مهارت‌آموزی در کارگاه مکمل آموزش تئوریک در دانشگاه است
مراکز آموزش عالی دانشگاهی و کارگاه‌های صنعتی و تولیدی، هرکدام به‌صورت مجزا، تکمیل‌کننده بخشی از فرایندهای علم‌آموزی، تولید و کسبوکار محسوب می‌شوند. مراکز دانشگاهی با تولید علم و توسعه دانش روز در حوزه‌های مختلف، سهمی از تربیت نیروی کار آینده را با ارائه دانش روز برعهده دارند و صنایع به‌عنوان مهم‌ترین پایگاه‌های تولیدی، اساس فعالیت‌های مبتنی بر مهارت‌های فنی را شکل می‌دهند.
با این حال در کنار دانش و تجربه، نقش اصلی را سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای در قالب متولی مهارت‌آموزی ایفا می‌کند. با وجود نقش‌آفرینی هرکدام از این بخش‌ها در ایجاد، رشد و توسعه تولید و تربیت نیروی کار برای استمرار حضور افراد در حوزه کسبوکار، نکته در این است که برقراری و توسعه ارتباط تعریف شده بین نهاد دانشگاه و مراکز تولیدی صنعتی تا چه اندازه در رشد شاخص‌های مهارتی، تربیت نیروی کار و فعالیت بخش تولید مؤثر است.
در این بین باید تعداد بیش از سه میلیون‌نفری دانشجویان در حال تحصیل کشور در رشته‌های مختلف را فرصتی مناسب برای تربیت نیروی کار دارای دانش و مهارت به‌روز برای حضور در بازار کار به شمار آورد. البته این مهم در کنار فرصت‌های آموزش مهارت و حضور افراد در فضای واقعی اشتغال کارگاهی ممکن می‌شود. فضایی که در چارچوب مهارت‌آموزی حین کار، خروجی لازم را خواهد داشت.
حضور و اشتغال بیش از ۱۴ میلیون نفر به‌صورت مستقیم در فضای کارگاه‌های صنعتی و صنفی و اشتغال بیش از 26 میلیون نفر در حوزه‌های سه‌گانه صنعت، کشاورزی و خدمات، در صورت ترکیب مهارت کسب شده در حین کار با دانش روز فعالیت مذکور و تجربه کار در کارگاه، امکان رشد مهارت و ماندگاری در اشتغال را فراهم می‌کند.
آموزش مهارت در فضای واقعی کار، یکی از شاخص‌های مهم جهت ایجاد اشتغال مولد و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید براساس نیازهای بازار کار با چشم‌انداز کاهش نرخ بیکاری است. استقبال جامعه کارفرمایی و اشتغال بیش از ۸۰ درصدی مهارت‌آموزان، گسترش مراکز پذیرنده آموزش مهارت حین کار را نیاز دارد و آمار رشد 68 درصدی مراکز آموزش مهارت در محیط واقعی کار نیز بیانگر اهمیت این نوع آموزش است.
مهارت‌آموزی در محیط واقعی کار، طرحی است که هم‌زمان با اشتغال افراد بدون مهارت در واحدهای تولید، زمینه مهارت‌آموزی را فراهم می‌کند. به بیان دیگر، این طرح یکی از روش‌های آموزش است که در آن مهارت مورد نیاز در چارچوب استانداردهای آموزشی، هم‌زمان با فرایند تولید محصول و ارائه خدمت از مربی به مهارت‌آموز انتقال می‌یابد. در کنار این موضوع، آموزش مهارت در محیط واقعی کار برای آموختن مفاهیم عملی و کاربردی مهارت‌های شغلی، مبنای آموزش مهارت در حین کار قرار گرفته و به‌صورت هم‌زمان ارتباط با اشتغال و تولید مولد را مدنظر قرار داده است. به این واسطه آموزش این‌گونه مهارت‌ها، کاهش جمعیت غیرفعال و رشد اقتصاد مولد با اشتغال‌زایی مولد را به دنبال دارد.
