مهارت رمز بازگشت زندانیان به زندگی
مرتضی برکاتی کارشناس حوزه اشتغال
کسب و ارتقای مهارت‌های فنی و تخصصی برای همه گروه‌های اجتماعی اعم از شاغلان و کارجویان، دانشجویان، دانش‌آموزان، فعالان حوزه‌های مختلف و سربازان و در مجموع افراد حاضر برای ورود به بازار کار راهگشاست. در این بین جمعیت زندانیان مددجوی کشور، به‌ویژه افراد بدون مهارت برای بازگشت به زندگی پس از آزادی و ورود به بازار کار، امکان استفاده از ابزار مهارت را دارند.
تجربه نشان داده که مهارت، راهکاری اساسی برای مقابله با موضوع بیکاری است اما کارکردهای مهم کسب مهارت‌های فنی‌وحرفه‌ای به ایجاد شرایط ویژه اختصاصی برای افراد و یافتن شغل و گریز از وضعیت بیکاری محدود نمی‌شود.
در واقع آموزش‌های مهارتی برای بسیاری از اقشار جامعه حتی دانش‌آموختگان دانشگاهی، راه گریزی از شرایط نامناسب بازار اشتغال در برهه‌های خاص و یافتن شغل متناسب با مهارت، کسب درآمد و تأمین معیشت به‌شمار می‌رود. همچنین کارکرد مهارت در اغلب اوقات راهکار مؤثر مسائل و چالش‌های اجتماعی و اقتصادی است. در سال‌های اخیر یکی از کارکردهای مهارت‌آموزی در بین مددجویان زندانی دیده شده که طی فرایندی با دریافت آموزش‌های مهارتی، سازوکار پذیرش مجدد این افراد در جامعه را به دنبال داشته است.
دور از واقعیت نیست اگر ناتوانی در تأمین معیشت و بیکاری را یکی از علل اصلی و ریشه‌ای شکل‌گیری آسیب‌های اجتماعی و ورود برخی افراد به حوزه‌های مرتبط با جرم و نهایتاً ورود به زندان برای گذراندن دوره‌های محکومیت بدانیم. مهارت‌آموزی پیش از ارتکاب جرم، محکومیت و ورود به زندان حتماً زمینه اشتغال و درآمدزایی مناسب برای مددجویان زندان را فراهم می‌کرد.
در کنار مسائل مطرح شده، اصلی‌ترین چالش زندانیان به پس از آزادی و بازگشت به اجتماع برمی‌گردد. این درست زمانی است که به دلیل داشتن سوءپیشینه و نداشتن مهارت‌های فنی و تخصصی، عدم یافتن شغل مناسب و تأمین معیشت خانوار در کنار عدم اعتماد جامعه، چالش‌هایی برای این گروه ایجاد می‌کند. در این صورت همچنان آسیب‌های اجتماعی، ناتوانی اقتصادی و نبود بسترهای لازم برای بازگشت به جامعه برای آزادشدگان از زندان متصور است.
در این شرایط، سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای در جایگاه متولی حوزه مهارت در تعامل با سازمان زندان‌های کشور، با بهره‌مندی از تجربیات حوزه آموزش مهارت در رشته‌های مختلف کاربردی برای بازار کسب‌و‌کار و با استفاده از امکانات ابزاری تخصصی زندان‌ها، ارائه آموزش‌های مهارتی را به‌عنوان پشتوانه زندانیان در زمان آزادی در دستور کار دارد. بر اساس اعلام سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای همه ساله تعداد بالایی از مددجویان زندان‌ها با همکاری این سازمان، از طریق حضور در دوره‌های مهارت فنی و تخصصی توانمند شده و آماده ورود به بازار کار پس از آزادی می‌شوند.
فراهم کردن بستر مناسب جهت بهبود سلامت جسم و روان مددجویان، کلیدی‌ترین راهکار بازگشت به جامعه و فضای کسب‌و‌کار پس از گذراندن دوره محکومیت است. در این زمینه بسترهای مهارتی، کارکرد مؤثری دارند. کارشناسان معتقدند مهارت‌های کسب شده در دوره محکومیت، امکان تکرار رفتارهای مجرمانه را در بین این گروه اجتماعی کاهش می‌دهد. آمارهای حوزه بازار کار حاکی از جذب 80 درصد افراد داری مهارت در بازار کار است. با ملاک قرار دادن این داده آماری، اهمیت کسب مهارت برای زندانیان در راستای ورود دوباره آنان به جمع خانواده و جامعه روشن می‌شود.
آخرین داده‌های حوزه مهارت‌آموزی حاکی از آموزش مهارتی 5 میلیون و 200 هزار نفر در سه سال اخیر است. با اختصاص درصدی از این آموزش‌ها، زمینه تأثیرگذاری مهارت بر جمعیت مددجویان زندانی فراهم می‌شود. در واقع ارائه آموزش‌های مهارتی به زندانیان علاوه بر ارتقا و توسعه مهارت‌آموزی در سطح کشور، تحقق هدف‌گذاری توسعه‌محور مهارتی، توانمندسازی مددجویان زندانی برای ورود به بازار کسب‌و‌کار و توانایی تأمین معیشت خانوار آنان، کاهش آسیب‌های اجتماعی به دلیل رفتارهای شایسته مددجویان آزاد شده و همچنین تأمین نیاز نیروی کار ماهر برای ورود به بازار کار را به دنبال خواهد داشت.
