دبیر اسبق سندیکای صنعت برق ایران تشریح کرد
ریشه‌های ناترازی انرژی در فصل تابستان
رامین بیات روزنامه‌نگار
شدت‌گرفتن دمای هوا و گرمای طاقت‌فرسای این روزها، مصرف برق را به اوج رسانده و همین موضوع بار دیگر ناترازی تولید و مصرف برق را به جریان انداخته است. در چنین شرایطی ریشه‌یابی این مسئله از اهمیت بسزایی برخوردار است. قطعی برق صنایع، خاموشی‌‌های پراکنده منازل و کاهش ساعت کاری ادارات و نهادها از جمله راهکارهایی بوده که برای مدیریت مصرف به کار گرفته شده است؛ اقداماتی که به نظر می‌رسد، تنها در کوتاه‌مدت جوابگوست و برای آینده باید برنامه‌ریزی مناسب‌تری ترتیب داد. حمیدرضا صالحی، دبیر اسبق هیئت‌مدیره سندیکای صنعت برق ایران و نایب‌رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با «آتیه نو» به بررسی این مسائل پرداخته است.
این روزها با افزایش گرما، شاهد قطعی برقی صنایع و بعضاً خاموشی در منازل هستیم. ریشه این موضوع را در چه چیزی می‌دانید؟
در حال حاضر، نرخ تشکیل سرمایه در کشور منفی به حساب می‌آید. وقتی که سرمایه‌گذاری برای ساخت زیرساخت‌ها و پروژه‌های توسعه‌ای انجام نشود، به‌طور حتم این مسئله تأثیرات خاص خود را به دنبال دارد. به‌طوری که در زمینه تأمین برق در تابستان به وضوح نتیجه این عدم سرمایه‌گذاری‌ها را مشاهده می‌کنیم. علاوه بر این با افزایش میزان مصرف، فشار زیادی بر نیروگاه‌ها وارد می‌شود.
در این بین هدررفت برق در شبکه توزیع چه نقشی دارد؟
این هدررفت عمدتاً به دلیل فرسودگی شبکه و عدم تعمیرات به‌موقع است. اگر از گذشته برای کاهش این میزان هدررفت برق برنامه‌ریزی و اقدام صورت می‌گرفت، امروز با وجود افزایش مصرف شاهد خاموشی‌ها به این گستردگی و ابعاد نبودیم. برای این موضوع، دولت به‌خاطر کسری بودجه شدید، از منابع کافی برای تعمیرات شبکه برق برخوردار نیست. از سوی دیگر، بخش خصوصی به دلیل عدم جذابیت و سودآوری این حوزه، تمایلی به سرمایه‌گذاری در آن ندارد. از جمله عوامل اصلی که موجبات آن را فراهم آورده تا صنعت برق به این وضعیت دچار شود، وجود زیان‌دهی و عدم توجیه اقتصادی سرمایه‌گذاری در این صنعت قلمداد می‌شود. این مسائل شرایطی را پیش آورده که بخش خصوصی نه‌تنها در ایجاد ظرفیت‌های جدید تولید، بلکه در تعمیرات شبکه نیز پیشگام نباشد.
قیمت‌گذاری دستوری برق در این بین کجای ماجرا قرار می‌گیرد؟
در حال حاضر دولت برق را از نیروگاه‌های بخش خصوصی به قیمتی پایین، به‌ازای هرکیلووات ساعت خریداری می‌کند که این نرخ قادر به پوشش هزینه‌های تولید نیست. قیمت‌گذاری دستوری عملاً صنعت برق را با مشکلات جدی مواجه کرده است. در این وضعیت، دولت اجازه نمی‌دهد نیروگاه‌های خصوصی برق تولیدی خود را به‌صورت رقابتی در بورس انرژی به صنایع عرضه کنند.
