کاربردهای فناوری اطلاعات در حوزه درمان
کریم عرب رئیس اداره فناوری اطلاعات مدیریت درمان البرز
گستره خدمات الکترونیک حوزه درمان بسیار وسیع است، به نحوی که صفر تا صد امور بیماران، از مرحله ورود به یک مجموعه درمانی تا خروج از آن، به شیوه الکترونیک انجام می‌شود.
با توجه به طیف گسترده این خدمات، وظایف حوزه آی‌تی در دو بخش کلی، شامل خدمات داخلی فناوری اطلاعات و خدمات خارجی تعریف می‌شود؛ در بخش داخلی انجام اقداماتی مانند رفع اشکالات سیستم‌های رایانه‌ای، سیستم‌های اتوماسیون، وب بیس یا لوکال هاست برعهده کارشناسان آی‌تی قرار دارد. خدمات خارجی آی‌تی، انجام امور واحدهای درمانی و بیمه‌ای را دربر می‌گیرد. در حوزه درمان، عمده این وظایف مربوط به خدماتی است که بیماران درمان مستقیم از آن بهره‌مند می‌شوند. ویزیت پزشکان و مجموعه امور پاراکلینیک مانند رادیولوژی، سونوگرافی، داروخانه، آزمایشگاه و... از جمله آن‌ها به‌شمار می‌رود. همچنین ارائه نوبت غیرحضوری به بیماران امروزه بسیار متداول شده است و بسیاری از افراد از طریق اینترنتی، تلفنی و کد دستوری (USSD) نسبت به اخذ نوبت از پزشکان و مراکز درمانی اقدام می‌کنند و پذیرش می‌شوند. در این مرحله، پزشکان پس از ویزیت بیماران، نسخه آن‌ها را به‌صورت الکترونیک صادر می‌کنند. همچنین بیماران می‌توانند خدمات دارویی و تشخیصی خود مانند آزمایش، رادیولوژی و سونوگرافی را با بهره‌مندی از روش‌های الکترونیک دریافت کنند.
در صورت مراجعه بیماران به مراکز درمانی خارج از مجموعه تأمین‌اجتماعی، برای انجام اموری مانند جراحی گوش، چنانکه آن مرکز طرف قرارداد تأمین‌اجتماعی باشد، پذیرش آن‌ها باز هم در قالب الکترونیک صورت می‌گیرد. در این مرحله ابتدا بیماران برای برخورداری از پوشش بیمه‌ای، از طریق اتصال به پورتال تأمین‌اجتماعی، استحقاق‌سنجی می‌شوند. سپس خدمات ارائه‌شده و هزینه‌های درمان از طریق نرم‌افزارهای واسط در پورتال سازمان به‌ثبت می‌رسد. اگر مرکز درمانی محل مراجعه بیماران، با تأمین‌اجتماعی طرف قرارداد نباشد، بیمار هزینه را از جیب پرداخت کرده و با ارسال مدارک پزشکی به یکی از مراکز اسناد پزشکی یا کارگزاری‌ها، روند رسیدگی به مدارک آن‌ها برای پرداخت هزینه‌های درمانی به شیوه الکترونیک انجام می‌شود. درحال حاضر قطعی و کندی اینترنت، می‌‌تواند امور این حوزه را با اختلال مواجه کند. موارد جزئی دیگری نیز وجود دارد از جمله مراجعه بیماران به مراکز غیر طرف قراردادی که نسخه الکترونیک ندارند. معدود پزشکانی همچنان نسخه کاغذی صادر می‌کنند که این امر، روند دریافت خدمات تشخیصی و دارویی را برای بیماران دشوار می‌کند. باید توجه داشت که ارائه خدمات درمانی در صورت بروز حوادث غیرمترقبه، قطع نمی‌شود و در این زمینه قانون تکلیف فعالان حوزه درمان را مشخص کرده است. تمامی مراکز اعم از پزشکان، داروخانه‌ها و مراکز تشخیصی مکلف‌اند خدمات خود را بدون کم‌وکاست ادامه دهند. در این شرایط، نسخه کاغذی صادر شده و تحویل و دریافت مدارک به‌صورت دستی انجام می‌شود. حوزه آی‌تی به دلیل ماهیت خدمات الکترونیک، با مسائل بسیاری مواجه است. معتقدم، آی‌تی یعنی چالش و مسائل این حوزه نه تمامی دارد و نه قابل پیش‌بینی است. قطعی برق، قطعی اینترنت، مشکلات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری سیستم‌ها و بسیاری مسائل دیگر جزو مواردی است که فناوری اطلاعات با آن دست به گریبان است.
