مدیرعامل بنیاد تعاون زندانیان کشور در گفت‌وگو با آتیه نو مطرح کرد
اشتغال پایدار برای زندانیان، عاملی بازدارنده در تکرار ارتکاب به جرم
مهین داوری روزنامه‌نگار
خانواده فرد زندانی بیش از دیگر اقشار جامعه در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار می‌گیرد. در این میان، نقش سمن‌ها (سازمان‌های مردم‌نهاد) همانند بسیاری از فعالان و اثرگذاران اجتماعی در دستگیری از زندانیان و خانواده‌های آنان غیرقابل‌انکار است. بنیاد تعاون زندانیان کشور، به‌عنوان یکی از سازمان‌های مردم‌نهاد و عام‌المنفعه، با هدف توانمندسازی زندانیان برای بازگشت مجدد آنان به جامعه تأسیس شده است. این بنیاد هم‌اکنون با ایجاد شغل مولد برای 45 هزار نفر از زندانیان، اداره بیش از 2200 واحد تولیدی، صنعتی، کشاورزی، دامپروری، آبزی‌پروری و خدماتی را در داخل، پیرامون و بیرون از زندان‌های کشور بر عهده دارد.
«آتیه نو» در گفت‌‌وگوی پیش رو با ناصر جعفرقلی، مدیرعامل بنیاد تعاون زندانیان کشور، ضمن نگاهی اجمالی بر ظرفیت سمن‌ها در حمایت از زندانیان جرائم غیرعمد، اقدامات این بنیاد را در حوزه اشتغال‌زایی برای زندانیان منعکس می‌کند.
مأموریت اصلی بنیاد تعاون زندانیان کشور چیست؟
مهم‌ترین مأموریت بنیاد در زمینه ایجاد اشتغال پایدار برای زندانیان واجد شرایط است. برخی از زندانیان واجد شرایط کار نیستند و دسته‌ای از آن‌ها شرایط احراز یک شغل را دارند. بنیاد بر خود تکلیف کرده که برای آن‌ها ایجاد شغل کند. بنیاد با اتخاذ رویکرد اشتغال‌زایی، بر آن است که علاوه بر فراهم‌آوری زمینه درآمدزایی برای گذران امور زندگی فرد زندانی، برای خانواده او نیز منبع درآمدی ایجاد کند.
تأمین بخشی از نیازها و مایحتاج زندانیان در داخل زندان‌ها از طریق فروشگاه‌های داخل زندان‌ها، ایجاد اشتغال برای زندانیان از طریق اشتغال نشسته در اتاق‌ها، اشتغال در کارگاه‌های داخل بند، اشتغال در اطراف زندان‌ها و زمینهای کشاورزی و همچنین اشتغال رأی‌باز در کارخانه‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌های طرف قرارداد از عمده‌ترین مأموریت‌های این نهاد است.
همچنین، با توجه به دستور و تأکید مقام معظم رهبری بر مردمی‌سازی اقتصاد، بنیاد مشارکت‌طلبی مردم در انجام امور خود در حوزه اشتغال‌زایی را در اولویت قرار داده است. در همین راستا کارآفرینان و خیّران می‌توانند با استفاده از سرمایه شخصی خود به‌صورت مستقل و یا مشارکت با بنیاد (از طریق استفاده از امکانات و فضاهای فیزیکی در تعامل با بنیاد) برای اشتغال‌زایی زندانیان گامی بردارند.
علاوه بر این، بنیاد در زمینه افتتاح کارگاه‌ها و ایجاد اشتغال برای زندانیان رأی‌باز، به دستاوردهای قابل‌توجهی دست‌یافته است. ایجاد کارخانه‌های صنعتی در زندان‌ها و حرکت به سمت اشتغال پایدار و آموزش‌محور به‌صورت جدی در دستور کار قرار دارد. در سایه تداوم این رویکرد، نه‌تنها نقش زندانیان در استمرار فعالیت کارخانه‌ها دور از نظر نمی‌ماند بلکه از سوی دیگر آن‌ها پس از رهایی، به پشتوانه آموخته‌های داخل زندان می‌توانند فعالیت خود را در کارخانه‌های بیرون از زندان ادامه دهند.
