اعیانی سازی مسبب حاشیه نشینی
به نظر می‌رسد که مستأجران اسپانیایی دیگر نه در شهر، نه در حومه جایی برای زندگی پیدا نمی‌کنند. در اسپانیا فشار اجاره دیگر جایی برای اسکان مستأجران نمی‌گذارد. قیمت‌های اجاره تقریباً در تمام نقاط کشور و به‌ویژه در مناطق شهری از ۳۰درصد متوسط درآمد فراتر رفته است. کارشناسان در مورد دومین اعیانی‌سازی صحبت می‌کنند که در آن مردم از مراکز شهرها به حاشیه رانده شده‌اند. برخی نیز مشکل توریسم و ورود سرمایه‌گذاران خارجی را در این رابطه مطرح می‌کنند. به هر حال مسئله هرچه باشد افزایش اجاره‌بها امکان استقلال جوانان و تشکیل زندگی را از آن‌ها گرفته و مشکلات زیادی را در جامعه اسپانیا با اقتصادی مبتنی بر توریسم ایجاد کرده است.
مسئله اجاره‌خانه در اسپانیا به‌طور فزاینده‌ای پیچیده شده است. اجاره‌ها سال‌ها در حال رشد بوده‌اند و در مواجهه با این واقعیت، بیشترین توصیه‌هایی که برای اقامت مقرون‌به‌صرفه به مستأجران ارائه شده، رفتن از مراکز شهر و زندگی در حومه‌ها بوده است. اما این راه‌حل همیشه ممکن نیست. طبق آخرین گزارش سالانه بانک اسپانیا، چهار منطقه خارج از مناطق شهری، خود از آستانه اجاره پیشنهادی فراتر رفته‌اند. این بانک در گزارش خود بین سه نوع منطقه تمایز قائل می‌شود: مراکز مناطق شهری، حاشیه‌ها و مناطق خارج از مناطق شهری.
اجاره و توریسم
«اریکو گارسیا»، شهروند۳۰ساله اسپانیایی به خوبی از این واقعیت آگاه است. او به‌تازگی با همسرش که ۳۰ سال سن دارد، به روستای کوچکی در منطقه شمالی «کانتابریا» نقل مکان کرده است. زندگی در زادگاهش کومیلاس (جمعیت ۲۳۰۰ نفر) با توجه به قیمت اجاره‌بها ناپایدار شده بود. توریستی شدن شمال اسپانیا تقاضا برای اقامت تابستانی را چندبرابر کرده و صاحبان املاک بین مسافران فرصتی برای کسب درآمد از املاک خود پیدا می‌کنند. بومیان «کومیلاس» که می‌خواهند از خانه خود نقل‌مکان کنند، باید با قیمت‌های غیرقابل اجاره دست‌وپنجه نرم کنند یا از جست‌وجوی مکان‌های دیگر صرف‌نظر کنند. این زوج دو فرزند دارند و اکنون برای خانه‌ای همراه با باغ ۵۰۰ یورو در ماه اجاره می‌پردازند. با این مبلغ در وب‌سایت‌های اجاره فقط یک آپارتمان، آن‌هم در تابستان قابل دسترس است. «گارسیا» می‌گوید: «اجاره‌خانه در این منطقه فقط برای تابستان‌ها یا در غیر این صورت از سپتامبر تا ژوئن در دسترس است.»
او که در انبار یک سوپرمارکت کار می‌کند، آهی می‌کشد و ادامه می‌دهد: «در حلقه دوستان من، تقریباً همه با والدین خود زندگی می‌کنند، ما ۹ نفر هستیم و فقط سه نفر توانسته‌ایم از خانه خارج شویم.» در کومیلاس رونق تابستانی باعث می‌شود که املاک مسکونی در زمستان خالی به نظر برسند. گارسیا و همسرش برای مدتی در یک آپارتمان قدیمی بدون گرمایش، با پنجره‌های وحشتناک و اجاره ماهانه ۴۵۰ یورو در کومیلاس زندگی می‌کردند. آن‌ها پس از یک سال جست‌وجو، محل سکونت فعلی خود را پیدا کردند. او می‌گوید که آپارتمان قبلی‌شان توسط یکی از آشنایان او اجاره شد و صاحبخانه بدون انجام هیچ‌گونه بازسازی در ملک ۵۰۰ یورو در ماه مطالبه می‌کرد.»
