چگونه خود را با تغییرات دیجیتال هماهنگ کنیم
راهنمای اشتغال در دنیای مدرن
حمیدرضا علی‌نیا روزنامه نگار
دنیای کار سریع‌تر از همیشه در حال تغییر است. مشاغل امروزی با مشاغل دوران والدین ما متفاوت است و در آینده حتی متفاوت‌تر نیز خواهد بود. این بدان معناست که ما باید برای تغییر آماده باشیم. تحولی که هم‌اکنون در دنیای کار رخ می‌دهد، هم در نتیجه همه‌گیری کرونا و هم تغییرات ساختاری زیربنایی ناشی از تغییرات سیاسی، جنگ، محیط‌زیست و زنجیره کالایی است. شرکت‌ها برای بهره‌وری در حال تغییر ساختار هستند و مهارت را به جای پتانسیل به‌عنوان فاکتور مهم استخدام قرار داده‌اند. این در حالی است که استعدادهای کاری مورد نیاز بسیار متحرک هستند و در میان این استعداد‌ها مهارت‌های دیجیتال به‌طور فزاینده‌ای دراشتغال‌زایی کارگران نقش محوری دارند. در این نوشته به پنج روند تأثیرگذار در تغییرات دنیای کار می‌پردازیم.
پدیده ترک بی‌سر‌و‌صدا و استعفای بزرگ اخیر، در میان نیروی کار کشورهای پیشرفته و حتی کشورهای صادرکننده نیروی کار، همگی از نشانه‌های بی‌میلی کارکنان برای بازگشت به دفاتر به‌ویژه پس از همه‌گیری است. تغییرات دیگری هم در نتیجه رکود اقتصادی اخیر رخ می‌دهد. برای مثال وضعیت در شرکت‌های فناوری که اغلب به‌عنوان چراغ‌های رشد تلقی می‌شوند در عین پیشنهادهای استخدامی عظیم و شغل‌های خالی خوب نیست و اخراج کارکنان در حال وقوع است. همچنین کمبود مهارت‌های STEM (علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات) منجر به درخواست برای برنامه‌های ارتقای مهارت و مهارت‌آموزی مجدد در محل کار شده است. بسیاری از روندهایی که در حال حاضر در دنیای کار مشاهده می‌کنیم، به قبل از همه‌گیری کووید-19 مربوط می‌شوند.
تجدید ساختار شرکت‌ها برای کارایی
تغییرات در ساختارهای صنعت و اختلال در مدل‌های کسب‌وکار که بیشتر ناشی از جریان‌های جهانی و زنجیره کالایی است، شرکت‌ها را به تجدید ساختار جهت ارتباط و رقابت بیشتر تشویق کرده است. شرکت‌هایی همچون «جنرال الکتریک» به چند شاخه تقسیم شده‌اند در حالی که سایرین با ادغام نسبت به تغییرات واکنش نشان داده‌اند. مانند مورد Tata Group گروه تاتا متشکل از گروهی از شرکت‌ها که دفتر مرکزی آن در بمبئی هند قرار دارد. این شرکت که در سال 1868 تأسیس شد، بزرگ‌ترین شرکت هند است و با ارائه محصولات و خدمات در بیش از 150 کشور و دفاتر فعال در 100 کشور خدمات IT ارائه می‌دهد. همچنین هلدینگ‌های بزرگی مانند آلفابت Alphabet که قادر به ادامه فعالیت خود بدون کم‌کردن تعداد کارکنان هستند، خواهان افزایش بهره‌وری کارمندان خود شده‌اند.
در این میان به‌رغم افزایش جریان سرمایه به بسیاری از بازارهای نوظهور، چندین صنعت غیررسمی و پراکنده باقی مانده که تحت سلطه شرکت‌های کوچک و متوسط قرار دارند. این بخش از هر 10 شغل موجود در بازار جهانی، هفت شغل را پوشش می‌دهد اما صرف‌نظر از شکل بازار، وضعیت صنعت و رویکرد سرمایه‌گذاری نسبت به آن و اهمیت افزایش کارایی در شرکت‌ها موجب شده تا آن‌ها حفظ و استخدام کارکنانی با مهارت‌ها و شایستگی‌های نو را در اولویت قرار دهند که مستقیماً به افزایش بهره‌وری کمک می‌کند. از اینجا به جریان دوم روند تغییرات، یعنی تغییر در مهارت‌ها می‌رسیم.
