مجری طرح گندم و برنج وزارت جهاد کشاورزی خبر داد
افزایش 200 هزارتنی تولید برنج در سال جاری
مجری طرح گندم و برنج وزارت جهاد کشاورزی معتقد است به دلیل محدودیت منابع آبی در کشور، نباید به سمت افزایش سطح زیرکشت محصولات کشاورزی حرکت کنیم. با وجود کاهش سطح زیرکشت برنج، تولید این محصول استراتژیک 200 هزار تن در سال جاری افزایش خواهد یافت. سهراب سهرابی، مشاور معاون وزیر و مجری طرح گندم و برنج وزارت جهاد کشاورزی با هفته‌نامه «آتیه نو» درباره آخرین وضعیت کشت و تولید برنج در آستانه رسیدن به فصل برداشت این محصول استراتژیک گفت‌وگو کرد که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
در حال حاضر با توجه به همه شرایط موجود در شالیزارهای کشور از منظر شرایط اقلیمی و سایر عوامل موثر بر کشت برنج، تولید این محصول استراتژیک در چه وضعیتی قرار دارد؟
اکنون در ۱۹ استان کشور برنج کشت و برداشت می‌شود که بیشترین میزان تولید و برداشت آن به دو استان شمالی مازندران و گیلان برمی‌گردد. پس از این دو استان، بیشترین تولید و برداشت برنج به استان خوزستان اختصاص دارد.
یکی از اصول غیرقابل اجتناب در وزارت جهاد کشاورزی این است که با توجه به محدودیت منابع آبی در کشور، به هیچ وجه به دنبال افزایش سطح زیرکشت برنج نبودیم و نیستیم؛ چراکه افزایش سطح زیرکشت حاصلی جز افزایش مصرف آب برای تولید برنج ندارد. به جای این استراتژی همواره به دنبال افزایش بهره‌وری در واحد سطح و افزایش تولید همه محصولات کشاورزی از جمله برنج در هر هکتار هستیم که به نتایج نسبتاً مطلوبی هم دست پیدا کرده‌ایم.
به‌عنوان مثال در سال ۱۴۰۰ میزان تولید برنج کشور حدود دو میلیون تن بود که در سال ۱۴۰۱ به دو میلیون و سیصد هزار تن و در سال گذشته به دو میلیون و پانصد هزار تن رسید. امسال نیز میزان تولید برنج به حدود دو میلیون و هفتصد هزار تن می‌رسد.
آیا در طی این سال‌ها سطح زیرکشت برنج افزایش داشته است؟
در حال حاضر سطح زیرکشت برنج حدود ۷۵۰ هزار هکتار است که بخش اعظمی از آن در استان‌های شمالی مازندران و گیلان و استان خوزستان قرار دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این میزان در طول سال‌های اخیر تغییر محسوسی نداشته است. حتی در سال گذشته سطح زیر کشت برنج حدود ۷۷۰ هزار هکتار بوده که امسال با ۲۰ هزار هکتار کاهش نیز مواجه شده است. این مسئله نشان می‌دهد که تمرکز در مجموعه وزارت جهاد کشاورزی و شالیکاران و بهره‌برداران بر افزایش بهره‌وری در واحد سطح برای تولید برنج مانند سایر محصولات کشاورزی بوده است.
مسئله دیگر اینکه سطح زیرکشتی که عنوان شد مربوط به کشت اول برنج است و در استان‌های گیلان و مازندران کشت رتون را نیز انجام می‌دهیم. یعنی مزرعه برنج وقتی برداشتش به پایان رسید و پیش از آنکه عملیات خاکبرداری در آن انجام شود آبیاری صورت می‌گیرد و از محل همان ساقه‌ها و پنجه‌هایی که برداشت برنج انجام شده، مجدداً ساقه‌های گل‌دهنده و میوه‌دهنده تشکیل می‌شود و کشت رتون به نتیجه می‌رسد.
هم‌اکنون سطح زیرکشت ۱۲۰ هزار هکتار و در بخشی از مزارع نیز مجدداً زمین را آماده‌سازی کرده و نشاکاری می‌کنند که به حدود ۷۰ هزار هکتار در سال جاری رسیده است. بنابراین میزان تولید برنج سفید در کشور برای امسال در مجموع کشت‌های مختلف به عدد دو میلیون و هفتصد هزار تن رسیده است.