اعیانی‌سازی
سرجیو ناساره، مدیر سابق کرسی مسکن یونسکو در دانشگاه «روویرا» در این‌باره می‌گوید: «ما در حال تجربه یک فرآیند اعیانی‌سازی (gentrification) نرم هستیم.» اعیانی‌سازی فرایندی است که در آن محله‌ای قدیمی یا فقیرنشین در یک شهر به محله طبقه متوسط تبدیل می‌شود و این کار معمولاً از راه نوسازی و راندن فقیران از محله انجام می‌شود. او ادامه می‌دهد: «سه یا چهار سال است که ما شاهد اعیانی‌سازی دوم بوده‌ایم؛ در اعیانی‌سازی اول مردم از مراکز شهر به اطراف اخراج شده‌اند و اکنون از آنجا به حلقه دوم یا حتی فراتر از آن رانده شده‌اند.» گزارش بانک اسپانیا مکان‌هایی که بیشترین اجاره را دارند با «فعالیت توریستی» مرتبط می‌کند و ناساره بر واقعیتی تأکید می‌کند که برای او تصادفی به نظر نمی‌رسد: «در سال ۲۰۲۳، تمام رکوردهای خرید خانه توسط خارجی‌ها شکسته شد و سهم آن‌ها از بازار از سال ۲۰۰۹ تاکنون چهاربرابر شده است.»
تجزیه و تحلیل گزارش بانک مرکزی اسپانیا مشکلات آشکاری را که مستأجران در اسپانیا با آن روبه‌رو هستند نشان می‌دهد. فقط دو منطقه آراگون و لاریوخا، نسبت اجاره به درآمد (RTI) را حفظ کرده‌اند. برعکس، در بسیاری نقاط به مراتب بیش از ۳۰درصد افزایش اجاره‌بها رخ داده است. قانون اسپانیا برای حق مسکن بیان می‌کند که «شرایط مقرون به‌صرفه» زمانی وجود دارد که هزینه‌های مسکن از ۳۰درصد درآمد خانوار تجاوز نکند. این معیار قانونی شامل هزینه‌های تأسیسات اولیه (برق، آب، اینترنت...) نیز می‌شود.
اما دراماتیک‌ترین وضعیت در دو منطقه جزیره‌ای اسپانیا اتفاق می‌افتد. در اقتصادی که به شدت مبتنی بر گردشگری است، کمبود زمین و جمعیت زیاد، «جزایر بالئاریک» و «جزایر قناری» را تبدیل به مکان‌هایی کرده که در آنجا نسبت اجاره به درآمد بیش از ۳۸درصد است. این فشار مسکن یکی از اصلی‌ترین دلایلی بود که به‌خاطر آن هزاران نفر از ساکنان جزایر قناری اوایل تابستان برای تظاهرات علیه گردشگری به خیابان‌ها آمدند. «یوجنیو ریس»، جامعه‌شناس و سخنگوی این جنبش اعتراضی، می‌گوید: «توسعه گردشگری در تعطیلات باعث شده که قیمت اجاره و مسکن به‌شدت افزایش یابد. ما گران‌ترین زمین روستایی را در تمام اسپانیا داریم. ممکن است فکر کنید که جمعیت می‌توانند از شر افزایش قیمت‌ها به مناطق حاشیه‌ای یا روستایی پناه ببرند، اما این کار قیمت مسکن را چندان کم نمی‌کند.» در همین حال، او شکایت می‌کند که این وضعیت درحالی رخ داده که در جزایر بر اساس داده‌های خزانه‌داری حدود 211هزار خانه خالی وجود دارد.