تغییر به سمت استخدام مبتنی بر مهارت
شرکت‌ها در مواجهه با نیازهای نو و برای دست‌یابی به نتایج کوتاه‌مدت تا میان‌مدت، به‌طور فزاینده‌ای به سمت استخدام بر اساس مهارت‌های مبتنی بر تجربه پیش می‌روند و کمتر به پتانسیل کارکنان در هنگام استخدام توجه می‌کنند. برای درک بهتر مسئله باید گفت که نتیجه این تغییر، کاهش جذب فارغ التحصیلان در بازار کار است؛ چراکه آن‌ها فاقد تجربه کافی هستند. بررسی فرم‌های استخدام شرکت‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از کارفرمایان مدارک را از معیارهای استخدام خود حذف کرده‌اند و در عوض جای آن را به ارزیابی مهارت داوطلبان داده‌اند. طبق یک نظرسنجی تنها 11 درصد از رهبران کسب‌و‌کار‌ها «کاملاً موافقند» که دانشجویان با شایستگی‌های لازم از آموزش عالی فارغ‌التحصیل می‌شوند. این امر منجر به درخواست برای اصلاح آموزش عالی در جهت تجربه‌محور بودن شده و البته رونق آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای نیز از این مسئله ناشی می‌شود. سیستم‌های آموزشی پیشرو در جهان اهمیت آماده‌سازی دانش‌آموزان و دانشجویان را برای آینده شغلی درک می‌کنند. آن‌ها مدارس، مؤسسات و سیاست‌های خود را سازمان‌دهی می‌کنند تا پویاتر و آینده‌نگرتر باشند. این مسئله شامل اطمینان از هم‌سو بودن آموزش فنی‌وحرفه‌ای با نیازهای کارفرمایان هم می‌شود.
جوانانی که وارد دنیای کار می‌شوند باید فرصت یادگیری یکپارچه کار، دوره‌های کارآموزی، شغل‌یابی مرتبط و شاگردی را بپذیرند تا تجربیات مرتبط در توسعه مهارت‌های خود را کسب کنند. بیش از چهار نفر از هر پنج کارفرما معتقدند که کارآموزی می‌تواند فارغ‌التحصیلان را برای موفقیت در شرکت آن‌ها آماده کند.
تحرک استعداد
جنگ بر سر استعدادهای ماهر در سراسر جهان، به فرصتی عظیم برای برخی از کارگران تبدیل شده تا آن‌ها بتوانند آزادانه و بر اساس مهارت‌هایشان به جابه‌جایی در مشاغل، صنایع و کشورها بپردازند. عادی‌سازی کار از راه دور که به وسیله همه‌گیری کرونا تسریع و با فناوری‌های دیجیتال برای افزایش بهره‌وری این نوع کار تقویت شد، این امکان را برای استعدادهای برتر بازار کار فراهم کرده تا در مشاغل مختلف یا در چندین شغل در یک زمان حضور داشته باشند. البته همین مسئله امکان انتخاب فرد را بیشتر می‌کند. به‌طوری که افراد با مهارت کافی همواره با پیشنهادهای شغلی بهتر مواجه هستند و می‌توانند فارغ از جغرافیا شغل خود را انتخاب کنند. تحقیقات پیش‌بینی می‌کند که جوان‌ترین کارگران امروزی در طول عمر خود 12 تا 15 شغل داشته باشند.
