی می‌توانیم شاهد شکل‌گیری یک اکوسیستم اقتصادی در کشور باشیم. بخش اداری کشور از ابتدای سال آینده ملزم به تأمین بخشی از برق خود با اتکا به انرژی‌های تجدیدپذیر خواهد بود که این یک حمایت دولتی اما غیرمستقیم است.