دیپلماسی رسانه‌ای و زندگی مدرن
دیرزمانی است که رسانه‌ها دیگر تنها انعکاس‌دهنده اخبار حوزه‌های مختلف نیستند. امروز آن‌ها کنشگران فعال عرصه سیاست‌گذاری در جامعه محسوب می‌شوند و در متن دیپلماسی رسانه‌ای جای گرفته‌اند. اهمیت نقش دیپلماسی رسانه‌ای تا جایی است که دولت‌ها و سیاست‌مداران به آن متکی هستند و برای پیشبرد امور خود حساب جداگانه‌ای روی رسانه‌ها باز می‌کنند. دلیل این امر قدرت‌گرفتن رسانه‌ها و به‌خصوص پیام و نحوه مخابره آن در عصر جدید است. حالا دیگر سیاست‌مداران نمی‌توانند تصمیمات خود را بدون هیچ بازخوردی اجرا کنند؛ چراکه چشم تیزبین رسانه قوی‌تر از دوران‌های قبل آن‌ها را دنبال می‌کند و اجازه نمی‌دهد اقدامات این افراد بی‌اثر بماند.
مفهوم دیپلماسی رسانه‌ای در استفاده از رسانه‌ها و فناوری‌های ارتباطی برای انتقال پیام‌ها و اهداف دیپلماتیک نهفته است. این نوع دیپلماسی طیف وسیعی از فعالیت‌ها را دربر می‌گیرد؛ از مصاحبه‌های تلویزیونی و مقالات روزنامه گرفته تا استفاده از شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های دیجیتال. در این میان نقش رسانه‌های جدید مانند شبکه‌های اجتماعی، وب‌سایت‌ها و پلتفرم‌های دیجیتال قابل اعتناست. این شکل جدید رسانه‌ها، ابزارهای قدرتمندی برای دیپلماسی رسانه‌ای تلقی می‌شوند.
شاید دوران حاضر را بتوان عصر حاکمیت رسانه نامید. امروز رسانه‌ها بازوی کارآمد نهادهای مختلف اجتماعی هستند. این واسطه‌های تأثیرگذار، با گرفتن اخبار و پردازش آن‌ها کمک بزرگی به عرصه آگاهی‌رسانی در جامعه می‌کنند.
باید توجه داشت که لابه‌لای خطوط اخبار، گزارش‌ها، مقالات و پیام‌های صوتی و ویدئویی هر رسانه یک خط فکری وجود دارد که به مخاطبان خود جهت می‌دهد. این جهت‌دهی گاهی در مسیر مثبت و درست و گاهی با اهداف ناصواب و در خدمت صاحبان قدرت انجام می‌شود. به‌نحوی که آن‌ها با واسطه‌کردن رسانه، مخاطب خود را هدف می‌گیرند و از این طریق موجب شکل‌گیری خاص افکار عمومی می‌شوند. در واقع این رسانه است که نقش میانجی را برای ذی‌نفعان و مخاطبان ایفا می‌کند. به شکلی که سیاست‌گذاران و دولت‌ها با استفاده از مصاحبه‌ها، گفت‌وگوهای تلویزیونی و پلتفرم‌های آنلاین پیام‌ها و اهداف خود را به مخاطبان بین‌المللی منتقل می‌کنند. این امر به‌ویژه در مواقع بحران‌های بین‌المللی، مذاکرات دیپلماتیک و انتخابات اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. جلوگیری از تنش‌ها، رفع نگرانی جامعه و ایجاد امیدواری از اهدافی است که دولت‌ها از طریق دیپلماسی رسانه‌ای آن را دنبال می‌کنند.
در چنین شرایطی اگر رسانه به تعهدات حرفه‌ای خود پایبند نباشد، ممکن است جامعه را با خطر تحریف اطلاعات مواجه کند. بنابراین پافشاری بر اطلاع‌رسانی صحیح و شفافیت و ایجاد تعامل سالم در این زمینه اهمیت زیادی دارد.
دیپلماسی رسانه‌ای علاوه بر نقش تأثیرگذار خود در تعامل با مردم و سیاست‌گذاران، با چالش‌های زیادی همراه است. به‌طور مثال پیچیدگی‌های فرهنگی از مشکلات سر راه رسانه‌هاست. در روند دیپلماسی رسانه‌ای باید به تفاوت‌های فرهنگی، زبانی، قومیتی و منافع گروه‌های مختلف توجه داشت. مثلاً پیامی یکسان، در یک فرهنگ اثرگذاری مثبت دارد اما در فرهنگ دیگر ممکن است نارضایتی و اعتراض و آشوب اجتماعی را در پی داشته باشد. همچنین سرند کردن اطلاعات و جداکردن شایعات و اطلاعات نادرست بسیار اهمیت دارد؛ چراکه امروزه یک خبر با سرعت بالایی امکان انتشار دارد و می‌تواند طی چند ساعت از طریق رسانه‌های دیجیتال کل جهان را درنوردد. بنابراین دقت و حساسیت در انتخاب و انتشار خبر امروز بیش از هر زمانی ضرورت دارد. همچنین در زمینه دیپلماسی رسانه‌ای، آزادی خبررسانی و دسترسی به اطلاعات امری حیاتی است. در کشورهایی که در آن‌ها امواج سانسور مانع از اطلاع‌رسانی دقیق توسط رسانه‌ها می‌شود، بی‌اعتمادی مخاطبان به‌شکا فزاینده‌ای وجود دارد. در چنین وضعیتی، ذی‌نفعان نمی‌توانند پیام‌های خود را به درستی از دریچه رسانه به مخاطب برسانند. مخاطبان نیز به‌دنبال یافتن منابع خبری دقیق‌تر به رسانه‌های برون‌مرزی و غیره روی می‌آورند.