«ماریا یوجنیا» ۲۶ساله، نمی‌خواهد این اتفاق برای او بیفتد. او دوست دارد مستقل شود، با نامزدش ازدواج کند تا زندگی مشترک خود را آغاز کنند. اما ماریا می‌گوید که اوضاع در زادگاهش «مدینه سیدونیا» در استان جنوبی «کادیز» وحشتناک است. در سه سال، قیمت‌ها بسیار افزایش یافته است. از آنجایی که این شهر ۳۰ دقیقه با ساحل فاصله دارد، در تابستان تقاضای زیادی برای آپارتمان‌های توریستی وجود دارد و در حال حاضر، اجاره طولانی‌مدت غیرممکن است. او می‌گوید یک اتاق یک‌خوابه «حدود ۴۵۰ یورو» قیمت دارد، قیمتی که در مکان‌های دیگر شاید کلاهبرداری به نظر برسد. این زوج در حال حاضر مشاغل پاره‌وقت دارند. درآمد آن‌ها با هم حدود ۱۲۰۰ یورو در ماه است. با این حقوق، اگر هزینه زندگی را هم به مخارج اضافه کنید، در نهایت پرداخت این اجاره غیرممکن خواهد بود.
مستأجران کم‌درآمد
مشکل اجاره در حال گسترش است و صرف‌نظر از موقعیت جغرافیایی همچنان ادامه دارد. در گزارش سالانه بانک اسپانیا درباره قیمت مسکن آمده است: «مشکلات و فشار بیش از حد مرتبط با هزینه‌های اجاره‌بها در اقتصادهای اصلی اروپا مشاهده می‌شود، اگرچه در اسپانیا این مشکلات به‌ویژه در میان خانوارهایی با درآمد پایین‌تر شدید است. ۲۰درصد از این خانواده‌ها، به‌طور متوسط تقریباً ۴۵درصد درآمد خود را به اجاره اختصاص می‌دهند.»
«ایگناسیو ازکویاگا»، اقتصاددان در این‌باره می‌گوید: «مسکن فقط برای کسانی مقرون به‌صرفه است که در صدک‌های بسیار بالا هستند و نه برای بقیه.»
او می‌افزاید: «این مانع تقاضا می‌شود، یعنی دیگر خانه‌ها ساخته نمی‌شوند و عدم امکان استقلال باعث می‌شود بسیاری از جوانان در خانه بمانند. این کارشناس اعتقاد دارد که اسپانیا شاهد «حباب قیمت‌های غیرقابل دسترس» است و این سیستم دیگر اعتباراتی را تأمین نمی‌کند که به مردم اجازه می‌داد بدهی‌های زیادی را پس بدهند. به عبارت دیگر سیستم اعتباری دیگر امکان پرداخت وام به شهروندان را محدود کرده و این خود بر مشکل می‌افزاید.»
منبع: ال‌پائیس
اجاره و توریسم
«اریکو گارسیا»، شهروند۳۰ساله اسپانیایی به خوبی از این واقعیت آگاه است. او به‌تازگی با همسرش که ۳۰ سال سن دارد، به روستای کوچکی در منطقه شمالی «کانتابریا» نقل مکان کرده است. زندگی در زادگاهش کومیلاس (جمعیت ۲۳۰۰ نفر) با توجه به قیمت اجاره‌بها ناپایدار شده بود. توریستی شدن شمال اسپانیا تقاضا برای اقامت تابستانی را چندبرابر کرده و صاحبان املاک بین مسافران فرصتی برای کسب درآمد از املاک خود پیدا می‌کنند. بومیان «کومیلاس» که می‌خواهند از خانه خود نقل‌مکان کنند، باید با قیمت‌های غیرقابل اجاره دست‌وپنجه نرم کنند یا از جست‌وجوی مکان‌های دیگر صرف‌نظر کنند. این زوج دو فرزند دارند و اکنون برای خانه‌ای همراه با باغ ۵۰۰ یورو در ماه اجاره می‌پردازند. با این مبلغ در وب‌سایت‌های اجاره فقط یک آپارتمان، آن‌هم در تابستان قابل دسترس است. «گارسیا» می‌گوید: «اجاره‌خانه در این منطقه فقط برای تابستان‌ها یا در غیر این صورت از سپتامبر تا ژوئن در دسترس است.»
