تجربه پرداخت یارانه دستمزد در جهان
پرداخت یارانه دستمزد گرچه رویه مرسوم دولت‌ها برای حمایت از نیروی کار در بسیاری از نقاط جهان نیست، اما با قرار گرفتن کشورها در شرایط خاص مانند همه‌گیری کرونا مورد استفاده قرار گرفته است. یارانه دستمزد برنامه‌های کمک مالی محسوب می‌شود که توسط دولت‌ها در اختیار کارفرمایان قرار می‌گیرد تا بخشی از دستمزد کارکنان خود را پوشش دهد. هدف این یارانه‌ها حمایت از کسبوکارها، به‌ویژه در زمان رکود یا بحران‌های اقتصادی، تشویق اشتغال و کاهش نرخ بیکاری است.
اهداف کلیدی یارانه دستمزد
دولت‌ها، با اجرای برنامه‌های یارانه دستمزد اهداف مختلفی را دنبال می‌کنند. از جمله این اهداف عبارت‌اند از؛
نگهداری شغل: از اخراج کارکنان در زمان بحران یا رکود اقتصادی جلوگیری می‌کند.
ایجاد شغل: تشویق به استخدام کارمندان جدید توسط کسبوکارها را در پی دارد.
حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر: به اشتغال گروه‌های خاص مانند جوانان، افراد جویای کار یا افراد دارای معلولیت یاری می‌رساند.
ثبات اقتصادی: با حفظ هزینه‌های مصرف‌کننده از طریق حفظ شغل، اقتصاد ثبات نسبی می‌یابد.
نمونه‌هایی از برنامه‌های یارانه دستمزد
بررسی نمونه‌هایی از برنامه‌های یارانه دستمزد نشان می‌دهد که این برنامه‌ها به شکل‌ها و کیفیت‌های گوناگونی در برخی کشورها دنبال شده که البته بیشتر مختص دوران بحران کرونا و متعاقباً رکود اقتصادی ناشی از آن است. در ادامه به برخی از این موارد اشاره شده است.
ایالات متحده
برنامه محافظت از چک حقوق: (PPP) بخشی از قانون (CARES) بود که وام‌های قابل بخشش را به مشاغل کوچک برای پوشش حقوق و دستمزد و سایر هزینه‌ها در طول همه‌گیری (COVID-19) ارائه می‌داد.
وام‌های (PPP) با مدیریت اداره تجارت کوچک (SBA)، از طریق بانک‌ها و سایر مؤسسات مالی توزیع می‌شد. وام‌های (PPP) به میلیون‌ها کسب‌و‌کار کمک کرد تا در طول همه‌گیری، کارمندان خود را با وام‌هایی بالغ بر 800 میلیارد دلار حفظ کنند.
کانادا
یارانه دستمزد اضطراری کانادا (CEWS) که در طول همه‌گیری کرونا اجرا شد، مبالغی را به کارفرمایان واجد شرایط برای پوشش حداکثر 75درصد دستمزد کارمندان ارائه کرد. هدف این بود که به کسبوکارها کمک شود تا کارگران را در زمان اختلالات اقتصادی در لیست حقوق و دستمزد نگه دارند.
یارانه به مشاغلی تعلق گرفت که افت قابل‌توجهی درآمدی داشتند. (CEWS) به حفظ اشتغال برای میلیون‌ها کانادایی یاری رساند و دولت بیش از 97 میلیارد دلار کانادا برای این برنامه هزینه کرد.
استرالیا
پرداخت (JobKeeper) در طول همه‌گیری کووید-19، اتفاق افتاد. دولت استرالیا یارانه دستمزد را به مشاغل واجد شرایط داد تا کارکنان را در لیست حقوق و دستمزد نگه دارند. کارفرمایان به‌ازای هر کارمند، نرخ ثابتی دریافت کردند. در این روش، پرداخت‌ها مستقیماً به کارفرمایان انجام می‌گرفت که آن را به کارمندان منتقل می‌کردند و دولت استرالیا بیش از 90 میلیارد دلار روی آن سرمایه‌گذاری انجام داد.
