غاری که چهل‌خانه دارد
استان بوشهر یکی از استان‌های جنوبی کشور و دارای قدمتی دیرینه است. مرکز این استان یعنی بندر بوشهر، به‌دلیل وجود نیروگاه هسته‌ای، به پایتخت انرژی ایران شهرت یافته است. از این‌رو جایگاه و اهمیت اقتصادی بسیار ویژه‌ای دارد. بندر بوشهر یکی از مهم‌ترین مناطق گردشگری ایران به‌ویژه در فصول سرد سال محسوب می‌شود و در این منطقه جاذبه‌های گردشگری و طبیعی بسیاری وجود دارد. غار «چهل‌خانه» یکی از جاذبه‌های گردشگری طبیعی استان جنوبی بوشهر در روستای زیراه و در هفت‌کیلومتری شهر سعدآباد شهرستان دشتستان و 27کیلومتری جاده برازجان به بندر گناوه واقع شده است. این غار در ارتفاعات کوهی مشرف به رودخانه شاپور قرار دارد. روی این کوه تعدادی اتاق شبیه به غارهای صخره‌ای و حجاری‌شده قابل مشاهده است که با تشکیل مجموعه‌ای خاص و دیدنی، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اماکن دیدنی برازجان شناخته می‌شود. اتاق‌های مجموعه غار چهل‌خانه ابعاد داخلی گوناگونی دارند. این مجموعه به دلیل جنس سنگ کوه و عوامل طبیعی مانند سیل دچار تخریب شده است. در واقع غار چهل‌خانه از تعداد زیادی اتاق و یا همان دخمه تشکیل شده که در رشته‌کوهی مشرف به رودخانه شاپور به وجود آمده‌اند. اندازه داخلی اتاق‌ها متفاوت بوده و این تفاوت به مقاومت جنس سنگ کوه در مقابل عوامل طبیعی فرسایش نظیر سیل مرتبط است. دخمه‌ها از درون به یکدیگر راه دارند و در هر یک از آن‌ها، طاقچه‌ها و آبراهه‌هایی دیده می‌شود که بسیار جذاب هستند. بعضی از دخمه‌ها در اثر گذشت زمان و دخالت عوامل طبیعی از بین رفته‌‌اند. امروزه تعداد دخمه‌های سالم این غار به 23 عدد رسیده است. در واقع به‌خاطر همین اتاق‌های زیاد، مردم از این محل با نام غار چهل‌خانه یاد می‌کنند. بسیاری از باستان‌شناس‌ها بر این باورند که این غار محلی برای دفن اجساد پیروان آیین زرتشت بوده است. زرتشتیان معتقدند عناصر چهارگانه شامل آب، آتش، خاک و باد مقدس هستند و دفن اجساد در خاک سبب از بین رفتن قداست آن خواهد شد. از همین‌رو مردگان خود را در محلی قرار می‌دادند تا گوشت آن خوراک حیوانات شود و سپس استخوان شخص متوفی را جمع کرده و در محلی به نام «استودان» دفن می‌کردند. برخی معتقدند غار چهل‌خانه در گذشته برای نگهداری زندانیان سیاسی مورد استفاده قرار می‌گرفته و عده‌ای بر این باورند که غار مدتی آسایشگاه بوده است. البته روایات دیگری نیز در مورد کاربرد غار چهل‌خانه وجود دارد مبنی براینکه غار مرکز ادیان بوداگری بوده، هرچند که احتمال آن کم است. اگر به بازدید از این غار بروید در قسمت بالای سردر بیرونی جای کتیبه سنگی چهارگوشی را مشاهده خواهید کرد و روی دیواره‌های اتاق‌ها نیز آثاری از تیشه حجاری می‌بینید که به‌منظور تزئین غار از آن استفاده کرده‌اند. راهروهایی در غار وجود دارد که می‌توانید از طریق آن‌ها به بازدید از تمامی اتاق‌های غار بروید.