77 هزار کارگاه فعال در آموزش مهارت حین کار
براساس داده‌های ارائه شده از سوی سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای کشور، تعداد واحدهای پذیرنده مهارت‌آموزی در محیط واقعی کار از حدود 46 هزار کارگاه به بیش از ۷۷ هزار واحد در سه سال اخیر رسیده که نشان از رشد ۶۸.۸ درصدی تعداد این مراکز دارد. حدود ۸۰ درصد کارجویان در محیط واقعی کار جذب واحدهای تولیدی شده و فضای کسبوکار بهبود یافته است. در این راستا بالغ بر ۴۰ درصد کارجویان آموزش در فضای کسبوکار را جوانان دیپلمه ۲۱ تا ۳۰ ساله تشکیل می‌دهند. ادامه روند توسعه مراکز آموزش در محیط واقعی کار موجب افزایش رشد بعضی شاخص‌های بازار کار نظیر تعادل در عرضه و تقاضای نیروی انسانی خواهد شد. با توجه به اقبال ۹۰ درصد واحدهای تولیدی در پذیرش این نوع آموزش، رشد اشتغال‌زایی مولد در کنار توسعه اقتصاد مولد نیز محقق می‌شود.
کارشناسان حوزه کار معتقدند، برای ارتقای مهارت‌آموزی حین کار، ارائه مشوق‌های لازم به کارفرمایان و مهارت‌آموزان لازم است. معافیت مالیاتی کارفرمایان در حین آموزش و پرداخت تمام یا بخشی از حق‌بیمه تأمین‌اجتماعی نیروی کار در حال آموزش مهارت، از این دسته مشوق‌هاست.
ابزار اتصال دانش، صنعت و مهارت
ماندگاری در فضای کسبوکار برای جمعیت بیش از ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار جوینده کار و جامعه حدود ۶۴ میلیون‌نفری افراد در سن کار ۱۵ ساله و بالاتر را باید به سیاست‌گذاری و هدف‌گذاری جهت اتصال حوزه‌های دانشی و صنعتی و الزام مهارت‌آموزی مرتبط دانست.
با تأکید بر اینکه نیروی انسانی ابزار اساسی و تأثیرگذار در حوزه فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی و در راستای رشد بهره‌وری تولید محسوب می‌شود، افزایش حضور مؤثر جمعیت فعال و شاغل در رشد شاخص‌های حوزه کسبوکار و تولید به شرط بسترسازی جهت ایجاد پیوند ارتباطی بین دانشگاه، فضای کسبوکار و شاخص مهارت محقق می‌شود.
سهم ۴۵ درصدی دانش‌آموختگان دانشگاهی از بین مهارت‌آموزان مراکز فنی‌وحرفه‌ای و توجه به سهم ۳۸ درصدی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از مجموع افراد بیکار کشور را باید نشانه ارتباط نامتوازن دانشگاه، بازارکار و مهارت دانست. طبیعاً با تحقق هدف‌گذاری مشخص در راستای تعریف و برقراری ارتباط اثربخش بین فضای آموزش عالی، مهارت و بخش تولید، کاهش سهم بیکاران و کارجویان از بین دانش‌آموختگان و در نتیجه حضور بیشتر آنان در فضای کار و رشد بهره‌وری تولید اتفاق می‌افتد.
مهارت، برگ برنده اشتغال فارغ‌التحصیلان
ناصر چمنی، کارشناس حوزه بازار کار در گفت‌وگو با «آتیه نو» در ارتباط با الزام جذب نیروی کار دانش‌آموخته در بازار کار و تأثیرپذیری بهره‌وری کار از این حضور گفت: «دارندگان تحصیلات دانشگاهی بدون مهارت نسبت به دانش‌آموختگان ماهر، از میزان احتمال اشتغال کمتری برخوردارند. در واقع موضوع مهارت را باید وجه تمایز و برگ برنده اشتغال دانش‌آموختگان در بازار کار رقابتی محسوب کرد.»
این فعال حوزه بازار کار در ادامه با اشاره به آمار بالای بیکاران در میان دانش‌آموختگان دانگشاهی بیان کرد: «به‌طور طبیعی حرکت در مسیر مدرک‌گرایی و صرف سال‌های طولانی در دانشگاه‌ها بدون تسلط به مهارت‌های مرتبط با رشته دانشگاهی و بی‌توجهی به کارایی و کارآمدی مشترک دانشگاه، صنعت و مهارت، بیکاری دانش‌آموختگان و کاهش بهره‌وری تولید را به دنبال خواهد داشت.»
چمنی با بیان اینکه یافتن شغل‌های پشت میزنشینی برای همه دانش‌آموختگان ممکن نیست، توضیح داد: «تحصیلات دانشگاهی بدون تجربه عملی حضور در فضای کار، خروجی لازم جهت رشد شاخص‌های حوزه تولید و نیروی کار را در اختیار نیروی انسانی، کارفرما و بازار کار قرار نمی‌دهد.»