بریتانیا
طرح حفظ شغل کروناویروس (CJRS) که به عنوان طرح مرخصی شناخته می‌شود تا سقف 80درصد از دستمزد کارمندان را برای ساعاتی که کار نکرده‌اند، پرداخت می‌کند. این کار برای کمک به کسبوکارها جهت حفظ کارمندان در طول دوره پاندمی بود. براساس طرح مذکور، کارفرمایان می‌توانستند یارانه کارمندانی را که به دلیل بیماری در مرخصی قرار می‌گرفتند، درخواست کنند. با اطمینان از اینکه آن‌ها در لیست حقوق و دستمزد باقی می‌مانند. این طرح بیش از 11 میلیون شغل را پشتیبانی کرد و بخش مهمی از واکنش اقتصادی بریتانیا به (COVID-19) بود که حدود 70 میلیارد پوند هزینه داشت.
آلمان
برنامه Kurzarbeit (کار کوتاه‌مدت) توسط دولت آلمان به اجرا درآمد. این برنامه طولانی‌مدت به شرکت‌ها امکان می‌دهد که ساعات کاری کارمندان را در زمان رکود اقتصادی کاهش دهند. در حالی که دولت برای پوشش بخشی از درآمدهای از دست رفته یارانه دستمزدها را ارائه می‌داد، این طرح به‌طور گسترده در طول بحران مالی 2008 و همه‌گیری (COVID-19) مورد استفاده قرار گرفت. برنامه فوق شامل شرکت‌هایی می‌شود که برای کارمندان خود یارانه (Kurzarbeit) درخواست می‌کردند. جلوگیری از اخراج دسته‌جمعی و حفظ اشتغال در دوران رکود اقتصادی از تبعات این کار بود.
نیوزیلند
دولت نیوزلند یارانه‌هایی را به مشاغلی که به‌طور قابل‌توجهی تحت‌تأثیر (COVID-19) قرار گرفتند، برای پوشش دستمزدها و با هدف حمایت از کارمندان پیشنهاد کرد. پرداخت‌ها به‌طور مستقیم به مشاغل در راستای حمایت از دستمزد کارکنان، با واجد شرایط بودن براساس کاهش درآمد، انجام شد.
سوئد
این کشور برنامه کمک‌هزینه کار کوتاه‌مدت را داشت که شرکت‌ها را قادر ساخت تا ساعات کاری کارکنان را کاهش دهند به شرط اینکه دولت کاهش دستمزدها را جبران کند. شرکت‌ها برای واجد شرایط بودن باید کاهش قابل‌توجهی در درآمد نشان می‌دادند. این طرح با نرخ بالای جذب در بین مشاغل آسیب‌دیده به حفظ سطح اشتغال در طول همه‌گیری کمک کرد.
ویژگی‌های کلی برنامه‌های یارانه دستمزد در سایر کشورها
واجد شرایط بودن: اینکه یارانه دستمزد در چه شرایطی در دستور کار قرار می‌گیرد، بسته به برنامه متفاوت است، اما اغلب شامل الزامات مربوط به تأثیر بر تجارت (کاهش درآمد) و حفظ سطح اشتغال می‌شود.
مدت‌زمان اجرای برنامه: زمان اجرای برنامه یارانه دستمزد، معمولاً موقتی است که برای ارائه پشتیبانی در طول بحران‌های خاص یا رکود اقتصادی طراحی می‌شود.
مبلغ یارانه دستمزد: غالباً درصدی از دستمزد کارکنان، گاهی با سقف حداکثر یارانه برای هر کارمند به‌عنوان مبلغ یارانه دستمزد در نظر گرفته می‌شود.
شرایط تخصیص یارانه دستمزد: ممکن است شامل مقرراتی در مورد نحوه استفاده از وجوه، شرایط کارکنان و کارفرمایان واجد شرایط باشد.
مزایای یارانه دستمزد
استفاده از یارانه دستمزد مزایایی در پی دارد. مزیت این کار برای کارفرمایان به این شکل است که کسبوکارها بدون توسل به اخراج و تعدیل کارگران از مشکلات اقتصادی جان سالم به در می‌برند. از طرف دیگر کارمندان هم نفع دارند و امنیت شغلی و درآمد پایدار در مواقع نامشخص برای‌شان فراهم می‌آید. در زمینه اقتصاد نیز با نگهداری سطح اشتغال، هزینه‌های مصرف‌کننده و ثبات اقتصادی حفظ می‌شود.