بر اساس اسناد بالادستی، هر سال چه میزان برق باید به ظرفیت تولیدی افزوده شود؟
با توجه به برنامه‌های توسعه کشور قرار بود سالانه 5000 مگاوات به ظرفیت تولید برق اضافه شود اما در شرایط کنونی، نه بخش خصوصی تمایلی به سرمایه‌گذاری در این زمینه نشان می‌دهد و نه دولت، به دلیل کسری بودجه، توان لازم برای افزایش ظرفیت تولید برق را دارد. از این‌رو، تنها راه‌حل موجود این است که قیمت‌گذاری برق به‌شکل رقابتی انجام شود و دولت از دخالت در این زمینه دست بردارد. در غیر این صورت، هرساله در تابستان‌ها با توجه به افزایش دما، همچنان شاهد افزایش مصرف و کمبود تولید برق خواهیم بود.
پیشنهاد مشخص شما در این‌باره چیست؟
برای خروج از این وضعیت، پیشنهاد کردیم که نیروگاه‌های بخش خصوصی بتوانند برق تولیدی خود را به‌صورت رقابتی در بورس انرژی عرضه و از طریق توافق با صاحبان صنایع، هزینه‌های خود را جبران کنند. اما متأسفانه تاکنون این‌طور عمل نشده است. حال این امیدواری وجود دارد که در دولت چهاردهم سیاست‌گذاری‌ها در زمینه انرژی برق مورد اصلاح قرار گیرد تا از این وضعیت فاصله بگیریم. بنابراین تا زمانی‌که دولت به قیمت‌گذاری دستوری در صنعت برق ادامه دهد، بخش خصوصی هیچ انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری در ساخت و احداث نیروگاه نخواهد داشت. در این شرایط، اگر با افزایش مصرف روبه‌رو شویم، ظرفیت فعلی پاسخگوی نیازها نیست وخاموشی‌ها اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
قیمت‌گذاری دستوری چگونه زمینه ناترازی تولید و مصرف برق در ایران را فراهم آورد؟
وقتی تعادلی بین درآمدها و هزینه‌ها وجود نداشته باشد، اقتصاد برق با چالش مواجه می‌شود. بدهی دولت نیز موجبات آن را فراهم می‌آورد تا سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها صورت نگیرد، که این فرآیند منجر به ناترازی می‌شود.
این روزها با مصرف بالای برق مواجه هستیم، دلایل این افزایش مصرف چیست؟
در قیاس با سال‌های گذشته شاهد افزایش حدود 6درصدی مصرف برق هستیم. همچنین امسال پیک مصرف به نسبت پارسال زودتر شروع شد. این مسئله به دو دلیل افزایش تقاضای برق در همه وجوه و گرمای شدید که همچنان ادامه دارد، رخ داد.
باید چه اقداماتی صورت پذیرد تا در سال‌های آتی از وقوع چنین وضعیتی جلوگیری شود؟
با توجه به آمار و ارقامی که از میزان مصرف این روزها وجود دارد می‌توان تخمین زد که وضعیت سال آینده نیز به همین منوال خواهد بود. بنابراین باید برنامه‌ریزی‌های لازم به عمل آید تا دوباره دچار مشکل نشویم. به‌جز این باز هم مشکلات ناترازی پابرجاست و قطعی برق به‌خصوص برای صنایع ادامه می‌یابد.
به برق صنایع اشاره کردید؛ خیلی از فعالان اقتصادی نسبت به این موضوع شکایت دارند. قطعی انرژی آن‌ها چه مشکلاتی را در پی دارد؟
اگر برق صنایع در اولویت باشد، اقتصاد کشور می‌تواند در مسیر رشد حرکت کند. در غیر این صورت افزایش اشتغال و صادرات محقق نخواهد شد و رکود همچنان در اقتصاد کشور حکم‌فرماست.
وضعیت تولید انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور چگونه است؟
تنها 5.1 درصد از برق تولیدی در کشور از طریق تجدیدپذیر تولید می‌شود، درحالی که پتانسیل این موضوع خیلی بیشتر است. باید سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در این زمینه انجام شود تا بتوان سهم برق تجدیدپذیر را افزایش داد. در حال حاضر تولید برق سبز روزانه تنها 140.1 مگاوات برآرود می‌شود که در قیاس با تقاضا، بسیار کم به حساب می‌آید.