باید تأکید کرد که این دسته اقدامات مهارت‌ورزانه و حرفه‌آموز سمن‌ها و از جمله بنیاد، قطعاً می‌تواند در بازگشت شرافتمندانه زندانیان به آغوش خانواده و امکان اشتغال آن‌ها بعد از آزادی و جلوگیری از تکرار جرم مؤثر باشد.
آیا در آینده رویکرد صنعتی‌شدن و تأسیس کارگاه‌ها و کارخانه‌های صنعتی در بنیاد دنبال خواهد شد؟
قطعاً صنعتی شدن در بنیاد ادامه خواهد یافت. صنعتی‌شدن باعث ایجاد کارگاه‌های پایدار و مطمئن به لحاظ تأمین مواد اولیه، تولید ثابت و اشتغال ثابت و پایدار می‌شود. گاهی اوقات کارگاه‌ها با مشکل تأمین مواد اولیه و یا فروش محصولات روبه‌رو هستند و این موضوع برای کارگران مشکل‌آفرین می‌شود. تلاش بنیاد بر این است که با همکاری و برقراری تعامل با گروه‌های صنعتی بزرگ مشکلات را به حداقل برساند. سال گذشته کارخانه تولید دوچرخه در زندان قزل‌حصار استان البرز و همچنین کارگاه مونتاژ موتورسیکلت در استان قم راه‌اندازی شد. امسال نیز در استان گلستان کارگاه تولید پارچه مبل، تولید لمینیت، تولید صنایع‌دستی و چرم‌دوزی افتتاح شد و حدود 150 نفر زندانی مشغول به‌کار شدند. این افتتاح‌ها در تمام استان‌ها در حال پیگیری و انجام است.
ارزیابی شما از روند افتتاح کارگاه‌ها و علاقه مددجویان به فعالیت در مجموعه‌های صنعتی چیست؟
مهم‌ترین کارگاهی که در سه ماه گذشته افتتاح شد کارگاه تولید حوله و پارچه مبلی در گرگان بود که در حال حاضر با 50 نفر خط تولید آن فعال است. کارآفرین مشارکت‌کننده با بنیاد در این پروژه آمادگی خود را برای ارتقای میزان اشتغال‌زایی تا 150 نفر اعلام کرده و در این راستا با یک سرمایه‌گذار خارجی وارد مذاکره شده است. مشغول‌بودن زندانیان در حین تحمل کیفر، مزایای بسیاری نه‌تنها برای شخص زندانی، بلکه برای مجموعه مدیریت زندان‌ها داشته و استقبال خوبی از طرف زندانیان صورت گرفته است. زندانیان برای اینکه مهارت و یا حرفه خاصی را به‌صورت تخصصی یاد بگیرند که بتوانند در بیرون از کارخانه‌های اصلی این نشان تجاری، فعالیت خود را تداوم دهند انگیزه خوبی برای فراگیری و نشان دادن توانمندی‌های خود دارند. در مجموع، اشتغال‌های جدید و پایدار در واحدهای صنعتی در تقویت روحیه و انگیزه‌بخشی برای زندانیان مؤثر است.
چه تعداد زندانی تحت‌پوشش بنیاد کار می‌کنند؟ در ابتدای سال جاری آمار مددجویان افزایشی بوده یا کاهشی؟
هدف نهایی سال جاری بنیاد، اشتغال‌زایی برای 45 هزار نفر است. پیش‌بینی می‌شود که آمار مددجویان پایان سال از مرز 45 هزار نفر عبور کند. در چهارماهه اول سال گذشته (1402) میانگین ماهانه ما عدد 29 هزار نفر اشتغال را نشان می‌دهد. پرداخت دستمزد 215 میلیارد تومان و در سال 1403 این عدد در چهار ماه ابتدای سال میانگین 34 هزار نفر و پرداخت دستمزد410 میلیارد تومان را نشان می‌دهد. این ارقام بیانگر رشد 20 درصدی اشتغال زندانیان و رشد90 درصدی پرداخت دستمزد آنان در چهارماهه سال 1403 است.