با توجه به طیف گسترده این خدمات، وظایف حوزه آی‌تی در دو بخش کلی، شامل خدمات داخلی فناوری اطلاعات و خدمات خارجی تعریف می‌شود؛ در بخش داخلی انجام اقداماتی مانند رفع اشکالات سیستم‌های رایانه‌ای، سیستم‌های اتوماسیون، وب بیس یا لوکال هاست برعهده کارشناسان آی‌تی قرار دارد. خدمات خارجی آی‌تی، انجام امور واحدهای درمانی و بیمه‌ای را دربر می‌گیرد. در حوزه درمان، عمده این وظایف مربوط به خدماتی است که بیماران درمان مستقیم از آن بهره‌مند می‌شوند. ویزیت پزشکان و مجموعه امور پاراکلینیک مانند رادیولوژی، سونوگرافی، داروخانه، آزمایشگاه و... از جمله آن‌ها به‌شمار می‌رود. همچنین ارائه نوبت غیرحضوری به بیماران امروزه بسیار متداول شده است و بسیاری از افراد از طریق اینترنتی، تلفنی و کد دستوری (USSD) نسبت به اخذ نوبت از پزشکان و مراکز درمانی اقدام می‌کنند و پذیرش می‌شوند. در این مرحله، پزشکان پس از ویزیت بیماران، نسخه آن‌ها را به‌صورت الکترونیک صادر می‌کنند. همچنین بیماران می‌توانند خدمات دارویی و تشخیصی خود مانند آزمایش، رادیولوژی و سونوگرافی را با بهره‌مندی از روش‌های الکترونیک دریافت کنند.
در صورت مراجعه بیماران به مراکز درمانی خارج از مجموعه تأمین‌اجتماعی، برای انجام اموری مانند جراحی گوش، چنانکه آن مرکز طرف قرارداد تأمین‌اجتماعی باشد، پذیرش آن‌ها باز هم در قالب الکترونیک صورت می‌گیرد. در این مرحله ابتدا بیماران برای برخورداری از پوشش بیمه‌ای، از طریق اتصال به پورتال تأمین‌اجتماعی، استحقاق‌سنجی می‌شوند. سپس خدمات ارائه‌شده و هزینه‌های درمان از طریق نرم‌افزارهای واسط در پورتال سازمان به‌ثبت می‌رسد. اگر مرکز درمانی محل مراجعه بیماران، با تأمین‌اجتماعی طرف قرارداد نباشد، بیمار هزینه را از جیب پرداخت کرده و با ارسال مدارک پزشکی به یکی از مراکز اسناد پزشکی یا کارگزاری‌ها، روند رسیدگی به مدارک آن‌ها برای پرداخت هزینه‌های درمانی به شیوه الکترونیک انجام می‌شود. درحال حاضر قطعی و کندی اینترنت، می‌‌تواند امور این حوزه را با اختلال مواجه کند. موارد جزئی دیگری نیز وجود دارد از جمله مراجعه بیماران به مراکز غیر طرف قراردادی که نسخه الکترونیک ندارند. معدود پزشکانی همچنان نسخه کاغذی صادر می‌کنند که این امر، روند دریافت خدمات تشخیصی و دارویی را برای بیماران دشوار می‌کند. باید توجه داشت که ارائه خدمات درمانی در صورت بروز حوادث غیرمترقبه، قطع نمی‌شود و در این زمینه قانون تکلیف فعالان حوزه درمان را مشخص کرده است. تمامی مراکز اعم از پزشکان، داروخانه‌ها و مراکز تشخیصی مکلف‌اند خدمات خود را بدون کم‌وکاست ادامه دهند. در این شرایط، نسخه کاغذی صادر شده و تحویل و دریافت مدارک به‌صورت دستی انجام می‌شود. حوزه آی‌تی به دلیل ماهیت خدمات الکترونیک، با مسائل بسیاری مواجه است. معتقدم، آی‌تی یعنی چالش و مسائل این حوزه نه تمامی دارد و نه قابل پیش‌بینی است. قطعی برق، قطعی اینترنت، مشکلات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری سیستم‌ها و بسیاری مسائل دیگر جزو مواردی است که فناوری اطلاعات با آن دست به گریبان است.