یادگاری از عصر ساسانیان
در جاده‌ای که مسافران را از شهر کرمانشاه به شهر همدان می‌بَرَد، پایه‌های پلی نمایان می‌شود که نامش «پل خسرو» است؛ یک اثر باستانی خیره‌کننده و عظیم که از ساختارهای بزرگ دوره ساسانی محسوب می‌شود. پلی که به‌افتخار خسروشاه ساسانی به نام پل خسرو، نام‌گذاری شده است. این پل در جنوب غربی شهر بیستون و در ۱٧٠متری جاده کرمانشاه - همدان، در شهرستان هرسین، رودخانه گاماسیاب در استان کرمانشاه قرار دارد. بست‌های فلزی پل، چگونگی تراش‌خوردگی سنگ‌ها و دیگر نشانه‌هایی که امضای استادان معماری روزگار باستان است، باستان‌شناسان را به این نتیجه رسانده که این سازه را در روزگار ساسانیان ساخته‌اند. این پل با طولی برابر 80 هزار متر و عرض ۴۲۰ سانتی‌متر، بین آثار شگفت‌انگیز دوره ساسانی قرار دارد. پایه‌های پل خسرو نُه‌گانه است؛ هر پایه شش‌ضلعی و از سه بخش ساخته شده است. در دو سوی سازه، آب‌شکن‌هایی مثلثی‌شکل دیده می‌شوند. پایه‌ها، همان‌گونه که گفتیم، از سنگ‌های تراش‌خورده ساخته شده‌اند و درون آن‌ها را با قلوه‌سنگ و ملاط پر کرده‌اند. بدین‌گونه پایه‌هایی استوار پدیدآمده که با وجود خرابی دهانه‌ها و نمای پل، همچنان پابرجاست. پل خسرو نه‌تنها جاذبه‌ای تاریخی به‌شمار می‌رود، بلکه به‌عنوان یادگاری از مسیر حرکت سپاهیان اسلام به جنگ نهاوند نیز اهمیت دارد. این پل تنها محوری بود که اعراب در راستای حرکتشان به‌سمت نهاوند از آن بهره‌برداری کردند. از زمان حکومت صفویه، پل خسرو آسیب‌های زیادی دید، به‌گونه‌ای که در نهایت ناقص و غیرقابل‌استفاده شد. به همین دلیل، در این دوران، پل نادرآباد بابل شاه‌عباسی جایگزین پل خسرو شد. پل خسرو به‌عنوان شاهکاری از دوران باستانی و تاریخی که در قلب جاده باستانی بیستون به سرماج قرار دارد، از جاذبه‌های برجسته منطقه است. این پل همچنین شاهدی بر تاریخ و فرهنگ ایران باستان است که در همه ابعادش، ارزش بررسی و مطالعه دارد. پل‌هایی که در روزگار ساسانیان در گستره ایران ساخته شده‌اند، در زیبایی و استواری کم‌نظیر هستند. فراوانی و آرایش هنری این سازه‌های ساسانی را باید دستاورد هنر معماری ایرانیان دانست. پایداری مصالح سازه‌های ساسانی نیز درخور توجه است. در نگاهی گسترده‌تر می‌توان بیشترین سازه‌های دوره ساسانی را در استان‌های کنونی لرستان، خوزستان، ایلام، فارس و کرمانشاه دید. پل‌ها را در جاهایی می‌ساختند که از دید نظامی و بازرگانی اهمیت داشت. پل خسرو یک نمونه از چنین دقتی است. این پل در مجموعه‌ای جای گرفته که کوه بیستون با نقش‌نگاره‌های کم‌مانند آن، دیده می‌شود و جایی نمادین و برجسته در دوره ساسانی بوده است. پل خسرو در اسفندماه سال 1380، در شمار آثار ملی ایران ثبت شده است. اگر به شهر کرمانشاه سفر کردید، بازدید از این پل تاریخی و زیبا را از دست ندهید.