این کارشناس حوزه کار در ادامه، تصمیم‌سازی‌های نامتناسب با ظرفیت ترکیبی دانش، مهارت و تجربه را در سال‌های متمادی موجب از دست رفتن فرصت و امکان اشتغال برشمرد و گفت: «خروجی هم‌زمان تحصیلات دانشگاهی، صنعت و مهارت زمینه‌ساز اشتغال است. استمرار آموزش مهارت‌آموزی در حین کار را باید بستر پایداری اشتغال و ارتقای بهره‌وری دانست.»
با این حال در کنار دانش و تجربه، نقش اصلی را سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای در قالب متولی مهارت‌آموزی ایفا می‌کند. با وجود نقش‌آفرینی هرکدام از این بخش‌ها در ایجاد، رشد و توسعه تولید و تربیت نیروی کار برای استمرار حضور افراد در حوزه کسبوکار، نکته در این است که برقراری و توسعه ارتباط تعریف شده بین نهاد دانشگاه و مراکز تولیدی صنعتی تا چه اندازه در رشد شاخص‌های مهارتی، تربیت نیروی کار و فعالیت بخش تولید مؤثر است.
در این بین باید تعداد بیش از سه میلیون‌نفری دانشجویان در حال تحصیل کشور در رشته‌های مختلف را فرصتی مناسب برای تربیت نیروی کار دارای دانش و مهارت به‌روز برای حضور در بازار کار به شمار آورد. البته این مهم در کنار فرصت‌های آموزش مهارت و حضور افراد در فضای واقعی اشتغال کارگاهی ممکن می‌شود. فضایی که در چارچوب مهارت‌آموزی حین کار، خروجی لازم را خواهد داشت.
حضور و اشتغال بیش از ۱۴ میلیون نفر به‌صورت مستقیم در فضای کارگاه‌های صنعتی و صنفی و اشتغال بیش از 26 میلیون نفر در حوزه‌های سه‌گانه صنعت، کشاورزی و خدمات، در صورت ترکیب مهارت کسب شده در حین کار با دانش روز فعالیت مذکور و تجربه کار در کارگاه، امکان رشد مهارت و ماندگاری در اشتغال را فراهم می‌کند.
آموزش مهارت در فضای واقعی کار، یکی از شاخص‌های مهم جهت ایجاد اشتغال مولد و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید براساس نیازهای بازار کار با چشم‌انداز کاهش نرخ بیکاری است. استقبال جامعه کارفرمایی و اشتغال بیش از ۸۰ درصدی مهارت‌آموزان، گسترش مراکز پذیرنده آموزش مهارت حین کار را نیاز دارد و آمار رشد 68 درصدی مراکز آموزش مهارت در محیط واقعی کار نیز بیانگر اهمیت این نوع آموزش است.
مهارت‌آموزی در محیط واقعی کار، طرحی است که هم‌زمان با اشتغال افراد بدون مهارت در واحدهای تولید، زمینه مهارت‌آموزی را فراهم می‌کند. به بیان دیگر، این طرح یکی از روش‌های آموزش است که در آن مهارت مورد نیاز در چارچوب استانداردهای آموزشی، هم‌زمان با فرایند تولید محصول و ارائه خدمت از مربی به مهارت‌آموز انتقال می‌یابد. در کنار این موضوع، آموزش مهارت در محیط واقعی کار برای آموختن مفاهیم عملی و کاربردی مهارت‌های شغلی، مبنای آموزش مهارت در حین کار قرار گرفته و به‌صورت هم‌زمان ارتباط با اشتغال و تولید مولد را مدنظر قرار داده است. به این واسطه آموزش این‌گونه مهارت‌ها، کاهش جمعیت غیرفعال و رشد اقتصاد مولد با اشتغال‌زایی مولد را به دنبال دارد.
77 هزار کارگاه فعال در آموزش مهارت حین کار
براساس داده‌های ارائه شده از سوی سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای کشور، تعداد واحدهای پذیرنده مهارت‌آموزی در محیط واقعی کار از حدود 46 هزار کارگاه به بیش از ۷۷ هزار واحد در سه سال اخیر رسیده که نشان از رشد ۶۸.۸ درصدی تعداد این مراکز دارد. حدود ۸۰ درصد کارجویان در محیط واقعی کار جذب واحدهای تولیدی شده و فضای کسبوکار بهبود یافته است. در این راستا بالغ بر ۴۰ درصد کارجویان آموزش در فضای کسبوکار را جوانان دیپلمه ۲۱ تا ۳۰ ساله تشکیل می‌دهند. ادامه روند توسعه مراکز آموزش در محیط واقعی کار موجب افزایش رشد بعضی شاخص‌های بازار کار نظیر تعادل در عرضه و تقاضای نیروی انسانی خواهد شد. با توجه به اقبال ۹۰ درصد واحدهای تولیدی در پذیرش این نوع آموزش، رشد اشتغال‌زایی مولد در کنار توسعه اقتصاد مولد نیز محقق می‌شود.