اشکالات احتمالی
با این حال استفاده از یارانه دستمزد می‌تواند معایبی هم به دنبال داشته باشد و یا با اشکالاتی در شیوه اجرا مواجه شود. این‌گونه طرح‌ها، مخارج مالی قابل‌توجه برای دولت‌ها به بار می‌آورند که به‌طور بالقوه منجر به افزایش بدهی عمومی می‌شود. همچنین خطر استفاده نادرست وجوه در صورت ناکافی بودن نظارت وجود دارد. از سویی وابستگی کسبوکارها به یارانه به جای انطباق با شرایط متغیر اقتصادی محتمل است.
یارانه دستمزدها ابزاری حیاتی برای بسیاری از دولت‌ها در سراسر جهان بوده است، به‌ویژه در طول بحران‌های اقتصادی مانند همه‌گیری (COVID-19).
مروری بر تجربه‌های جهانی اجرای طرح یارانه دستمزد، درس‌هایی برای سایر کشورها به همراه دارد. نکته قابل‌توجه اینکه برنامه‌های موفق اغلب منعطف بودند و براساس تغییر شرایط اقتصادی و نیازهای تجاری امکان لغو یا تعدیل برنامه را فراهم می‌کردند. بررسی جزئیات این برنامه‌ها نشان‌دهنده سه ویژگی مهم در بطن اجرای برنامه‌های یارانه دستمزد است:
سرعت: اجرا و پرداخت سریع وجوه در جلوگیری از اخراج و حفظ ثبات اقتصادی بسیار مهم بود.
هدف‌گذاری: هدف‌گذاری و شناسایی دقیق صنایع و کسب‌وکارهایی که بیشترین نیاز را به یارانه دستمزد دارند، تضمین می‌کند که وجوه به‌طور کارآمد استفاده می‌شود.
شفافیت: دستورالعمل‌های واضح و شفافیت، به مدیریت مؤثر برنامه‌ها و حفظ اعتماد عمومی کمک می‌کند.
این مثال‌ها نشان می‌دهد که چگونه یارانه‌های دستمزد در شرایط خاص برای کاهش اثرات اقتصادی بحران‌ها، حمایت از مشاغل و کارمندان ضروری بوده است.
دولت‌ها، با اجرای برنامه‌های یارانه دستمزد اهداف مختلفی را دنبال می‌کنند. از جمله این اهداف عبارت‌اند از؛
نگهداری شغل: از اخراج کارکنان در زمان بحران یا رکود اقتصادی جلوگیری می‌کند.
ایجاد شغل: تشویق به استخدام کارمندان جدید توسط کسبوکارها را در پی دارد.
حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر: به اشتغال گروه‌های خاص مانند جوانان، افراد جویای کار یا افراد دارای معلولیت یاری می‌رساند.
ثبات اقتصادی: با حفظ هزینه‌های مصرف‌کننده از طریق حفظ شغل، اقتصاد ثبات نسبی می‌یابد.
نمونه‌هایی از برنامه‌های یارانه دستمزد
بررسی نمونه‌هایی از برنامه‌های یارانه دستمزد نشان می‌دهد که این برنامه‌ها به شکل‌ها و کیفیت‌های گوناگونی در برخی کشورها دنبال شده که البته بیشتر مختص دوران بحران کرونا و متعاقباً رکود اقتصادی ناشی از آن است. در ادامه به برخی از این موارد اشاره شده است.
ایالات متحده
برنامه محافظت از چک حقوق: (PPP) بخشی از قانون (CARES) بود که وام‌های قابل بخشش را به مشاغل کوچک برای پوشش حقوق و دستمزد و سایر هزینه‌ها در طول همه‌گیری (COVID-19) ارائه می‌داد.