بر این مبنا، افراد و شرکت‌ها باید فرصت‌های کاری خود را از دریچه‌ای گسترده‌تر و به‌شکل جهانی ارزیابی کنند. آن‌ها باید به سمت ذهنیت و دیدگاهی پیش بروند که تحرک شغلی و توسعه مهارت‌های قابل انتقال در دامنه شغلی متعدد و در طول عمر خود را داشته باشند. در عین حال، به نظر می‌رسد در آینده شاهد تعرفه‌های تجاری بالاتر و کنترل‌های مرزی سخت‌تر برای جابه‌جایی نیروی کار باشیم. با این حال هنوز باید ببینیم که این تغییرات برای تحرک کارگران به چه معناست.
افزایش کار و کاهش اشتغال
ظهور شرکت‌های مبتنی بر پلتفرم، قوانین استخدام را به‌طور اساسی تغییر داده است. شرکت‌هایی مانند «اوبر» فرصت‌های کاری را برای حدود پنج میلیون راننده در سراسر جهان و حتی بدون امضای یک قرارداد کاری ایجاد کرده‌اند. «اقتصاد گیگ» فرصت‌هایی را برای افراد و شرکت‌ها باز کرده تا به مجموعه‌ای از استعدادهای متنوع و جهانی دسترسی پیدا کنند و وظایف خود را بر اساس تقاضا انجام دهند. پدیده‌ای نوظهور که در عین سیال بودن کار، بسیاری از ساختارهای زیربنایی امنیت شغلی به‌صورت سنتی را تضعیف کرده است.
این پدیده در رویکرد سازمان‌ها به جذب نیرو تغییراتی ایجاد کرده است. زمانی که شما می‌توانید استعداد شغلی را از هر نقطه‌ای در کره زمین پیدا کنید و از طریق فناوری‌های جدید فعالیت شغلی را به ثمر برسانید دیگر بخش منابع انسانی در شرکت به‌صورت سنتی عمل نخواهد کرد. در عوض شرکت‌ها باید به دنبال استراتژی‌های کشف استعداد جدید باشند. در بازار شغلی جدید، شرکت‌ها با دور شدن از مدیریت منابع انسانی و رفتن به سمت تیم‌های استراتژی استعدادیابی، نیاز مهارت‌محور را برآورده می‌کنند. ابزارهای تحلیلی برای اندازه‌گیری عملکرد، دیدی جامع از مدیریت استعداد در محل کار را امکان‌پذیر می‌کند. جویندگان کار در شرکت‌هایی در مناطقی که بیشتر تحت‌تأثیر نرخ‌های بالای بیکاری قرار دارند، باید افق‌های خود را فراتر از جست‌وجوی شغل به کاوش در فرصت‌های کاری گسترش دهند. در این معنا دیگر صرف داشتن اشتغال امنیت ندارد و فرد کارگر باید دائماً به دنبال فرصت کاری جدید باشد. موضوعی که به‌صورت آسیب‌زایی در موقتی‌شدن قراردادها دیده می‌شود.
اهمیت مهارت‌های دیجیتال
دگرگونی دیجیتالی صنایع، تغییرات عظیمی را در دنیای کار به وجود آورده است. سازمان‌ها در تمام بخش‌ها، از تجارت کشاورزی، مالی و تولید گرفته تا رسانه‌ها، در حال تبدیل شدن به شرکت‌های فناوری هستند. در این زمینه، اشتغال‌پذیری فرد کارگر فقط به مهارت‌های نرم مانند ارتباطات، همکاری، تفکر انتقادی و هوش هیجانی مربوط نمی‌شود. همان‌طور که پلتفرم‌های دیجیتال با برنامه‌های کاربردی هوش مصنوعی، رباتیک و اینترنت اشیا به محیط کار نفوذ می‌کنند، مهارت‌های اشتغال نیز به‌طور فزاینده‌ای حول استفاده از این فناوری‌های دیجیتال در محل کار متمرکز می‌شود.