در دنیای امروز پیام‌هایی که از طرف دولت‌ها و توسط رسانه‌های در اختیار آن‌ها به کل جهان مخابره می‌شود، نقش یک سفیر را بازی می‌کند. سفیری که قدرت تأثیر کلامش هزاران بار بیشتر از انواع قدیمی سفیران است. بنابراین بهره‌مندی از دیپلماسی رسانه‌ای یکی از مواردی است که در سطوح کلان پیگیری می‌شود و ذی‌نفعان به نتایج حاصل از آن امید زیادی بسته‌اند.
مفهوم دیپلماسی رسانه‌ای در استفاده از رسانه‌ها و فناوری‌های ارتباطی برای انتقال پیام‌ها و اهداف دیپلماتیک نهفته است. این نوع دیپلماسی طیف وسیعی از فعالیت‌ها را دربر می‌گیرد؛ از مصاحبه‌های تلویزیونی و مقالات روزنامه گرفته تا استفاده از شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های دیجیتال. در این میان نقش رسانه‌های جدید مانند شبکه‌های اجتماعی، وب‌سایت‌ها و پلتفرم‌های دیجیتال قابل اعتناست. این شکل جدید رسانه‌ها، ابزارهای قدرتمندی برای دیپلماسی رسانه‌ای تلقی می‌شوند.
شاید دوران حاضر را بتوان عصر حاکمیت رسانه نامید. امروز رسانه‌ها بازوی کارآمد نهادهای مختلف اجتماعی هستند. این واسطه‌های تأثیرگذار، با گرفتن اخبار و پردازش آن‌ها کمک بزرگی به عرصه آگاهی‌رسانی در جامعه می‌کنند.
باید توجه داشت که لابه‌لای خطوط اخبار، گزارش‌ها، مقالات و پیام‌های صوتی و ویدئویی هر رسانه یک خط فکری وجود دارد که به مخاطبان خود جهت می‌دهد. این جهت‌دهی گاهی در مسیر مثبت و درست و گاهی با اهداف ناصواب و در خدمت صاحبان قدرت انجام می‌شود. به‌نحوی که آن‌ها با واسطه‌کردن رسانه، مخاطب خود را هدف می‌گیرند و از این طریق موجب شکل‌گیری خاص افکار عمومی می‌شوند. در واقع این رسانه است که نقش میانجی را برای ذی‌نفعان و مخاطبان ایفا می‌کند. به شکلی که سیاست‌گذاران و دولت‌ها با استفاده از مصاحبه‌ها، گفت‌وگوهای تلویزیونی و پلتفرم‌های آنلاین پیام‌ها و اهداف خود را به مخاطبان بین‌المللی منتقل می‌کنند. این امر به‌ویژه در مواقع بحران‌های بین‌المللی، مذاکرات دیپلماتیک و انتخابات اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. جلوگیری از تنش‌ها، رفع نگرانی جامعه و ایجاد امیدواری از اهدافی است که دولت‌ها از طریق دیپلماسی رسانه‌ای آن را دنبال می‌کنند.
در چنین شرایطی اگر رسانه به تعهدات حرفه‌ای خود پایبند نباشد، ممکن است جامعه را با خطر تحریف اطلاعات مواجه کند. بنابراین پافشاری بر اطلاع‌رسانی صحیح و شفافیت و ایجاد تعامل سالم در این زمینه اهمیت زیادی دارد.
دیپلماسی رسانه‌ای علاوه بر نقش تأثیرگذار خود در تعامل با مردم و سیاست‌گذاران، با چالش‌های زیادی همراه است. به‌طور مثال پیچیدگی‌های فرهنگی از مشکلات سر راه رسانه‌هاست. در روند دیپلماسی رسانه‌ای باید به تفاوت‌های فرهنگی، زبانی، قومیتی و منافع گروه‌های مختلف توجه داشت. مثلاً پیامی یکسان، در یک فرهنگ اثرگذاری مثبت دارد اما در فرهنگ دیگر ممکن است نارضایتی و اعتراض و آشوب اجتماعی را در پی داشته باشد. همچنین سرند کردن اطلاعات و جداکردن شایعات و اطلاعات نادرست بسیار اهمیت دارد؛ چراکه امروزه یک خبر با سرعت بالایی امکان انتشار دارد و می‌تواند طی چند ساعت از طریق رسانه‌های دیجیتال کل جهان را درنوردد. بنابراین دقت و حساسیت در انتخاب و انتشار خبر امروز بیش از هر زمانی ضرورت دارد. همچنین در زمینه دیپلماسی رسانه‌ای، آزادی خبررسانی و دسترسی به اطلاعات امری حیاتی است. در کشورهایی که در آن‌ها امواج سانسور مانع از اطلاع‌رسانی دقیق توسط رسانه‌ها می‌شود، بی‌اعتمادی مخاطبان به‌شکا فزاینده‌ای وجود دارد. در چنین وضعیتی، ذی‌نفعان نمی‌توانند پیام‌های خود را به درستی از دریچه رسانه به مخاطب برسانند. مخاطبان نیز به‌دنبال یافتن منابع خبری دقیق‌تر به رسانه‌های برون‌مرزی و غیره روی می‌آورند.
در دنیای امروز پیام‌هایی که از طرف دولت‌ها و توسط رسانه‌های در اختیار آن‌ها به کل جهان مخابره می‌شود، نقش یک سفیر را بازی می‌کند. سفیری که قدرت تأثیر کلامش هزاران بار بیشتر از انواع قدیمی سفیران است. بنابراین بهره‌مندی از دیپلماسی رسانه‌ای یکی از مواردی است که در سطوح کلان پیگیری می‌شود و ذی‌نفعان به نتایج حاصل از آن امید زیادی بسته‌اند.