رشد تسهیلات مشاغل خانگی در سه سال گذشته
بنا به گفته مسئولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، توزیع ۲۸۰ هزارمیلیاردتومان تسهیلات اشتغال‌زایی در بخش‌های مختلف صنعت، تولید و خدمات در جهت پایداری اشتغال روستایی و مشاغل خانگی ازجمله اقدامات مؤثر دولت سیزدهم به شمار می‌رود. در این راستا ۱۱۵ هزار میلیارد تومان تسهیلات به مشاغل خانگی اختصاص یافته است. همچنین صدور آنی مجوز برای بیش از ۹۵ درصد از رشته‌های مشاغل خانگی به‌عنوان یکی از اقدامات مهم این دولت، برای نخستین‌بار صورت گرفته است.
در حال حاضر، چیزی بین ۱۵ تا ۲۵ درصد اشتغال در کشورهای توسعه‌یافته در حوزة مشاغل خانگی وجود دارد، اما در ایران سهم کسب‌وکارهای خانگی از کل مشاغل موجود، حدود ۳ الی ۴ درصد برآورد می‌شود. به این ترتیب، تلاش دولت سیزدهم در جهت ایجاد مشاغل خانگی جدید را می‌توان تلاشی در مسیر توسعه فضای اشتغال کشور توصیف کرد. با استناد به آمارها، حدود ۱۰درصد اشتغال ایجادی در این دولت، در عرصة مشاغل خانگی بوده است.
یازدهم تیرماه سال جاری، محمود کریمی‌بیرانوند، معاون اشتغال وزیر کار، ۱۰درصد اشتغال ایجادی کشور را مربوط به مشاغل خانگی دانست و با بیان اینکه این بخش تا قبل از دولت سیزدهم منزوی بود، گفت: «ایجاد ۷۷۵هزار شغل خالص در سه‌سال اخیر، تک‌رقمی شدن نرخ بیکاری و کاهشی‌شدن آمار بیکاری فارغ‌التحصیلان از اقدامات شاخص این حوزه است. طی سال گذشته ۵۰۰۰ میلیاردتومان اعتبار برای موضوع مشاغل خانگی توسط بانک مرکزی اختصاص یافت، در حالی که تسهیلات مشاغل خانگی در سال ۱۳۹۹ جمعاً ۲۰۰ میلیارد تومان بوده است.»
میزان تسهیلات تجمیعی اختصاص‌یافته به مشاغل خانگی در مدت مذکور، ۱۱۵هزار میلیاردتومان بوده که براساس داده‌های رسمی، استان تهران در این زمینه پیشتاز است.
در روزهای میانه اردیبهشت‌ماه سال جاری، محمد آذرپناه، مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران از پرداخت ۲۲۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان وام و تسهیلات مشاغل خانگی در استان تهران طی سال گذشته خبر داد و گفت: «استان تهران در سه‌سال گذشته، بالاترین مبلغ پرداختی را در میان استان‌ها در زمینه مشاغل خانگی داشته است.» با این سهم از اعتبارات، در سال گذشته در استان تهران به ۱۶۷۷ طرح متقاضی مشاغل خانگی تسهیلات داده شده است.
افزایش سقف تسهیلات پرداختی و ساده‌سازی روند دریافت، از دیگر تدبیرهای دولت سیزدهم در این حوزه محسوب می‌شود. در پاییز سال ۱۴۰۲ اعلام شد که برای مشاغل مستقل تا ۱۵۰ میلیون‌تومان و مشاغل پشتیبان در ازای به‌کارگیری ۴۰ نفر تا سقف ۴ میلیاردتومان وام پرداخت می‌شود. برای دریافت تسهیلات ۱۵۰ میلیون‌تومانی توسط مشاغل مستقل خانگی یک ضامن کفایت می‌کند.
پرداخت آسان تسهیلات مشاغل خانگی و افزایش اعتبارات این بخش، راهکارهای مناسبی در جهت ایجاد فرصت‌های شغلی نسبتاً امن برای گروه‌هایی است که معمولاً فرصت‌های کمتری برای اشتغال در اختیار دارند یا امکانات آنان محدودتر است.
طبق داده‌های اعلامی، بیش از ۸۰ درصد تسهیلات پرداختی، صدور مجوز و ایجاد اشتغال در حوزة مشاغل خانگی به زنان اختصاص دارد. بنابراین زنان، جامعة هدف بالقوة این طرح را تشکیل می‌دهند. در همین راستا، دادن وام مشاغل خانگی به زنان محروم و حاشیه‌نشین و مراقبت از روند ایجاد شغل و سودآوری توسط آن‌ها، یک ضرورت غیرقابل انکار است.