در هر حال اگرچه آینده کاری نامشخص است و ما در اینجا صرفاً روندهای جاری و مهم را بررسی کرده‌ایم اما یک چیز مسلم است؛ اینکه کار مستلزم مهارت‌هایی است که همواره در حال تکامل است. با کسب مهارت‌ها و دانش مورد نیاز امروز، می‌توانید برای آینده کاری آماده شوید و در هر شغلی که انتخاب خواهید کرد عملکرد موفقی داشته باشید. به هر حال این روند هرچه که باشد برخی نیازهای پایه‌ای می‌تواند شما را در معرض اشتغال‌پذیری قرار دهد؛ دانستن در مورد فناوری‌های جدید، مهارت حل مسئله و تفکر انتقادی، تجربه یادگیری مبتنی بر کار یا پروژه، تقویت ارتباط در زمینه کاری و تمایل به یادگیری چیزهای جدید و سازگاری با تغییرات از خصلت‌های مهم کارکنان موفق امروزی است.
پدیده ترک بی‌سر‌و‌صدا و استعفای بزرگ اخیر، در میان نیروی کار کشورهای پیشرفته و حتی کشورهای صادرکننده نیروی کار، همگی از نشانه‌های بی‌میلی کارکنان برای بازگشت به دفاتر به‌ویژه پس از همه‌گیری است. تغییرات دیگری هم در نتیجه رکود اقتصادی اخیر رخ می‌دهد. برای مثال وضعیت در شرکت‌های فناوری که اغلب به‌عنوان چراغ‌های رشد تلقی می‌شوند در عین پیشنهادهای استخدامی عظیم و شغل‌های خالی خوب نیست و اخراج کارکنان در حال وقوع است. همچنین کمبود مهارت‌های STEM (علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات) منجر به درخواست برای برنامه‌های ارتقای مهارت و مهارت‌آموزی مجدد در محل کار شده است. بسیاری از روندهایی که در حال حاضر در دنیای کار مشاهده می‌کنیم، به قبل از همه‌گیری کووید-19 مربوط می‌شوند.
تجدید ساختار شرکت‌ها برای کارایی
تغییرات در ساختارهای صنعت و اختلال در مدل‌های کسب‌وکار که بیشتر ناشی از جریان‌های جهانی و زنجیره کالایی است، شرکت‌ها را به تجدید ساختار جهت ارتباط و رقابت بیشتر تشویق کرده است. شرکت‌هایی همچون «جنرال الکتریک» به چند شاخه تقسیم شده‌اند در حالی که سایرین با ادغام نسبت به تغییرات واکنش نشان داده‌اند. مانند مورد Tata Group گروه تاتا متشکل از گروهی از شرکت‌ها که دفتر مرکزی آن در بمبئی هند قرار دارد. این شرکت که در سال 1868 تأسیس شد، بزرگ‌ترین شرکت هند است و با ارائه محصولات و خدمات در بیش از 150 کشور و دفاتر فعال در 100 کشور خدمات IT ارائه می‌دهد. همچنین هلدینگ‌های بزرگی مانند آلفابت Alphabet که قادر به ادامه فعالیت خود بدون کم‌کردن تعداد کارکنان هستند، خواهان افزایش بهره‌وری کارمندان خود شده‌اند.
در این میان به‌رغم افزایش جریان سرمایه به بسیاری از بازارهای نوظهور، چندین صنعت غیررسمی و پراکنده باقی مانده که تحت سلطه شرکت‌های کوچک و متوسط قرار دارند. این بخش از هر 10 شغل موجود در بازار جهانی، هفت شغل را پوشش می‌دهد اما صرف‌نظر از شکل بازار، وضعیت صنعت و رویکرد سرمایه‌گذاری نسبت به آن و اهمیت افزایش کارایی در شرکت‌ها موجب شده تا آن‌ها حفظ و استخدام کارکنانی با مهارت‌ها و شایستگی‌های نو را در اولویت قرار دهند که مستقیماً به افزایش بهره‌وری کمک می‌کند. از اینجا به جریان دوم روند تغییرات، یعنی تغییر در مهارت‌ها می‌رسیم.