او که در انبار یک سوپرمارکت کار می‌کند، آهی می‌کشد و ادامه می‌دهد: «در حلقه دوستان من، تقریباً همه با والدین خود زندگی می‌کنند، ما ۹ نفر هستیم و فقط سه نفر توانسته‌ایم از خانه خارج شویم.» در کومیلاس رونق تابستانی باعث می‌شود که املاک مسکونی در زمستان خالی به نظر برسند. گارسیا و همسرش برای مدتی در یک آپارتمان قدیمی بدون گرمایش، با پنجره‌های وحشتناک و اجاره ماهانه ۴۵۰ یورو در کومیلاس زندگی می‌کردند. آن‌ها پس از یک سال جست‌وجو، محل سکونت فعلی خود را پیدا کردند. او می‌گوید که آپارتمان قبلی‌شان توسط یکی از آشنایان او اجاره شد و صاحبخانه بدون انجام هیچ‌گونه بازسازی در ملک ۵۰۰ یورو در ماه مطالبه می‌کرد.»
اعیانی‌سازی
سرجیو ناساره، مدیر سابق کرسی مسکن یونسکو در دانشگاه «روویرا» در این‌باره می‌گوید: «ما در حال تجربه یک فرآیند اعیانی‌سازی (gentrification) نرم هستیم.» اعیانی‌سازی فرایندی است که در آن محله‌ای قدیمی یا فقیرنشین در یک شهر به محله طبقه متوسط تبدیل می‌شود و این کار معمولاً از راه نوسازی و راندن فقیران از محله انجام می‌شود. او ادامه می‌دهد: «سه یا چهار سال است که ما شاهد اعیانی‌سازی دوم بوده‌ایم؛ در اعیانی‌سازی اول مردم از مراکز شهر به اطراف اخراج شده‌اند و اکنون از آنجا به حلقه دوم یا حتی فراتر از آن رانده شده‌اند.» گزارش بانک اسپانیا مکان‌هایی که بیشترین اجاره را دارند با «فعالیت توریستی» مرتبط می‌کند و ناساره بر واقعیتی تأکید می‌کند که برای او تصادفی به نظر نمی‌رسد: «در سال ۲۰۲۳، تمام رکوردهای خرید خانه توسط خارجی‌ها شکسته شد و سهم آن‌ها از بازار از سال ۲۰۰۹ تاکنون چهاربرابر شده است.»
تجزیه و تحلیل گزارش بانک مرکزی اسپانیا مشکلات آشکاری را که مستأجران در اسپانیا با آن روبه‌رو هستند نشان می‌دهد. فقط دو منطقه آراگون و لاریوخا، نسبت اجاره به درآمد (RTI) را حفظ کرده‌اند. برعکس، در بسیاری نقاط به مراتب بیش از ۳۰درصد افزایش اجاره‌بها رخ داده است. قانون اسپانیا برای حق مسکن بیان می‌کند که «شرایط مقرون به‌صرفه» زمانی وجود دارد که هزینه‌های مسکن از ۳۰درصد درآمد خانوار تجاوز نکند. این معیار قانونی شامل هزینه‌های تأسیسات اولیه (برق، آب، اینترنت...) نیز می‌شود.
