تقویت حافظه در سالمندان

حافظه یکی از مهم‌ترین عملکرد‌های مغز است که نقش بسزایی در زندگی ایفا می‌کند. با گذشت زمان، قدرت حافظه افراد به دلایل مختلف مانند روند پیری، استرس، بیماری‌ها و یا کمبود خواب، کاهش می‌یابد. این موضوع می‌تواند برای افراد به‌خصوص سالمندان که به دلیل پیری و تغییرات فیزیولوژیکی، با مشکلات حافظه مواجه هستند، مشکل‌ساز باشد. روش‌های مؤثری برای تقویت حافظه سالمندان وجود دارد. روش‌هایی از جمله تمرین حافظه، فعالیت‌های جدید، ورزش‌های هوشمند، تغذیه سالم، خواب کافی، کاهش استرس و استفاده از فناوری‌های هوشمند که با تکیه بر آن‌ها می‌توان مانع ضعیف‌شدن حافظه کهنسالان شد. به‌طور کلی، مشکل حافظه در سالمندان  به دلایل مختلفی مانند تغییرات در ساختار مغز رخ می‌دهد. اما این روند چگونه اتفاق می‌افتد؟ با پیر شدن انسان، تغییراتی در ساختار مغز اتفاق می‌افتد که می‌تواند منجر به کاهش عملکرد حافظه شود. به‌طور خاص کاهش حجم فضایی مغز، کاهش تعداد سلول‌های عصبی و افزایش تجمع لکه‌های آمیلوئیدی بر این مسئله تأثیرگذارند. همچنین بعضی بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر، پارکینسون و بیماری‌های مرتبط با خرابی مغز می‌توانند به کاهش عملکرد حافظه در سالمندان منجر شوند. میزان فعالیت نیز بسیار حائز اهمیت است. عدم تمرین مغز و بدن می‌تواند به دلیل کاهش هماهنگی بین دو ارگان باعث از دست رفتن توانایی‌های شناختی شود. فشار روحی، اضطراب و استرس نیز عامل از دست رفتن حافظه سالمندان است. برخی عوامل دیگر مانند نوع داروهایی که مصرف می‌کنند، اختلالات خواب و تغذیه نامناسب نیز منجر به کاهش عملکرد حافظه می‌شوند. حال باید دید چه راهکارهایی می‌توان به کار برد که این عوامل را خنثی و از وضعیت حافظه سالمندان مراقبت کرد. تمرین کردن یکی از این راه‌حل‌هاست. تمرین حافظه شامل انجام فعالیت‌هایی است که به حفظ و بهبود حافظه کمک می‌کنند. فعالیت‌هایی همچون حل معما، خواندن کتاب، نوشتن یادداشت‌، یادگیری زبان جدید، یادگیری موسیقی و مشارکت در بازی‌های حافظه‌ای اثربخش هستند. تحقیقات نشان داده که تمرین حافظه می‌تواند به بهبود عملکرد حافظه کمک کند و از زوال حافظه در سالمندان جلوگیری کند. انجام تمرینات به تناسب سن، به عملکرد کلی مغز نیز کمک می‌کند و باعث بهبود قابل‌توجهی در مهارت‌های تصمیم‌گیری، توجه، محاسبه و طرح‌ریزی می‌شود. از طرفی  فعالیت‌های جدید و نوین هم برای تقویت حافظه مفید واقع می‌شوند. حافظه مانند قدرت عضلانی شما را ملزم به استفاده از آن یا از دست دادن آن می‌کند. هرچه بیشتر مغز خود را تمرین دهید، از توانایی بیشتری در پردازش اطلاعات و سازگاری در مراحله بعدی زندگی‌تان برخوردار می‌شوید. اگرچه ورزش ذهنی برای سلامت مغز سالمندان مهم است ولی این بدین معنا نیست که نیازی به عرق ریختن ندارید. تمرین بدنی و ورزش به بهبود حافظه سالمندان کمک بسیاری می‌کند. ورزش و فعالیت‌های بدنی باعث افزایش اکسیژن در مغز می‌شود و خطر ابتلا به اختلالاتی مانند از دست دادن حافظه (فراموشی)، دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی را به حد پایینی می‌رساند. ورزش از طریق تقویت ترشح هورمون‌های مغزی هورمون‌های استرس را کاهش می‌دهد. همچنین فعالیت‌های بدنی باعث رشد و تحریک رشته‌های عصبی جدید در مغز می‌شود که در استفاده از حل مسئله سالمندان بسیار مؤثر است. همچنین میزان خواب مناسب برای عملکرد بهتر حافظه سالمندان ضرورت دارد. هر انسان بزرگسال نیاز به ۵/۷ تا ۹ ساعت خواب دارد. متأسفانه درصد بالایی از سالمندان از کمبود خواب رنج می‌برند. خواب مناسب باعث بهبود در حافظه، خلاقیت، توانایی‌های حل مسئله و مهارت‌های تفکر می‌شود. خواب برای یادگیری و تقویت حافظه در سالمندان موضوعی اساسی‌ و مهم‌ است. تحقیقات پژوهشگران نشان می‌دهد که خواب برای تثبیت حافظه بسیار حیاتی است؛ چون بخش مهمی از تقویت حافظه و ثبت آن در عمیق‌ترین مراحل خواب اتفاق می‌افتد.