چه اقداماتی در راستای افزایش بهره‌وری تولید برنج در واحد سطح انجام داده‌اید؟
از مجموع اقدامات فنی صورت گرفته که باعث افزایش تولید برنج در میزان کنونی شده، می‌توان به توسعه کشت ارقام جدید و پرمحصول برنج که عملکردهای بهتری در واحد سطح دارند، توسعه استفاده از بذرهای اصلاح شده، مصرف متعادل‌تر کودهای شیمیایی (کود اوره، فسفاته و پتاسته)، مبارزه بهتر با آفات بیماری‌ها و علف‌های هرز، توسعه کشت‌های مکانیزه در شالیزارهای کشور شامل کشت‌های نشایی، توسعه بانک‌های نشا و مدیریت عملیات داشت و برداشت و بهبود ضریب تبدیل اشاره کرد. به‌گونه‌ای که در گذشته از هر ۱۰۰ کیلوگرم برنج شلتوک تولیدی حدود ۵۵ کیلوگرم برنج سفید قابل مصرف به‌دست می‌آمد که آن را به بیش از ۶۰ کیلوگرم رسانده‌ایم.
در طول فصل کشت برنج بارش‌های ناگهانی به‌ویژه در استان‌های شمالی داشتیم. آیا این بارش‌ها آسیبی به تولید برنج وارد کرد یا خیر؟
بارش‌های ناگهانی در برخی مناطق استان گیلان صورت گرفت اما در مجموع به تولید برنج آسیب چندانی وارد نشد و همان‌طور که شاهدیم، امسال افزایش تولید برنج را خواهیم داشت. در استان خوزستان نیز کشت و برداشت برنج انجام می‌شود که رقم‌های خاص اقلیم گرم کشور در آنجا مورد استفاده قرار گرفته است.
آیا استان خوزستان با مشکل کم‌آبی مواجه نیست که تولید و برداشت برنج در این استان انجام می‌شود؟
طی دو سال گذشته خوشبختانه بارندگی‌های بسیار مناسبی در استان خوزستان رخ داده و در کارگروه مدیریت منابع آب استان با حضور استاندار این مسئله به تصویب رسید و بر اساس آن کشت برنج را برای سال گذشته و امسال انجام دادند. البته چند اقدام دیگر در حوزه توسعه و افزایش بهره‌وری تولید برنج صورت گرفت. در یکی از این اقدامات، توسعه خشکه‌کاری برنج را در دستور کار قرار دادیم. همچنین سامانه‌های نوین آبیاری را در زراعت برنج که قبل از این وجود نداشت یا بسیار کم مورد استفاده قرار می‌گرفت، توسعه دادیم مانند سامانه‌های آبیاری بارانی، آبیاری تیپ یا موضعی و غیره. این اقدامات همگی دست‌به‌دست هم دادند تا بهره‌وری تولید برنج در واحد سطحی سال‌های گذشته افزایش محسوس و قابل‌توجهی داشته باشد.
با توجه به افزایش تولید برنج و مصرف داخلی به چه میزان واردات برنج نیاز داریم؟
مصرف سرانه برنج در کشور حدود ۳۵ کیلوگرم است و با توجه به جمعیت ایران به حدود ۳ میلیون تن برنج در هر سال نیاز داریم. بنابراین کسری آن باید از محل واردات تأمین شود. البته می‌توان جزئیات آن را در دیگر بخش‌های وزارت جهاد کشاورزی مانند معاونت بازرگانی و سایر دستگاه‌های متولی جویا شد.
قیمت تمام‌شده برنج برای شالیکاران و بهره‌برداران چقدر است و به نظر شما چه قیمتی باید برای این محصول تعیین شود؟
در حال حاضر جلسات کمیسیون تخصصی شورای قیمت‌گذاری را برگزار کردیم اما هنوز جلسه شورای قیمت‌گذاری برگزار نشده است. باید کارهای کارشناسی برای تعیین قیمت برنج انجام شود و نهایتاً به این شورا برود تا با بررسی همه جوانب آن با حضور وزیر جهاد کشاورزی، وزیر اقتصاد، رئیس سازمان برنامه و بودجه و تشکل‌های بخش خصوصی قیمت برنج ابلاغ شود. در سال گذشته مصوبه‌ای برای قیمت برنج نداشتیم؛ چراکه وضعیت بازار و قیمت این محصول به‌گونه‌ای بود که نیازی به اعلام این قیمت وجود نداشت. ایران به دلیل محدودیت منابع آبی که دارد و همواره با آن روبه‌روست نباید به سوی افزایش سطح زیرکشت محصولات کشاورزی به‌ویژه محصولاتی مانند برنج حرکت کند. بنابراین همواره تمام تلاش وزارت جهاد کشاورزی این بوده که از طریق روش‌های مختلف، بهره‌وری و تولید را در واحد سطح افزایش دهد. ارتقای تولید با جایگزینی ارقام جدید و توسعه کشت‌های مکانیزه مدیریت تغذیه و مدیریت آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز و ارتقای ضریب تبدیل برنج امکان‌پذیر است که در سال جاری به آن دست پیدا کرده‌ایم. همچنین در سند امنیت غذایی و برنامه هفتم توسعه، خودکفایی ۹۰ درصدی در تولید برنج برای وزارت جهاد کشاورزی به‌عنوان تکلیف مشخص شده که امیدواریم در پایان برنامه هفتم توسعه به این عدد برسیم.