تغییر به سمت استخدام مبتنی بر مهارت
شرکت‌ها در مواجهه با نیازهای نو و برای دست‌یابی به نتایج کوتاه‌مدت تا میان‌مدت، به‌طور فزاینده‌ای به سمت استخدام بر اساس مهارت‌های مبتنی بر تجربه پیش می‌روند و کمتر به پتانسیل کارکنان در هنگام استخدام توجه می‌کنند. برای درک بهتر مسئله باید گفت که نتیجه این تغییر، کاهش جذب فارغ التحصیلان در بازار کار است؛ چراکه آن‌ها فاقد تجربه کافی هستند. بررسی فرم‌های استخدام شرکت‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از کارفرمایان مدارک را از معیارهای استخدام خود حذف کرده‌اند و در عوض جای آن را به ارزیابی مهارت داوطلبان داده‌اند. طبق یک نظرسنجی تنها 11 درصد از رهبران کسب‌و‌کار‌ها «کاملاً موافقند» که دانشجویان با شایستگی‌های لازم از آموزش عالی فارغ‌التحصیل می‌شوند. این امر منجر به درخواست برای اصلاح آموزش عالی در جهت تجربه‌محور بودن شده و البته رونق آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای نیز از این مسئله ناشی می‌شود. سیستم‌های آموزشی پیشرو در جهان اهمیت آماده‌سازی دانش‌آموزان و دانشجویان را برای آینده شغلی درک می‌کنند. آن‌ها مدارس، مؤسسات و سیاست‌های خود را سازمان‌دهی می‌کنند تا پویاتر و آینده‌نگرتر باشند. این مسئله شامل اطمینان از هم‌سو بودن آموزش فنی‌وحرفه‌ای با نیازهای کارفرمایان هم می‌شود.
جوانانی که وارد دنیای کار می‌شوند باید فرصت یادگیری یکپارچه کار، دوره‌های کارآموزی، شغل‌یابی مرتبط و شاگردی را بپذیرند تا تجربیات مرتبط در توسعه مهارت‌های خود را کسب کنند. بیش از چهار نفر از هر پنج کارفرما معتقدند که کارآموزی می‌تواند فارغ‌التحصیلان را برای موفقیت در شرکت آن‌ها آماده کند.
تحرک استعداد
جنگ بر سر استعدادهای ماهر در سراسر جهان، به فرصتی عظیم برای برخی از کارگران تبدیل شده تا آن‌ها بتوانند آزادانه و بر اساس مهارت‌هایشان به جابه‌جایی در مشاغل، صنایع و کشورها بپردازند. عادی‌سازی کار از راه دور که به وسیله همه‌گیری کرونا تسریع و با فناوری‌های دیجیتال برای افزایش بهره‌وری این نوع کار تقویت شد، این امکان را برای استعدادهای برتر بازار کار فراهم کرده تا در مشاغل مختلف یا در چندین شغل در یک زمان حضور داشته باشند. البته همین مسئله امکان انتخاب فرد را بیشتر می‌کند. به‌طوری که افراد با مهارت کافی همواره با پیشنهادهای شغلی بهتر مواجه هستند و می‌توانند فارغ از جغرافیا شغل خود را انتخاب کنند. تحقیقات پیش‌بینی می‌کند که جوان‌ترین کارگران امروزی در طول عمر خود 12 تا 15 شغل داشته باشند.
بر این مبنا، افراد و شرکت‌ها باید فرصت‌های کاری خود را از دریچه‌ای گسترده‌تر و به‌شکل جهانی ارزیابی کنند. آن‌ها باید به سمت ذهنیت و دیدگاهی پیش بروند که تحرک شغلی و توسعه مهارت‌های قابل انتقال در دامنه شغلی متعدد و در طول عمر خود را داشته باشند. در عین حال، به نظر می‌رسد در آینده شاهد تعرفه‌های تجاری بالاتر و کنترل‌های مرزی سخت‌تر برای جابه‌جایی نیروی کار باشیم. با این حال هنوز باید ببینیم که این تغییرات برای تحرک کارگران به چه معناست.