وام‌های (PPP) با مدیریت اداره تجارت کوچک (SBA)، از طریق بانک‌ها و سایر مؤسسات مالی توزیع می‌شد. وام‌های (PPP) به میلیون‌ها کسب‌و‌کار کمک کرد تا در طول همه‌گیری، کارمندان خود را با وام‌هایی بالغ بر 800 میلیارد دلار حفظ کنند.
کانادا
یارانه دستمزد اضطراری کانادا (CEWS) که در طول همه‌گیری کرونا اجرا شد، مبالغی را به کارفرمایان واجد شرایط برای پوشش حداکثر 75درصد دستمزد کارمندان ارائه کرد. هدف این بود که به کسبوکارها کمک شود تا کارگران را در زمان اختلالات اقتصادی در لیست حقوق و دستمزد نگه دارند.
یارانه به مشاغلی تعلق گرفت که افت قابل‌توجهی درآمدی داشتند. (CEWS) به حفظ اشتغال برای میلیون‌ها کانادایی یاری رساند و دولت بیش از 97 میلیارد دلار کانادا برای این برنامه هزینه کرد.
استرالیا
پرداخت (JobKeeper) در طول همه‌گیری کووید-19، اتفاق افتاد. دولت استرالیا یارانه دستمزد را به مشاغل واجد شرایط داد تا کارکنان را در لیست حقوق و دستمزد نگه دارند. کارفرمایان به‌ازای هر کارمند، نرخ ثابتی دریافت کردند. در این روش، پرداخت‌ها مستقیماً به کارفرمایان انجام می‌گرفت که آن را به کارمندان منتقل می‌کردند و دولت استرالیا بیش از 90 میلیارد دلار روی آن سرمایه‌گذاری انجام داد.
بریتانیا
طرح حفظ شغل کروناویروس (CJRS) که به عنوان طرح مرخصی شناخته می‌شود تا سقف 80درصد از دستمزد کارمندان را برای ساعاتی که کار نکرده‌اند، پرداخت می‌کند. این کار برای کمک به کسبوکارها جهت حفظ کارمندان در طول دوره پاندمی بود. براساس طرح مذکور، کارفرمایان می‌توانستند یارانه کارمندانی را که به دلیل بیماری در مرخصی قرار می‌گرفتند، درخواست کنند. با اطمینان از اینکه آن‌ها در لیست حقوق و دستمزد باقی می‌مانند. این طرح بیش از 11 میلیون شغل را پشتیبانی کرد و بخش مهمی از واکنش اقتصادی بریتانیا به (COVID-19) بود که حدود 70 میلیارد پوند هزینه داشت.
آلمان
برنامه Kurzarbeit (کار کوتاه‌مدت) توسط دولت آلمان به اجرا درآمد. این برنامه طولانی‌مدت به شرکت‌ها امکان می‌دهد که ساعات کاری کارمندان را در زمان رکود اقتصادی کاهش دهند. در حالی که دولت برای پوشش بخشی از درآمدهای از دست رفته یارانه دستمزدها را ارائه می‌داد، این طرح به‌طور گسترده در طول بحران مالی 2008 و همه‌گیری (COVID-19) مورد استفاده قرار گرفت. برنامه فوق شامل شرکت‌هایی می‌شود که برای کارمندان خود یارانه (Kurzarbeit) درخواست می‌کردند. جلوگیری از اخراج دسته‌جمعی و حفظ اشتغال در دوران رکود اقتصادی از تبعات این کار بود.
نیوزیلند
دولت نیوزلند یارانه‌هایی را به مشاغلی که به‌طور قابل‌توجهی تحت‌تأثیر (COVID-19) قرار گرفتند، برای پوشش دستمزدها و با هدف حمایت از کارمندان پیشنهاد کرد. پرداخت‌ها به‌طور مستقیم به مشاغل در راستای حمایت از دستمزد کارکنان، با واجد شرایط بودن براساس کاهش درآمد، انجام شد.
سوئد
این کشور برنامه کمک‌هزینه کار کوتاه‌مدت را داشت که شرکت‌ها را قادر ساخت تا ساعات کاری کارکنان را کاهش دهند به شرط اینکه دولت کاهش دستمزدها را جبران کند. شرکت‌ها برای واجد شرایط بودن باید کاهش قابل‌توجهی در درآمد نشان می‌دادند. این طرح با نرخ بالای جذب در بین مشاغل آسیب‌دیده به حفظ سطح اشتغال در طول همه‌گیری کمک کرد.
