لزوم توجه به ظرفیت‌های صادراتی فرش
عبدالله بهرامی مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های فرش دستباف
آخرین آمار قالیبافان و بافندگان در کل کشور بیان می‌کند که تا سال‌های قبل بیش از ۲ میلیون نفر بافنده در کشور وجود داشت، اما اکنون زیر یک میلیون نفر بافنده داریم. در دهه هفتاد ظرفیت تولید حدود 6 میلیون مترمربع و صادرات آن بین 500 میلیون تا یک میلیارد دلار برآورد می‌شد. با توجه به تحریم‌های ظالمانه آمریکا، کشورمان بیشتر از هر زمانی نیاز به اشتغال‌زایی و ارزآوری دارد. متأسفانه به دلیل تحریم‌های داخلی مانند تعهد ارزی بانک مرکزی و عدم حمایت از قالیبافان، تولیدکنندگان و صادرکنندگان تولید فرش دستباف کشور به یک‌سوم و صادرات آن به 50 میلیون دلار کاهش پیدا کرده و طبعاً به همان نسبت تعداد بافندگان کاهش یافته است. فرش دستباف به دلیل داشتن مزیت نسبی در هر نقطه کشور امکان تولید داشته و طبق آمارها بیش از ۹۵ درصد آن ارزآور به حساب می‌آید. از طرفی باید توجه به بازسازی و مرمت فرش دستباف، در دستور کار قرار گیرد. در حوزه هنر-صنعت فرش دستباف رشته‌های متنوع و بسیاری در خصوص ترمیم و مرمت فرش، طراحی و بافت وجود دارد. درآمدی که کشور ترکیه از ترمیم و بازسازی فرش به دست می‌آورد، شاید از کل صادرات فرش ما بیشتر باشد. به همین دلیل تأکید ما بر فراهم کردن امکان بازسازی و مرمت فرش‌های دستبافی است که سال‌های گذشته فروخته‌ایم و آن‌ها نیاز به شست‌وشو، مرمت و ترمیم رنگ و رفوگری دارند.
بیشتر کشورها از دانش یا مهارت این کار برخوردار نیستند و می‌توانند این کار را به بافندگان توانمند ما بسپارند که در قبال آن ارزآوری خوبی نصیب کشور می‌شود. بنابراین فرش دستباف باید به جایگاه و خاستگاه خود برگردد. بازسازی و مرمت فرش در کشور ارزش افزوده بالایی به همراه می‌آورد و به اشتغال‌زایی در کشور کمک می‌کند. اما قوانین گمرک در این بخش باعث شده که تولیدکننده و صادرکننده فرش دستباف از درآمد ارزی سرشار این هنر- صنعت محروم بمانند. در سالی که به نام جهش تولید با مشارکت مردم نامگذاری شده، به‌جاست از ظرفیت تولیدکنندگان فرش دستباف به شکل شایسته‌تری استفاده شود. اگر تحریم‌های داخلی حذف و تسهیلات ارزان‌قیمت فراهم شود، به‌راحتی ظرفیت اشتغال برای یک‌صدهزار نفر مهیا خواهد شد که ۹۰ درصد تولیدات آن‌ها با۷۰ درصد ارزش افزوده ارزآور است. در حال حاضر ۱۷۰۰ تعاونی فرش در شهرها و روستاها وجود دارد که پوشش بیمه قالیبافان و بافندگان فرش را جهت بهره‌مندی از مزایای بیمه ضروری می‌سازد. متأسفانه اختلاف نرخ ارز در داخل و خارج به هنر صنعت فرش دستباف آسیب جدی وارد کرده، به‌نحوی که قیمت مواد اولیه تولید فرش در کشور به شدت بالا رفته است. این مسئله روی قیمت تمام شده فرش اثرگذار بوده و قدرت رقابت‌پذیری تولیدات فرش کشور را پایین آورده است.