تجربه نشان داده که مهارت، راهکاری اساسی برای مقابله با موضوع بیکاری است اما کارکردهای مهم کسب مهارت‌های فنی‌وحرفه‌ای به ایجاد شرایط ویژه اختصاصی برای افراد و یافتن شغل و گریز از وضعیت بیکاری محدود نمی‌شود.
در واقع آموزش‌های مهارتی برای بسیاری از اقشار جامعه حتی دانش‌آموختگان دانشگاهی، راه گریزی از شرایط نامناسب بازار اشتغال در برهه‌های خاص و یافتن شغل متناسب با مهارت، کسب درآمد و تأمین معیشت به‌شمار می‌رود. همچنین کارکرد مهارت در اغلب اوقات راهکار مؤثر مسائل و چالش‌های اجتماعی و اقتصادی است. در سال‌های اخیر یکی از کارکردهای مهارت‌آموزی در بین مددجویان زندانی دیده شده که طی فرایندی با دریافت آموزش‌های مهارتی، سازوکار پذیرش مجدد این افراد در جامعه را به دنبال داشته است.
دور از واقعیت نیست اگر ناتوانی در تأمین معیشت و بیکاری را یکی از علل اصلی و ریشه‌ای شکل‌گیری آسیب‌های اجتماعی و ورود برخی افراد به حوزه‌های مرتبط با جرم و نهایتاً ورود به زندان برای گذراندن دوره‌های محکومیت بدانیم. مهارت‌آموزی پیش از ارتکاب جرم، محکومیت و ورود به زندان حتماً زمینه اشتغال و درآمدزایی مناسب برای مددجویان زندان را فراهم می‌کرد.
در کنار مسائل مطرح شده، اصلی‌ترین چالش زندانیان به پس از آزادی و بازگشت به اجتماع برمی‌گردد. این درست زمانی است که به دلیل داشتن سوءپیشینه و نداشتن مهارت‌های فنی و تخصصی، عدم یافتن شغل مناسب و تأمین معیشت خانوار در کنار عدم اعتماد جامعه، چالش‌هایی برای این گروه ایجاد می‌کند. در این صورت همچنان آسیب‌های اجتماعی، ناتوانی اقتصادی و نبود بسترهای لازم برای بازگشت به جامعه برای آزادشدگان از زندان متصور است.
در این شرایط، سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای در جایگاه متولی حوزه مهارت در تعامل با سازمان زندان‌های کشور، با بهره‌مندی از تجربیات حوزه آموزش مهارت در رشته‌های مختلف کاربردی برای بازار کسب‌و‌کار و با استفاده از امکانات ابزاری تخصصی زندان‌ها، ارائه آموزش‌های مهارتی را به‌عنوان پشتوانه زندانیان در زمان آزادی در دستور کار دارد. بر اساس اعلام سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای همه ساله تعداد بالایی از مددجویان زندان‌ها با همکاری این سازمان، از طریق حضور در دوره‌های مهارت فنی و تخصصی توانمند شده و آماده ورود به بازار کار پس از آزادی می‌شوند.
فراهم کردن بستر مناسب جهت بهبود سلامت جسم و روان مددجویان، کلیدی‌ترین راهکار بازگشت به جامعه و فضای کسب‌و‌کار پس از گذراندن دوره محکومیت است. در این زمینه بسترهای مهارتی، کارکرد مؤثری دارند. کارشناسان معتقدند مهارت‌های کسب شده در دوره محکومیت، امکان تکرار رفتارهای مجرمانه را در بین این گروه اجتماعی کاهش می‌دهد. آمارهای حوزه بازار کار حاکی از جذب 80 درصد افراد داری مهارت در بازار کار است. با ملاک قرار دادن این داده آماری، اهمیت کسب مهارت برای زندانیان در راستای ورود دوباره آنان به جمع خانواده و جامعه روشن می‌شود.
آخرین داده‌های حوزه مهارت‌آموزی حاکی از آموزش مهارتی 5 میلیون و 200 هزار نفر در سه سال اخیر است. با اختصاص درصدی از این آموزش‌ها، زمینه تأثیرگذاری مهارت بر جمعیت مددجویان زندانی فراهم می‌شود. در واقع ارائه آموزش‌های مهارتی به زندانیان علاوه بر ارتقا و توسعه مهارت‌آموزی در سطح کشور، تحقق هدف‌گذاری توسعه‌محور مهارتی، توانمندسازی مددجویان زندانی برای ورود به بازار کسب‌و‌کار و توانایی تأمین معیشت خانوار آنان، کاهش آسیب‌های اجتماعی به دلیل رفتارهای شایسته مددجویان آزاد شده و همچنین تأمین نیاز نیروی کار ماهر برای ورود به بازار کار را به دنبال خواهد داشت.