افزایش کار و کاهش اشتغال
ظهور شرکت‌های مبتنی بر پلتفرم، قوانین استخدام را به‌طور اساسی تغییر داده است. شرکت‌هایی مانند «اوبر» فرصت‌های کاری را برای حدود پنج میلیون راننده در سراسر جهان و حتی بدون امضای یک قرارداد کاری ایجاد کرده‌اند. «اقتصاد گیگ» فرصت‌هایی را برای افراد و شرکت‌ها باز کرده تا به مجموعه‌ای از استعدادهای متنوع و جهانی دسترسی پیدا کنند و وظایف خود را بر اساس تقاضا انجام دهند. پدیده‌ای نوظهور که در عین سیال بودن کار، بسیاری از ساختارهای زیربنایی امنیت شغلی به‌صورت سنتی را تضعیف کرده است.
این پدیده در رویکرد سازمان‌ها به جذب نیرو تغییراتی ایجاد کرده است. زمانی که شما می‌توانید استعداد شغلی را از هر نقطه‌ای در کره زمین پیدا کنید و از طریق فناوری‌های جدید فعالیت شغلی را به ثمر برسانید دیگر بخش منابع انسانی در شرکت به‌صورت سنتی عمل نخواهد کرد. در عوض شرکت‌ها باید به دنبال استراتژی‌های کشف استعداد جدید باشند. در بازار شغلی جدید، شرکت‌ها با دور شدن از مدیریت منابع انسانی و رفتن به سمت تیم‌های استراتژی استعدادیابی، نیاز مهارت‌محور را برآورده می‌کنند. ابزارهای تحلیلی برای اندازه‌گیری عملکرد، دیدی جامع از مدیریت استعداد در محل کار را امکان‌پذیر می‌کند. جویندگان کار در شرکت‌هایی در مناطقی که بیشتر تحت‌تأثیر نرخ‌های بالای بیکاری قرار دارند، باید افق‌های خود را فراتر از جست‌وجوی شغل به کاوش در فرصت‌های کاری گسترش دهند. در این معنا دیگر صرف داشتن اشتغال امنیت ندارد و فرد کارگر باید دائماً به دنبال فرصت کاری جدید باشد. موضوعی که به‌صورت آسیب‌زایی در موقتی‌شدن قراردادها دیده می‌شود.
اهمیت مهارت‌های دیجیتال
دگرگونی دیجیتالی صنایع، تغییرات عظیمی را در دنیای کار به وجود آورده است. سازمان‌ها در تمام بخش‌ها، از تجارت کشاورزی، مالی و تولید گرفته تا رسانه‌ها، در حال تبدیل شدن به شرکت‌های فناوری هستند. در این زمینه، اشتغال‌پذیری فرد کارگر فقط به مهارت‌های نرم مانند ارتباطات، همکاری، تفکر انتقادی و هوش هیجانی مربوط نمی‌شود. همان‌طور که پلتفرم‌های دیجیتال با برنامه‌های کاربردی هوش مصنوعی، رباتیک و اینترنت اشیا به محیط کار نفوذ می‌کنند، مهارت‌های اشتغال نیز به‌طور فزاینده‌ای حول استفاده از این فناوری‌های دیجیتال در محل کار متمرکز می‌شود.
در هر حال اگرچه آینده کاری نامشخص است و ما در اینجا صرفاً روندهای جاری و مهم را بررسی کرده‌ایم اما یک چیز مسلم است؛ اینکه کار مستلزم مهارت‌هایی است که همواره در حال تکامل است. با کسب مهارت‌ها و دانش مورد نیاز امروز، می‌توانید برای آینده کاری آماده شوید و در هر شغلی که انتخاب خواهید کرد عملکرد موفقی داشته باشید. به هر حال این روند هرچه که باشد برخی نیازهای پایه‌ای می‌تواند شما را در معرض اشتغال‌پذیری قرار دهد؛ دانستن در مورد فناوری‌های جدید، مهارت حل مسئله و تفکر انتقادی، تجربه یادگیری مبتنی بر کار یا پروژه، تقویت ارتباط در زمینه کاری و تمایل به یادگیری چیزهای جدید و سازگاری با تغییرات از خصلت‌های مهم کارکنان موفق امروزی است.