به نظر می‌رسد دولت سیزدهم تا اینجای کار در این زمینه موفق عمل کرده است. اگر فرض کنیم که ۸۰ درصد ۱۱۵هزار میلیاردتومان تسهیلات مشاغل خانگی در سه‌سال گذشته نصیب زنان شده، نتیجه می‌گیریم که در این بازة زمانی محدود، زنان بسیاری توانسته‌اند از خط فقر مطلق عبور کنند و در محیط امن منزل به درآمدزایی مستقل و نسبتاً پایدار دست یابند.
در حال حاضر، چیزی بین ۱۵ تا ۲۵ درصد اشتغال در کشورهای توسعه‌یافته در حوزة مشاغل خانگی وجود دارد، اما در ایران سهم کسب‌وکارهای خانگی از کل مشاغل موجود، حدود ۳ الی ۴ درصد برآورد می‌شود. به این ترتیب، تلاش دولت سیزدهم در جهت ایجاد مشاغل خانگی جدید را می‌توان تلاشی در مسیر توسعه فضای اشتغال کشور توصیف کرد. با استناد به آمارها، حدود ۱۰درصد اشتغال ایجادی در این دولت، در عرصة مشاغل خانگی بوده است.
یازدهم تیرماه سال جاری، محمود کریمی‌بیرانوند، معاون اشتغال وزیر کار، ۱۰درصد اشتغال ایجادی کشور را مربوط به مشاغل خانگی دانست و با بیان اینکه این بخش تا قبل از دولت سیزدهم منزوی بود، گفت: «ایجاد ۷۷۵هزار شغل خالص در سه‌سال اخیر، تک‌رقمی شدن نرخ بیکاری و کاهشی‌شدن آمار بیکاری فارغ‌التحصیلان از اقدامات شاخص این حوزه است. طی سال گذشته ۵۰۰۰ میلیاردتومان اعتبار برای موضوع مشاغل خانگی توسط بانک مرکزی اختصاص یافت، در حالی که تسهیلات مشاغل خانگی در سال ۱۳۹۹ جمعاً ۲۰۰ میلیارد تومان بوده است.»
میزان تسهیلات تجمیعی اختصاص‌یافته به مشاغل خانگی در مدت مذکور، ۱۱۵هزار میلیاردتومان بوده که براساس داده‌های رسمی، استان تهران در این زمینه پیشتاز است.
در روزهای میانه اردیبهشت‌ماه سال جاری، محمد آذرپناه، مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران از پرداخت ۲۲۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان وام و تسهیلات مشاغل خانگی در استان تهران طی سال گذشته خبر داد و گفت: «استان تهران در سه‌سال گذشته، بالاترین مبلغ پرداختی را در میان استان‌ها در زمینه مشاغل خانگی داشته است.» با این سهم از اعتبارات، در سال گذشته در استان تهران به ۱۶۷۷ طرح متقاضی مشاغل خانگی تسهیلات داده شده است.
افزایش سقف تسهیلات پرداختی و ساده‌سازی روند دریافت، از دیگر تدبیرهای دولت سیزدهم در این حوزه محسوب می‌شود. در پاییز سال ۱۴۰۲ اعلام شد که برای مشاغل مستقل تا ۱۵۰ میلیون‌تومان و مشاغل پشتیبان در ازای به‌کارگیری ۴۰ نفر تا سقف ۴ میلیاردتومان وام پرداخت می‌شود. برای دریافت تسهیلات ۱۵۰ میلیون‌تومانی توسط مشاغل مستقل خانگی یک ضامن کفایت می‌کند.
پرداخت آسان تسهیلات مشاغل خانگی و افزایش اعتبارات این بخش، راهکارهای مناسبی در جهت ایجاد فرصت‌های شغلی نسبتاً امن برای گروه‌هایی است که معمولاً فرصت‌های کمتری برای اشتغال در اختیار دارند یا امکانات آنان محدودتر است.
طبق داده‌های اعلامی، بیش از ۸۰ درصد تسهیلات پرداختی، صدور مجوز و ایجاد اشتغال در حوزة مشاغل خانگی به زنان اختصاص دارد. بنابراین زنان، جامعة هدف بالقوة این طرح را تشکیل می‌دهند. در همین راستا، دادن وام مشاغل خانگی به زنان محروم و حاشیه‌نشین و مراقبت از روند ایجاد شغل و سودآوری توسط آن‌ها، یک ضرورت غیرقابل انکار است.
به نظر می‌رسد دولت سیزدهم تا اینجای کار در این زمینه موفق عمل کرده است. اگر فرض کنیم که ۸۰ درصد ۱۱۵هزار میلیاردتومان تسهیلات مشاغل خانگی در سه‌سال گذشته نصیب زنان شده، نتیجه می‌گیریم که در این بازة زمانی محدود، زنان بسیاری توانسته‌اند از خط فقر مطلق عبور کنند و در محیط امن منزل به درآمدزایی مستقل و نسبتاً پایدار دست یابند.