در حال حاضر با توجه به همه شرایط موجود در شالیزارهای کشور از منظر شرایط اقلیمی و سایر عوامل موثر بر کشت برنج، تولید این محصول استراتژیک در چه وضعیتی قرار دارد؟
اکنون در ۱۹ استان کشور برنج کشت و برداشت می‌شود که بیشترین میزان تولید و برداشت آن به دو استان شمالی مازندران و گیلان برمی‌گردد. پس از این دو استان، بیشترین تولید و برداشت برنج به استان خوزستان اختصاص دارد.
یکی از اصول غیرقابل اجتناب در وزارت جهاد کشاورزی این است که با توجه به محدودیت منابع آبی در کشور، به هیچ وجه به دنبال افزایش سطح زیرکشت برنج نبودیم و نیستیم؛ چراکه افزایش سطح زیرکشت حاصلی جز افزایش مصرف آب برای تولید برنج ندارد. به جای این استراتژی همواره به دنبال افزایش بهره‌وری در واحد سطح و افزایش تولید همه محصولات کشاورزی از جمله برنج در هر هکتار هستیم که به نتایج نسبتاً مطلوبی هم دست پیدا کرده‌ایم.
به‌عنوان مثال در سال ۱۴۰۰ میزان تولید برنج کشور حدود دو میلیون تن بود که در سال ۱۴۰۱ به دو میلیون و سیصد هزار تن و در سال گذشته به دو میلیون و پانصد هزار تن رسید. امسال نیز میزان تولید برنج به حدود دو میلیون و هفتصد هزار تن می‌رسد.
آیا در طی این سال‌ها سطح زیرکشت برنج افزایش داشته است؟
در حال حاضر سطح زیرکشت برنج حدود ۷۵۰ هزار هکتار است که بخش اعظمی از آن در استان‌های شمالی مازندران و گیلان و استان خوزستان قرار دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این میزان در طول سال‌های اخیر تغییر محسوسی نداشته است. حتی در سال گذشته سطح زیر کشت برنج حدود ۷۷۰ هزار هکتار بوده که امسال با ۲۰ هزار هکتار کاهش نیز مواجه شده است. این مسئله نشان می‌دهد که تمرکز در مجموعه وزارت جهاد کشاورزی و شالیکاران و بهره‌برداران بر افزایش بهره‌وری در واحد سطح برای تولید برنج مانند سایر محصولات کشاورزی بوده است.
مسئله دیگر اینکه سطح زیرکشتی که عنوان شد مربوط به کشت اول برنج است و در استان‌های گیلان و مازندران کشت رتون را نیز انجام می‌دهیم. یعنی مزرعه برنج وقتی برداشتش به پایان رسید و پیش از آنکه عملیات خاکبرداری در آن انجام شود آبیاری صورت می‌گیرد و از محل همان ساقه‌ها و پنجه‌هایی که برداشت برنج انجام شده، مجدداً ساقه‌های گل‌دهنده و میوه‌دهنده تشکیل می‌شود و کشت رتون به نتیجه می‌رسد.
هم‌اکنون سطح زیرکشت ۱۲۰ هزار هکتار و در بخشی از مزارع نیز مجدداً زمین را آماده‌سازی کرده و نشاکاری می‌کنند که به حدود ۷۰ هزار هکتار در سال جاری رسیده است. بنابراین میزان تولید برنج سفید در کشور برای امسال در مجموع کشت‌های مختلف به عدد دو میلیون و هفتصد هزار تن رسیده است.
چه اقداماتی در راستای افزایش بهره‌وری تولید برنج در واحد سطح انجام داده‌اید؟
از مجموع اقدامات فنی صورت گرفته که باعث افزایش تولید برنج در میزان کنونی شده، می‌توان به توسعه کشت ارقام جدید و پرمحصول برنج که عملکردهای بهتری در واحد سطح دارند، توسعه استفاده از بذرهای اصلاح شده، مصرف متعادل‌تر کودهای شیمیایی (کود اوره، فسفاته و پتاسته)، مبارزه بهتر با آفات بیماری‌ها و علف‌های هرز، توسعه کشت‌های مکانیزه در شالیزارهای کشور شامل کشت‌های نشایی، توسعه بانک‌های نشا و مدیریت عملیات داشت و برداشت و بهبود ضریب تبدیل اشاره کرد. به‌گونه‌ای که در گذشته از هر ۱۰۰ کیلوگرم برنج شلتوک تولیدی حدود ۵۵ کیلوگرم برنج سفید قابل مصرف به‌دست می‌آمد که آن را به بیش از ۶۰ کیلوگرم رسانده‌ایم.