همکاری و تعامل بنیاد با خیّرین، ستاد دیه و انجمن حمایت از خانواده زندانیان چگونه است؟
با توجه به ماده 1 فصل اول اساسنامه بنیاد تعاون زندانیان کشور، کمک به زندانیان و تأمین رفاه، وسایل معیشت خانواده زندانیان بی‌بضاعت و همچنین پرداخت دیه محکومین واجد شرایط از اهداف اولیه بنیاد است که با کسب درآمد بیشتر چنین خدماتی نیز افزایش می‌یابد. بنا به وظیفه قانونی بنیاد تعاون زندانیان کشور در اساسنامه، همواره این بنیاد در جهت کمک به انجمن حمایت از خانواده زندانیان و ستاد دیه همکاری لازم را داشته است. خیّرین نیز برای آزادی زندانیان و کمک به خانواده آن‌ها، بیشتر با ستاد دیه و انجمن حمایت از خانواده زندانیان در ارتباط هستند و کمک‌های خود را از آن طریق در مسیر حمایت از زندانیان و خانواده‌های آنان هزینه می‌کنند.
کارآفرینان اجتماعی در تعامل با بنیاد، خیّر و نیکوکار به شمار می‌آیند؛ چراکه اشتغال‌زایی برای زندانیان کاری پرمشقت است و عشق به دستگیری و کمک به هم‌نوع از سختی راه می‌کاهد. در حال حاضر کویر موتور در یزد در خط تولید خود از نیروهای زندانی بنیاد بهره می‌گیرد. همچنین کارخانه نیرو موتور در شهرهای قم، اصفهان و شیراز در نظر دارد که از نیروهای زندانی در خط تولید خود استفاده کند.
ارزیابی شما از رسانه‌ها در راستای انعکاس نقش سمن‌ها در دستگیری از زندانیان و خانواده آنان چیست؟
بهترین اقدامی که رسانه‌ها می‌توانند در این زمینه داشته باشند این است که مردم را نسبت به وضعیت زندان‌ها و پتانسیل‌های خوب ایجاد شغل در آن‌ها آگاه کنند. بنیاد تعاون زندانیان کشور با ایجاد و به‌روزرسانی سایت و پرتال خبری به نشانی bonyadtaavon.org نسبت به انعکاس اجرای برنامه‌ها و پروژه‌های خود اقدام کرده است.
تمامی اتفاقات و رویدادها در سایت و پرتال منعکس میشوند. ارتباط بنیاد با رسانه‌ها از طریق نشست‌های خبری طی برنامه‌ریزی واحد روابط عمومی برگزار می‌شود. همچنین در بازدیدها و افتتاحیه‌ها خبرنگاران می‌توانند حضور پیدا کنند. تمام خبرنگاران و گزارشگران شاغل در خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری می‌توانند برای جذب کارآفرینان در مسیر ایجاد اشتغال در داخل زندان‌ها فعالیت رسانه‌ای و خبری داشته باشند. امید می‌رود که بنیاد تعاون زندانیان کشور با کمک فعالان حوزه رسانه بتواند خود را به‌عنوان یک مؤسسه مولد و نهاد کمک‌کننده به حرفه‌آموزی و اشتغال زندانیان به جامعه معرفی‌کند.
«آتیه نو» در گفت‌‌وگوی پیش رو با ناصر جعفرقلی، مدیرعامل بنیاد تعاون زندانیان کشور، ضمن نگاهی اجمالی بر ظرفیت سمن‌ها در حمایت از زندانیان جرائم غیرعمد، اقدامات این بنیاد را در حوزه اشتغال‌زایی برای زندانیان منعکس می‌کند.
مأموریت اصلی بنیاد تعاون زندانیان کشور چیست؟
مهم‌ترین مأموریت بنیاد در زمینه ایجاد اشتغال پایدار برای زندانیان واجد شرایط است. برخی از زندانیان واجد شرایط کار نیستند و دسته‌ای از آن‌ها شرایط احراز یک شغل را دارند. بنیاد بر خود تکلیف کرده که برای آن‌ها ایجاد شغل کند. بنیاد با اتخاذ رویکرد اشتغال‌زایی، بر آن است که علاوه بر فراهم‌آوری زمینه درآمدزایی برای گذران امور زندگی فرد زندانی، برای خانواده او نیز منبع درآمدی ایجاد کند.
تأمین بخشی از نیازها و مایحتاج زندانیان در داخل زندان‌ها از طریق فروشگاه‌های داخل زندان‌ها، ایجاد اشتغال برای زندانیان از طریق اشتغال نشسته در اتاق‌ها، اشتغال در کارگاه‌های داخل بند، اشتغال در اطراف زندان‌ها و زمینهای کشاورزی و همچنین اشتغال رأی‌باز در کارخانه‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌های طرف قرارداد از عمده‌ترین مأموریت‌های این نهاد است.