اما دراماتیک‌ترین وضعیت در دو منطقه جزیره‌ای اسپانیا اتفاق می‌افتد. در اقتصادی که به شدت مبتنی بر گردشگری است، کمبود زمین و جمعیت زیاد، «جزایر بالئاریک» و «جزایر قناری» را تبدیل به مکان‌هایی کرده که در آنجا نسبت اجاره به درآمد بیش از ۳۸درصد است. این فشار مسکن یکی از اصلی‌ترین دلایلی بود که به‌خاطر آن هزاران نفر از ساکنان جزایر قناری اوایل تابستان برای تظاهرات علیه گردشگری به خیابان‌ها آمدند. «یوجنیو ریس»، جامعه‌شناس و سخنگوی این جنبش اعتراضی، می‌گوید: «توسعه گردشگری در تعطیلات باعث شده که قیمت اجاره و مسکن به‌شدت افزایش یابد. ما گران‌ترین زمین روستایی را در تمام اسپانیا داریم. ممکن است فکر کنید که جمعیت می‌توانند از شر افزایش قیمت‌ها به مناطق حاشیه‌ای یا روستایی پناه ببرند، اما این کار قیمت مسکن را چندان کم نمی‌کند.» در همین حال، او شکایت می‌کند که این وضعیت درحالی رخ داده که در جزایر بر اساس داده‌های خزانه‌داری حدود 211هزار خانه خالی وجود دارد.
«ماریا یوجنیا» ۲۶ساله، نمی‌خواهد این اتفاق برای او بیفتد. او دوست دارد مستقل شود، با نامزدش ازدواج کند تا زندگی مشترک خود را آغاز کنند. اما ماریا می‌گوید که اوضاع در زادگاهش «مدینه سیدونیا» در استان جنوبی «کادیز» وحشتناک است. در سه سال، قیمت‌ها بسیار افزایش یافته است. از آنجایی که این شهر ۳۰ دقیقه با ساحل فاصله دارد، در تابستان تقاضای زیادی برای آپارتمان‌های توریستی وجود دارد و در حال حاضر، اجاره طولانی‌مدت غیرممکن است. او می‌گوید یک اتاق یک‌خوابه «حدود ۴۵۰ یورو» قیمت دارد، قیمتی که در مکان‌های دیگر شاید کلاهبرداری به نظر برسد. این زوج در حال حاضر مشاغل پاره‌وقت دارند. درآمد آن‌ها با هم حدود ۱۲۰۰ یورو در ماه است. با این حقوق، اگر هزینه زندگی را هم به مخارج اضافه کنید، در نهایت پرداخت این اجاره غیرممکن خواهد بود.
مستأجران کم‌درآمد
مشکل اجاره در حال گسترش است و صرف‌نظر از موقعیت جغرافیایی همچنان ادامه دارد. در گزارش سالانه بانک اسپانیا درباره قیمت مسکن آمده است: «مشکلات و فشار بیش از حد مرتبط با هزینه‌های اجاره‌بها در اقتصادهای اصلی اروپا مشاهده می‌شود، اگرچه در اسپانیا این مشکلات به‌ویژه در میان خانوارهایی با درآمد پایین‌تر شدید است. ۲۰درصد از این خانواده‌ها، به‌طور متوسط تقریباً ۴۵درصد درآمد خود را به اجاره اختصاص می‌دهند.»
«ایگناسیو ازکویاگا»، اقتصاددان در این‌باره می‌گوید: «مسکن فقط برای کسانی مقرون به‌صرفه است که در صدک‌های بسیار بالا هستند و نه برای بقیه.»
او می‌افزاید: «این مانع تقاضا می‌شود، یعنی دیگر خانه‌ها ساخته نمی‌شوند و عدم امکان استقلال باعث می‌شود بسیاری از جوانان در خانه بمانند. این کارشناس اعتقاد دارد که اسپانیا شاهد «حباب قیمت‌های غیرقابل دسترس» است و این سیستم دیگر اعتباراتی را تأمین نمی‌کند که به مردم اجازه می‌داد بدهی‌های زیادی را پس بدهند. به عبارت دیگر سیستم اعتباری دیگر امکان پرداخت وام به شهروندان را محدود کرده و این خود بر مشکل می‌افزاید.»
منبع: ال‌پائیس