در طول فصل کشت برنج بارش‌های ناگهانی به‌ویژه در استان‌های شمالی داشتیم. آیا این بارش‌ها آسیبی به تولید برنج وارد کرد یا خیر؟
بارش‌های ناگهانی در برخی مناطق استان گیلان صورت گرفت اما در مجموع به تولید برنج آسیب چندانی وارد نشد و همان‌طور که شاهدیم، امسال افزایش تولید برنج را خواهیم داشت. در استان خوزستان نیز کشت و برداشت برنج انجام می‌شود که رقم‌های خاص اقلیم گرم کشور در آنجا مورد استفاده قرار گرفته است.
آیا استان خوزستان با مشکل کم‌آبی مواجه نیست که تولید و برداشت برنج در این استان انجام می‌شود؟
طی دو سال گذشته خوشبختانه بارندگی‌های بسیار مناسبی در استان خوزستان رخ داده و در کارگروه مدیریت منابع آب استان با حضور استاندار این مسئله به تصویب رسید و بر اساس آن کشت برنج را برای سال گذشته و امسال انجام دادند. البته چند اقدام دیگر در حوزه توسعه و افزایش بهره‌وری تولید برنج صورت گرفت. در یکی از این اقدامات، توسعه خشکه‌کاری برنج را در دستور کار قرار دادیم. همچنین سامانه‌های نوین آبیاری را در زراعت برنج که قبل از این وجود نداشت یا بسیار کم مورد استفاده قرار می‌گرفت، توسعه دادیم مانند سامانه‌های آبیاری بارانی، آبیاری تیپ یا موضعی و غیره. این اقدامات همگی دست‌به‌دست هم دادند تا بهره‌وری تولید برنج در واحد سطحی سال‌های گذشته افزایش محسوس و قابل‌توجهی داشته باشد.
با توجه به افزایش تولید برنج و مصرف داخلی به چه میزان واردات برنج نیاز داریم؟
مصرف سرانه برنج در کشور حدود ۳۵ کیلوگرم است و با توجه به جمعیت ایران به حدود ۳ میلیون تن برنج در هر سال نیاز داریم. بنابراین کسری آن باید از محل واردات تأمین شود. البته می‌توان جزئیات آن را در دیگر بخش‌های وزارت جهاد کشاورزی مانند معاونت بازرگانی و سایر دستگاه‌های متولی جویا شد.
قیمت تمام‌شده برنج برای شالیکاران و بهره‌برداران چقدر است و به نظر شما چه قیمتی باید برای این محصول تعیین شود؟
در حال حاضر جلسات کمیسیون تخصصی شورای قیمت‌گذاری را برگزار کردیم اما هنوز جلسه شورای قیمت‌گذاری برگزار نشده است. باید کارهای کارشناسی برای تعیین قیمت برنج انجام شود و نهایتاً به این شورا برود تا با بررسی همه جوانب آن با حضور وزیر جهاد کشاورزی، وزیر اقتصاد، رئیس سازمان برنامه و بودجه و تشکل‌های بخش خصوصی قیمت برنج ابلاغ شود. در سال گذشته مصوبه‌ای برای قیمت برنج نداشتیم؛ چراکه وضعیت بازار و قیمت این محصول به‌گونه‌ای بود که نیازی به اعلام این قیمت وجود نداشت. ایران به دلیل محدودیت منابع آبی که دارد و همواره با آن روبه‌روست نباید به سوی افزایش سطح زیرکشت محصولات کشاورزی به‌ویژه محصولاتی مانند برنج حرکت کند. بنابراین همواره تمام تلاش وزارت جهاد کشاورزی این بوده که از طریق روش‌های مختلف، بهره‌وری و تولید را در واحد سطح افزایش دهد. ارتقای تولید با جایگزینی ارقام جدید و توسعه کشت‌های مکانیزه مدیریت تغذیه و مدیریت آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز و ارتقای ضریب تبدیل برنج امکان‌پذیر است که در سال جاری به آن دست پیدا کرده‌ایم. همچنین در سند امنیت غذایی و برنامه هفتم توسعه، خودکفایی ۹۰ درصدی در تولید برنج برای وزارت جهاد کشاورزی به‌عنوان تکلیف مشخص شده که امیدواریم در پایان برنامه هفتم توسعه به این عدد برسیم.