همچنین، با توجه به دستور و تأکید مقام معظم رهبری بر مردمی‌سازی اقتصاد، بنیاد مشارکت‌طلبی مردم در انجام امور خود در حوزه اشتغال‌زایی را در اولویت قرار داده است. در همین راستا کارآفرینان و خیّران می‌توانند با استفاده از سرمایه شخصی خود به‌صورت مستقل و یا مشارکت با بنیاد (از طریق استفاده از امکانات و فضاهای فیزیکی در تعامل با بنیاد) برای اشتغال‌زایی زندانیان گامی بردارند.
علاوه بر این، بنیاد در زمینه افتتاح کارگاه‌ها و ایجاد اشتغال برای زندانیان رأی‌باز، به دستاوردهای قابل‌توجهی دست‌یافته است. ایجاد کارخانه‌های صنعتی در زندان‌ها و حرکت به سمت اشتغال پایدار و آموزش‌محور به‌صورت جدی در دستور کار قرار دارد. در سایه تداوم این رویکرد، نه‌تنها نقش زندانیان در استمرار فعالیت کارخانه‌ها دور از نظر نمی‌ماند بلکه از سوی دیگر آن‌ها پس از رهایی، به پشتوانه آموخته‌های داخل زندان می‌توانند فعالیت خود را در کارخانه‌های بیرون از زندان ادامه دهند.
باید تأکید کرد که این دسته اقدامات مهارت‌ورزانه و حرفه‌آموز سمن‌ها و از جمله بنیاد، قطعاً می‌تواند در بازگشت شرافتمندانه زندانیان به آغوش خانواده و امکان اشتغال آن‌ها بعد از آزادی و جلوگیری از تکرار جرم مؤثر باشد.
آیا در آینده رویکرد صنعتی‌شدن و تأسیس کارگاه‌ها و کارخانه‌های صنعتی در بنیاد دنبال خواهد شد؟
قطعاً صنعتی شدن در بنیاد ادامه خواهد یافت. صنعتی‌شدن باعث ایجاد کارگاه‌های پایدار و مطمئن به لحاظ تأمین مواد اولیه، تولید ثابت و اشتغال ثابت و پایدار می‌شود. گاهی اوقات کارگاه‌ها با مشکل تأمین مواد اولیه و یا فروش محصولات روبه‌رو هستند و این موضوع برای کارگران مشکل‌آفرین می‌شود. تلاش بنیاد بر این است که با همکاری و برقراری تعامل با گروه‌های صنعتی بزرگ مشکلات را به حداقل برساند. سال گذشته کارخانه تولید دوچرخه در زندان قزل‌حصار استان البرز و همچنین کارگاه مونتاژ موتورسیکلت در استان قم راه‌اندازی شد. امسال نیز در استان گلستان کارگاه تولید پارچه مبل، تولید لمینیت، تولید صنایع‌دستی و چرم‌دوزی افتتاح شد و حدود 150 نفر زندانی مشغول به‌کار شدند. این افتتاح‌ها در تمام استان‌ها در حال پیگیری و انجام است.
ارزیابی شما از روند افتتاح کارگاه‌ها و علاقه مددجویان به فعالیت در مجموعه‌های صنعتی چیست؟
مهم‌ترین کارگاهی که در سه ماه گذشته افتتاح شد کارگاه تولید حوله و پارچه مبلی در گرگان بود که در حال حاضر با 50 نفر خط تولید آن فعال است. کارآفرین مشارکت‌کننده با بنیاد در این پروژه آمادگی خود را برای ارتقای میزان اشتغال‌زایی تا 150 نفر اعلام کرده و در این راستا با یک سرمایه‌گذار خارجی وارد مذاکره شده است. مشغول‌بودن زندانیان در حین تحمل کیفر، مزایای بسیاری نه‌تنها برای شخص زندانی، بلکه برای مجموعه مدیریت زندان‌ها داشته و استقبال خوبی از طرف زندانیان صورت گرفته است. زندانیان برای اینکه مهارت و یا حرفه خاصی را به‌صورت تخصصی یاد بگیرند که بتوانند در بیرون از کارخانه‌های اصلی این نشان تجاری، فعالیت خود را تداوم دهند انگیزه خوبی برای فراگیری و نشان دادن توانمندی‌های خود دارند. در مجموع، اشتغال‌های جدید و پایدار در واحدهای صنعتی در تقویت روحیه و انگیزه‌بخشی برای زندانیان مؤثر است.