سهم برق سبز در جهان چقدر است؟
هم‌اکنون این سهم بیش از 30درصد است و روز‌به‌روز افزایش می‌یاید. کشورهای دیگر برنامه‌ریزی وسیعی برای این امر دارند. ما نیز باید در این مسیر گام برداریم تا بتوانیم این ناترازی در تولید و مصرف برق را مدیریت کنیم.
این روزها با افزایش گرما، شاهد قطعی برقی صنایع و بعضاً خاموشی در منازل هستیم. ریشه این موضوع را در چه چیزی می‌دانید؟
در حال حاضر، نرخ تشکیل سرمایه در کشور منفی به حساب می‌آید. وقتی که سرمایه‌گذاری برای ساخت زیرساخت‌ها و پروژه‌های توسعه‌ای انجام نشود، به‌طور حتم این مسئله تأثیرات خاص خود را به دنبال دارد. به‌طوری که در زمینه تأمین برق در تابستان به وضوح نتیجه این عدم سرمایه‌گذاری‌ها را مشاهده می‌کنیم. علاوه بر این با افزایش میزان مصرف، فشار زیادی بر نیروگاه‌ها وارد می‌شود.
در این بین هدررفت برق در شبکه توزیع چه نقشی دارد؟
این هدررفت عمدتاً به دلیل فرسودگی شبکه و عدم تعمیرات به‌موقع است. اگر از گذشته برای کاهش این میزان هدررفت برق برنامه‌ریزی و اقدام صورت می‌گرفت، امروز با وجود افزایش مصرف شاهد خاموشی‌ها به این گستردگی و ابعاد نبودیم. برای این موضوع، دولت به‌خاطر کسری بودجه شدید، از منابع کافی برای تعمیرات شبکه برق برخوردار نیست. از سوی دیگر، بخش خصوصی به دلیل عدم جذابیت و سودآوری این حوزه، تمایلی به سرمایه‌گذاری در آن ندارد. از جمله عوامل اصلی که موجبات آن را فراهم آورده تا صنعت برق به این وضعیت دچار شود، وجود زیان‌دهی و عدم توجیه اقتصادی سرمایه‌گذاری در این صنعت قلمداد می‌شود. این مسائل شرایطی را پیش آورده که بخش خصوصی نه‌تنها در ایجاد ظرفیت‌های جدید تولید، بلکه در تعمیرات شبکه نیز پیشگام نباشد.
قیمت‌گذاری دستوری برق در این بین کجای ماجرا قرار می‌گیرد؟
در حال حاضر دولت برق را از نیروگاه‌های بخش خصوصی به قیمتی پایین، به‌ازای هرکیلووات ساعت خریداری می‌کند که این نرخ قادر به پوشش هزینه‌های تولید نیست. قیمت‌گذاری دستوری عملاً صنعت برق را با مشکلات جدی مواجه کرده است. در این وضعیت، دولت اجازه نمی‌دهد نیروگاه‌های خصوصی برق تولیدی خود را به‌صورت رقابتی در بورس انرژی به صنایع عرضه کنند.
بر اساس اسناد بالادستی، هر سال چه میزان برق باید به ظرفیت تولیدی افزوده شود؟
با توجه به برنامه‌های توسعه کشور قرار بود سالانه 5000 مگاوات به ظرفیت تولید برق اضافه شود اما در شرایط کنونی، نه بخش خصوصی تمایلی به سرمایه‌گذاری در این زمینه نشان می‌دهد و نه دولت، به دلیل کسری بودجه، توان لازم برای افزایش ظرفیت تولید برق را دارد. از این‌رو، تنها راه‌حل موجود این است که قیمت‌گذاری برق به‌شکل رقابتی انجام شود و دولت از دخالت در این زمینه دست بردارد. در غیر این صورت، هرساله در تابستان‌ها با توجه به افزایش دما، همچنان شاهد افزایش مصرف و کمبود تولید برق خواهیم بود.