کارشناسان حوزه کار معتقدند، برای ارتقای مهارت‌آموزی حین کار، ارائه مشوق‌های لازم به کارفرمایان و مهارت‌آموزان لازم است. معافیت مالیاتی کارفرمایان در حین آموزش و پرداخت تمام یا بخشی از حق‌بیمه تأمین‌اجتماعی نیروی کار در حال آموزش مهارت، از این دسته مشوق‌هاست.
ابزار اتصال دانش، صنعت و مهارت
ماندگاری در فضای کسبوکار برای جمعیت بیش از ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار جوینده کار و جامعه حدود ۶۴ میلیون‌نفری افراد در سن کار ۱۵ ساله و بالاتر را باید به سیاست‌گذاری و هدف‌گذاری جهت اتصال حوزه‌های دانشی و صنعتی و الزام مهارت‌آموزی مرتبط دانست.
با تأکید بر اینکه نیروی انسانی ابزار اساسی و تأثیرگذار در حوزه فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی و در راستای رشد بهره‌وری تولید محسوب می‌شود، افزایش حضور مؤثر جمعیت فعال و شاغل در رشد شاخص‌های حوزه کسبوکار و تولید به شرط بسترسازی جهت ایجاد پیوند ارتباطی بین دانشگاه، فضای کسبوکار و شاخص مهارت محقق می‌شود.
سهم ۴۵ درصدی دانش‌آموختگان دانشگاهی از بین مهارت‌آموزان مراکز فنی‌وحرفه‌ای و توجه به سهم ۳۸ درصدی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از مجموع افراد بیکار کشور را باید نشانه ارتباط نامتوازن دانشگاه، بازارکار و مهارت دانست. طبیعاً با تحقق هدف‌گذاری مشخص در راستای تعریف و برقراری ارتباط اثربخش بین فضای آموزش عالی، مهارت و بخش تولید، کاهش سهم بیکاران و کارجویان از بین دانش‌آموختگان و در نتیجه حضور بیشتر آنان در فضای کار و رشد بهره‌وری تولید اتفاق می‌افتد.
مهارت، برگ برنده اشتغال فارغ‌التحصیلان
ناصر چمنی، کارشناس حوزه بازار کار در گفت‌وگو با «آتیه نو» در ارتباط با الزام جذب نیروی کار دانش‌آموخته در بازار کار و تأثیرپذیری بهره‌وری کار از این حضور گفت: «دارندگان تحصیلات دانشگاهی بدون مهارت نسبت به دانش‌آموختگان ماهر، از میزان احتمال اشتغال کمتری برخوردارند. در واقع موضوع مهارت را باید وجه تمایز و برگ برنده اشتغال دانش‌آموختگان در بازار کار رقابتی محسوب کرد.»
این فعال حوزه بازار کار در ادامه با اشاره به آمار بالای بیکاران در میان دانش‌آموختگان دانگشاهی بیان کرد: «به‌طور طبیعی حرکت در مسیر مدرک‌گرایی و صرف سال‌های طولانی در دانشگاه‌ها بدون تسلط به مهارت‌های مرتبط با رشته دانشگاهی و بی‌توجهی به کارایی و کارآمدی مشترک دانشگاه، صنعت و مهارت، بیکاری دانش‌آموختگان و کاهش بهره‌وری تولید را به دنبال خواهد داشت.»
چمنی با بیان اینکه یافتن شغل‌های پشت میزنشینی برای همه دانش‌آموختگان ممکن نیست، توضیح داد: «تحصیلات دانشگاهی بدون تجربه عملی حضور در فضای کار، خروجی لازم جهت رشد شاخص‌های حوزه تولید و نیروی کار را در اختیار نیروی انسانی، کارفرما و بازار کار قرار نمی‌دهد.»
این کارشناس حوزه کار در ادامه، تصمیم‌سازی‌های نامتناسب با ظرفیت ترکیبی دانش، مهارت و تجربه را در سال‌های متمادی موجب از دست رفتن فرصت و امکان اشتغال برشمرد و گفت: «خروجی هم‌زمان تحصیلات دانشگاهی، صنعت و مهارت زمینه‌ساز اشتغال است. استمرار آموزش مهارت‌آموزی در حین کار را باید بستر پایداری اشتغال و ارتقای بهره‌وری دانست.»