همچنین برخی کشورها از ما کپی می‌کنند. چون این سابقه و تنوع طرح و نقش را ندارند، دست به کپی‌کردن طرح‌های ما می‌زنند و چون نتوانسته‌ایم این طرح و نقش‌ها را به ثبت جهانی برسانیم، دست رقبا در کپی‌برداری از ما باز است. البته تولید فرش آن‌ها با فرش ما در نوع بافت و کیفیت بسیار متفاوت قلمداد می‌شود. مرکز ملی فرش اقدامات خوبی را در این راستا انجام داده، اما باید این فعالیت‌ها گسترده‌تر شود. هرچقدر از فرش ایرانی کپی‌برداری صورت گیرد، بازهم چیزی از افتخارات این فرش کم نخواهد شد، چون هیچ‌کس نمی‌تواند نمونه‌ای کاملاً مشابه و به کیفیت فرش ایرانی تولید کند. تمام کشورهایی که فرش‌های رقبای ما را می‌خرند، باز هم می‌گویند فرش ایرانی چیز دیگری است.
بیشتر کشورها از دانش یا مهارت این کار برخوردار نیستند و می‌توانند این کار را به بافندگان توانمند ما بسپارند که در قبال آن ارزآوری خوبی نصیب کشور می‌شود. بنابراین فرش دستباف باید به جایگاه و خاستگاه خود برگردد. بازسازی و مرمت فرش در کشور ارزش افزوده بالایی به همراه می‌آورد و به اشتغال‌زایی در کشور کمک می‌کند. اما قوانین گمرک در این بخش باعث شده که تولیدکننده و صادرکننده فرش دستباف از درآمد ارزی سرشار این هنر- صنعت محروم بمانند. در سالی که به نام جهش تولید با مشارکت مردم نامگذاری شده، به‌جاست از ظرفیت تولیدکنندگان فرش دستباف به شکل شایسته‌تری استفاده شود. اگر تحریم‌های داخلی حذف و تسهیلات ارزان‌قیمت فراهم شود، به‌راحتی ظرفیت اشتغال برای یک‌صدهزار نفر مهیا خواهد شد که ۹۰ درصد تولیدات آن‌ها با۷۰ درصد ارزش افزوده ارزآور است. در حال حاضر ۱۷۰۰ تعاونی فرش در شهرها و روستاها وجود دارد که پوشش بیمه قالیبافان و بافندگان فرش را جهت بهره‌مندی از مزایای بیمه ضروری می‌سازد. متأسفانه اختلاف نرخ ارز در داخل و خارج به هنر صنعت فرش دستباف آسیب جدی وارد کرده، به‌نحوی که قیمت مواد اولیه تولید فرش در کشور به شدت بالا رفته است. این مسئله روی قیمت تمام شده فرش اثرگذار بوده و قدرت رقابت‌پذیری تولیدات فرش کشور را پایین آورده است.
همچنین برخی کشورها از ما کپی می‌کنند. چون این سابقه و تنوع طرح و نقش را ندارند، دست به کپی‌کردن طرح‌های ما می‌زنند و چون نتوانسته‌ایم این طرح و نقش‌ها را به ثبت جهانی برسانیم، دست رقبا در کپی‌برداری از ما باز است. البته تولید فرش آن‌ها با فرش ما در نوع بافت و کیفیت بسیار متفاوت قلمداد می‌شود. مرکز ملی فرش اقدامات خوبی را در این راستا انجام داده، اما باید این فعالیت‌ها گسترده‌تر شود. هرچقدر از فرش ایرانی کپی‌برداری صورت گیرد، بازهم چیزی از افتخارات این فرش کم نخواهد شد، چون هیچ‌کس نمی‌تواند نمونه‌ای کاملاً مشابه و به کیفیت فرش ایرانی تولید کند. تمام کشورهایی که فرش‌های رقبای ما را می‌خرند، باز هم می‌گویند فرش ایرانی چیز دیگری است.