پیشنهاد مشخص شما در این‌باره چیست؟
برای خروج از این وضعیت، پیشنهاد کردیم که نیروگاه‌های بخش خصوصی بتوانند برق تولیدی خود را به‌صورت رقابتی در بورس انرژی عرضه و از طریق توافق با صاحبان صنایع، هزینه‌های خود را جبران کنند. اما متأسفانه تاکنون این‌طور عمل نشده است. حال این امیدواری وجود دارد که در دولت چهاردهم سیاست‌گذاری‌ها در زمینه انرژی برق مورد اصلاح قرار گیرد تا از این وضعیت فاصله بگیریم. بنابراین تا زمانی‌که دولت به قیمت‌گذاری دستوری در صنعت برق ادامه دهد، بخش خصوصی هیچ انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری در ساخت و احداث نیروگاه نخواهد داشت. در این شرایط، اگر با افزایش مصرف روبه‌رو شویم، ظرفیت فعلی پاسخگوی نیازها نیست وخاموشی‌ها اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
قیمت‌گذاری دستوری چگونه زمینه ناترازی تولید و مصرف برق در ایران را فراهم آورد؟
وقتی تعادلی بین درآمدها و هزینه‌ها وجود نداشته باشد، اقتصاد برق با چالش مواجه می‌شود. بدهی دولت نیز موجبات آن را فراهم می‌آورد تا سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها صورت نگیرد، که این فرآیند منجر به ناترازی می‌شود.
این روزها با مصرف بالای برق مواجه هستیم، دلایل این افزایش مصرف چیست؟
در قیاس با سال‌های گذشته شاهد افزایش حدود 6درصدی مصرف برق هستیم. همچنین امسال پیک مصرف به نسبت پارسال زودتر شروع شد. این مسئله به دو دلیل افزایش تقاضای برق در همه وجوه و گرمای شدید که همچنان ادامه دارد، رخ داد.
باید چه اقداماتی صورت پذیرد تا در سال‌های آتی از وقوع چنین وضعیتی جلوگیری شود؟
با توجه به آمار و ارقامی که از میزان مصرف این روزها وجود دارد می‌توان تخمین زد که وضعیت سال آینده نیز به همین منوال خواهد بود. بنابراین باید برنامه‌ریزی‌های لازم به عمل آید تا دوباره دچار مشکل نشویم. به‌جز این باز هم مشکلات ناترازی پابرجاست و قطعی برق به‌خصوص برای صنایع ادامه می‌یابد.
به برق صنایع اشاره کردید؛ خیلی از فعالان اقتصادی نسبت به این موضوع شکایت دارند. قطعی انرژی آن‌ها چه مشکلاتی را در پی دارد؟
اگر برق صنایع در اولویت باشد، اقتصاد کشور می‌تواند در مسیر رشد حرکت کند. در غیر این صورت افزایش اشتغال و صادرات محقق نخواهد شد و رکود همچنان در اقتصاد کشور حکم‌فرماست.
وضعیت تولید انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور چگونه است؟
تنها 5.1 درصد از برق تولیدی در کشور از طریق تجدیدپذیر تولید می‌شود، درحالی که پتانسیل این موضوع خیلی بیشتر است. باید سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در این زمینه انجام شود تا بتوان سهم برق تجدیدپذیر را افزایش داد. در حال حاضر تولید برق سبز روزانه تنها 140.1 مگاوات برآرود می‌شود که در قیاس با تقاضا، بسیار کم به حساب می‌آید.
سهم برق سبز در جهان چقدر است؟
هم‌اکنون این سهم بیش از 30درصد است و روز‌به‌روز افزایش می‌یاید. کشورهای دیگر برنامه‌ریزی وسیعی برای این امر دارند. ما نیز باید در این مسیر گام برداریم تا بتوانیم این ناترازی در تولید و مصرف برق را مدیریت کنیم.