راهکار
نگاهی به تله بدگمانی و بی‌اعتمادی
طرحواره‌ها (Schema) الگوهایی هستند که در دوران کودکی بر ذهن ما حک می‌شوند و مسیر ما را مشخص می‌کنند. در واقع ما بر اساس آن‌ها مسائل را بررسی می‌کنیم، رفتار دیگران را طبق آن‌ها تفسیر می‌کنیم و به اتفاقات پیرامون‌مان بار معنایی می‌دهیم. طرحواره بی‌اعتمادی و بدگمانی یکی از این الگوهای رفتاری است. همان‌گونه که از اسم این تله پیداست، اعتماد برای افرادی که به آن گرفتار شده‌اند بسیار سخت و دشوار است. ممکن است در مورد نیت و هدف دیگران شک و تردید داشته باشید، فکر کنید که دیگران می‌خواهند شما را فریب دهند و افراد مورد اعتماد در اطرافتان یا اصلاً وجود ندارند و یا بسیار کم هستند. همواره احساس می‌کنید که دیگران حق شما را خورده‌اند و اگر به موفقیت نرسیده‌اید تنها به این دلیل است. منتظرید که دیگران به شما آسیب برسانند، خیانت کنند و از شما سوءاستفاده کنند. رابطه شما با دیگران سطحی و تظاهر‌آمیز است و نمی‌توانید با دیگران صمیمی شوید و به‌راحتی با آن‌ها صحبت کنید. افرادی که درگیر طرحواره بی‌اعتمادی هستند، به‌طور دائم در این فکرند که دیگران قصد سوءاستفاده از آن‌ها را دارند و یا به نحوی می‌خواهند خیانت کنند. این افراد همیشه در حالت دفاعی و گوش به‌زنگ به سر می‌برند؛ چراکه باور دارند دیگران قصد آسیب زدن به آن‌ها را دارند و همین امر آرامششان را سلب می‌کند. برای درمان افراد گرفتار در طرحواره بی اعتمادی درخواست می‌شود تجربه‌های تلخ و خاطراتی که در آن‌ها تحقیر شده‌اند و یا مورد بدرفتاری قرار گرفته‌اند را بازگو کنند. مسلماً بازگو کردن آن خاطرات و حقایق تلخ برای چنین شخصی بسیار سخت و غیرممکن است؛ زیرا باور دارد نمی‌شود به هیچ‌کس اعتماد کرد. اما درمانگران آموزش‌دیده از طریق ایجاد یک رابطه درست با بیماران گرفتار در طرحواره بی‌اعتمادی، این کار را بدون اینکه فرد را مجبور به حرف زدن کنند انجام می‌دهند. بیماران در این حالت، از علت رفتارهایشان آگاه می‌شوند و مقاومتی که برای تغییر دارند لحظه به لحظه کمتر می‌شود. درمان طرحواره‌ها نیاز به درمان‌گرانی دارد که تخصص لازم و کافی را در طرحواره‌درمانی دارند. بیماران طی درمان یاد می‌گیرند که در جهان فقط انسان‌های غیرقابل اعتماد و ناامن وجود ندارد بلکه انسان‌های صادق و امن نیز وجود دارند. فرد باید در زندگی از افراد ناامن کناره‌گیری کند و در مقابل بدرفتاری دیگران ازخود دفاع کند و لازم نیست قبل از اینکه آسیب ببیند به کسی برپایه باورش آسیب برساند. در درمان افراد با طرحواره بی‌اعتمادی به فرد آموزش می‌دهند بین افراد ناامن و ایمن تفاوت قائل شود و اگر کسی را امن یافت به او اعتماد کند، تصمیم نگیرد که او را امتحان کند و می‌تواند به او رازهای خود را بدون ترس از برملا شدن بگوید. متناسب با شدت طرحواره بی‌اعتمادی درمان طول خواهد کشید که گاهی ممکن است تا دو سال زمان ببرد.