چه تعداد زندانی تحت‌پوشش بنیاد کار می‌کنند؟ در ابتدای سال جاری آمار مددجویان افزایشی بوده یا کاهشی؟
هدف نهایی سال جاری بنیاد، اشتغال‌زایی برای 45 هزار نفر است. پیش‌بینی می‌شود که آمار مددجویان پایان سال از مرز 45 هزار نفر عبور کند. در چهارماهه اول سال گذشته (1402) میانگین ماهانه ما عدد 29 هزار نفر اشتغال را نشان می‌دهد. پرداخت دستمزد 215 میلیارد تومان و در سال 1403 این عدد در چهار ماه ابتدای سال میانگین 34 هزار نفر و پرداخت دستمزد410 میلیارد تومان را نشان می‌دهد. این ارقام بیانگر رشد 20 درصدی اشتغال زندانیان و رشد90 درصدی پرداخت دستمزد آنان در چهارماهه سال 1403 است.
همکاری و تعامل بنیاد با خیّرین، ستاد دیه و انجمن حمایت از خانواده زندانیان چگونه است؟
با توجه به ماده 1 فصل اول اساسنامه بنیاد تعاون زندانیان کشور، کمک به زندانیان و تأمین رفاه، وسایل معیشت خانواده زندانیان بی‌بضاعت و همچنین پرداخت دیه محکومین واجد شرایط از اهداف اولیه بنیاد است که با کسب درآمد بیشتر چنین خدماتی نیز افزایش می‌یابد. بنا به وظیفه قانونی بنیاد تعاون زندانیان کشور در اساسنامه، همواره این بنیاد در جهت کمک به انجمن حمایت از خانواده زندانیان و ستاد دیه همکاری لازم را داشته است. خیّرین نیز برای آزادی زندانیان و کمک به خانواده آن‌ها، بیشتر با ستاد دیه و انجمن حمایت از خانواده زندانیان در ارتباط هستند و کمک‌های خود را از آن طریق در مسیر حمایت از زندانیان و خانواده‌های آنان هزینه می‌کنند.
کارآفرینان اجتماعی در تعامل با بنیاد، خیّر و نیکوکار به شمار می‌آیند؛ چراکه اشتغال‌زایی برای زندانیان کاری پرمشقت است و عشق به دستگیری و کمک به هم‌نوع از سختی راه می‌کاهد. در حال حاضر کویر موتور در یزد در خط تولید خود از نیروهای زندانی بنیاد بهره می‌گیرد. همچنین کارخانه نیرو موتور در شهرهای قم، اصفهان و شیراز در نظر دارد که از نیروهای زندانی در خط تولید خود استفاده کند.
ارزیابی شما از رسانه‌ها در راستای انعکاس نقش سمن‌ها در دستگیری از زندانیان و خانواده آنان چیست؟
بهترین اقدامی که رسانه‌ها می‌توانند در این زمینه داشته باشند این است که مردم را نسبت به وضعیت زندان‌ها و پتانسیل‌های خوب ایجاد شغل در آن‌ها آگاه کنند. بنیاد تعاون زندانیان کشور با ایجاد و به‌روزرسانی سایت و پرتال خبری به نشانی bonyadtaavon.org نسبت به انعکاس اجرای برنامه‌ها و پروژه‌های خود اقدام کرده است.
تمامی اتفاقات و رویدادها در سایت و پرتال منعکس میشوند. ارتباط بنیاد با رسانه‌ها از طریق نشست‌های خبری طی برنامه‌ریزی واحد روابط عمومی برگزار می‌شود. همچنین در بازدیدها و افتتاحیه‌ها خبرنگاران می‌توانند حضور پیدا کنند. تمام خبرنگاران و گزارشگران شاغل در خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری می‌توانند برای جذب کارآفرینان در مسیر ایجاد اشتغال در داخل زندان‌ها فعالیت رسانه‌ای و خبری داشته باشند. امید می‌رود که بنیاد تعاون زندانیان کشور با کمک فعالان حوزه رسانه بتواند خود را به‌عنوان یک مؤسسه مولد و نهاد کمک‌کننده به حرفه‌آموزی و اشتغال زندانیان به جامعه معرفی‌کند.