ویژگی‌های کلی برنامه‌های یارانه دستمزد در سایر کشورها
واجد شرایط بودن: اینکه یارانه دستمزد در چه شرایطی در دستور کار قرار می‌گیرد، بسته به برنامه متفاوت است، اما اغلب شامل الزامات مربوط به تأثیر بر تجارت (کاهش درآمد) و حفظ سطح اشتغال می‌شود.
مدت‌زمان اجرای برنامه: زمان اجرای برنامه یارانه دستمزد، معمولاً موقتی است که برای ارائه پشتیبانی در طول بحران‌های خاص یا رکود اقتصادی طراحی می‌شود.
مبلغ یارانه دستمزد: غالباً درصدی از دستمزد کارکنان، گاهی با سقف حداکثر یارانه برای هر کارمند به‌عنوان مبلغ یارانه دستمزد در نظر گرفته می‌شود.
شرایط تخصیص یارانه دستمزد: ممکن است شامل مقرراتی در مورد نحوه استفاده از وجوه، شرایط کارکنان و کارفرمایان واجد شرایط باشد.
مزایای یارانه دستمزد
استفاده از یارانه دستمزد مزایایی در پی دارد. مزیت این کار برای کارفرمایان به این شکل است که کسبوکارها بدون توسل به اخراج و تعدیل کارگران از مشکلات اقتصادی جان سالم به در می‌برند. از طرف دیگر کارمندان هم نفع دارند و امنیت شغلی و درآمد پایدار در مواقع نامشخص برای‌شان فراهم می‌آید. در زمینه اقتصاد نیز با نگهداری سطح اشتغال، هزینه‌های مصرف‌کننده و ثبات اقتصادی حفظ می‌شود.
اشکالات احتمالی
با این حال استفاده از یارانه دستمزد می‌تواند معایبی هم به دنبال داشته باشد و یا با اشکالاتی در شیوه اجرا مواجه شود. این‌گونه طرح‌ها، مخارج مالی قابل‌توجه برای دولت‌ها به بار می‌آورند که به‌طور بالقوه منجر به افزایش بدهی عمومی می‌شود. همچنین خطر استفاده نادرست وجوه در صورت ناکافی بودن نظارت وجود دارد. از سویی وابستگی کسبوکارها به یارانه به جای انطباق با شرایط متغیر اقتصادی محتمل است.
یارانه دستمزدها ابزاری حیاتی برای بسیاری از دولت‌ها در سراسر جهان بوده است، به‌ویژه در طول بحران‌های اقتصادی مانند همه‌گیری (COVID-19).
مروری بر تجربه‌های جهانی اجرای طرح یارانه دستمزد، درس‌هایی برای سایر کشورها به همراه دارد. نکته قابل‌توجه اینکه برنامه‌های موفق اغلب منعطف بودند و براساس تغییر شرایط اقتصادی و نیازهای تجاری امکان لغو یا تعدیل برنامه را فراهم می‌کردند. بررسی جزئیات این برنامه‌ها نشان‌دهنده سه ویژگی مهم در بطن اجرای برنامه‌های یارانه دستمزد است:
سرعت: اجرا و پرداخت سریع وجوه در جلوگیری از اخراج و حفظ ثبات اقتصادی بسیار مهم بود.
هدف‌گذاری: هدف‌گذاری و شناسایی دقیق صنایع و کسب‌وکارهایی که بیشترین نیاز را به یارانه دستمزد دارند، تضمین می‌کند که وجوه به‌طور کارآمد استفاده می‌شود.
شفافیت: دستورالعمل‌های واضح و شفافیت، به مدیریت مؤثر برنامه‌ها و حفظ اعتماد عمومی کمک می‌کند.
این مثال‌ها نشان می‌دهد که چگونه یارانه‌های دستمزد در شرایط خاص برای کاهش اثرات اقتصادی بحران‌ها، حمایت از مشاغل و کارمندان ضروری بوده است.