سازمان تأمین‌اجتماعی اعلام کرد
پرداخت 120هزار و 400 میلیارد تومان مستمری به بازماندگان در سال 1402
سازمان تأمین‌اجتماعی به‌عنوان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین سازمان بیمه اجتماعی کشور، در سال گذشته بالغ بر 120هزار و 400 میلیارد تومان بابت مستمری بازماندگان به یک میلیون و 689هزار و 989 نفر بازمانده تحت‌پوشش خدمات این سازمان، پرداخت کرده است.
تمامی بیمه‌شدگانی که تحت‌پوشش این سازمان هستند - که در حال حاضر بیشتر از نصف جمعیت ایران را شامل می‌شود - بعد از پرداخت حق‌بیمه و احراز شرایط سن و سابقه بیمه‌پردازی می‌توانند تقاضای بازنشستگی کرده و از مزایای بازنشستگی در کنار خدمات درمانی بهره‌مند شوند. اما اگر فرد بیمه‌شده یا بازنشسته یا ازکارافتاده کلی فوت کند، این سازمان به بازماندگان او در صورت احراز شرایط قانونی، مستمری بازماندگان پرداخت می‌کند.
رضا دهقان‌زاده، رئیس اداره امور بازماندگان اداره‌کل مستمری‌های سازمان تأمین‌اجتماعی در این مورد گفت: «حسب قانون تأمین‌اجتماعی، پرداخت حقوق و مستمری به بازماندگان واجد شرایط بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر بازنشسته یا ازکارافتاده کلی فوت‌شده، یکی از تعهدات بلندمدت این سازمان است که به‌عنوان «برقراری مستمری بازماندگان» شناخته می‌شود. در صورت فوت بیمه‌شده قبل از بازنشستگی در اثر حادثه ناشی از کار یا بیماری‌های حرفه‌ای (بیماری‌هایی که به سبب شرایط محیط کار برای بیمه‌شده پیش می‌آید)، بازماندگان واجد شرایط مشمول دریافت مستمری بازماندگان خواهند بود.»
دهقان‌زاده با اشاره به این‌که پرداخت مستمری به بازماندگان بیمه‌شده‌ای که به علل دیگر و غیر از حادثه ناشی از کار یا بیماری‌های حرفه‌ای فوت کنند، منوط به احراز چند شرط است، افزود: «در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که در 10 سال آخر حیات خود حداقل حق‌بیمه یک سال کار را پرداخته باشد، مشروط به این‌که ظرف آخرین سال حیات، حق‌بیمه 90 روز کار را داده باشد، بازماندگان او مشمول دریافت مستمری بازماندگان خواهند بود. علاوه بر این، چنانچه بیمه‌شده متوفی حداقل 20 سال حق‌بیمه مقرر را قبل از فوت پرداخت کرده باشد، بازماندگان واجد شرایط وی می‌توانند از مستمری بازماندگان با رعایت ماده (111) قانون تأمین‌اجتماعی استفاده کنند و مجموع مستمری برای بازماندگان متوفی در این صورت از حداقل مزد کارگر عادی کمتر نخواهد بود.»
او ادامه داد: «همچنین در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که بین 10 تا 20 سال سابقه پرداخت حق‌بیمه داشته باشد، به بازماندگان او به نسبت سنوات پرداخت حق‌بیمه و بدون الزام به رعایت ماده (111) قانون تأمین‌اجتماعی، مستمری تعلق می‌گیرد.»
دهقان‌زاده در مورد بازماندگان واجد شرایط بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر متوفی که استحقاق دریافت مستمری را دارند، گفت: «بازماندگان بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر متوفی شامل پدر و مادر، فرزندان، همسر و فرزندخوانده در صورت احراز شرایط قانونی، مستمری دریافت خواهند کرد. به موجب قانون حمایت از خانواده، زوجه (عیال) دائم بیمه‌شده متوفی در صورت ازدواج مجدد نیز کماکان در زمره بازماندگان واجد شرایط خواهد بود. شوهر بیمه‌شده زن متوفی نیز تنها مشروط بر این‌که تحت تکفل زن و سن او بیشتر از 60 سال باشد یا طبق نظر کمیسیون پزشکی، ازکارافتاده بوده و در هر حال مستمری دریافت نکند، می‌تواند از این مستمری برخوردار شود. فرزند ذکور متوفی نیز درصورتی‌که سن او کمتر از 20 سال تمام بوده یا منحصراً به تحصیل در مقاطع دانشگاهی اشتغال داشته یا این‌که معلول ازکارافتاده نیازمند شناخته شود و فرزند اناث متوفی نیز در صورتی‌که فاقد شغل و شوهر باشد، می‌تواند مستمری بازماندگان بگیرد.»
ضوابط مربوط به فرزندخوانده بیمه‌شده متوفی
رئیس اداره امور بازماندگان توضیح داد: «فرزندخوانده متوفی در اجرای قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست مصوب مجلس و آیین‌نامه اجرایی این قانون مصوب هیأت‌وزیران، در حکم فرزند حقیقی محسوب شده و از کلیه حقوق و مزایای قانونی بهره‌مند خواهد شد. همچنین پدر و مادر متوفی درصورتی‌که تحت تکفل او بوده و سن پدر از 60 سال و سن مادر از 55 سال بیشتر باشد یا به تشخیص کمیسیون پزشکی ازکارافتاده باشند و در هر حال مستمری دریافت نکنند، مشمول دریافت مستمری بازماندگان خواهند بود.»
او در مورد نحوه محاسبه مستمری بازماندگان یادآور شد: «تعیین مستمری بازماندگان واجد شرایط بیمه‌شده، بازنشسته یا ازکارافتاده کلی متوفی به این شکل است که میزان مستمری قابل پرداخت حین‌الفوت به‌عنوان مستمری استحقاقی آنان تلقی و عیناً و به میزان سهام مقرر در قانون تأمین‌اجتماعی بین بازماندگان واجد شرایط تقسیم می‌شود. میزان مستمری سهم هر بازمانده از مجموع مستمری استحقاقی متوفی، از حاصل‌ضرب سهم آنان در مستمری استحقاقی، تقسیم بر مجموع سهام بازماندگان به دست خواهد آمد. اگرچه وفق قانون صددرصد مستمری استحقاقی بین بازماندگان صرف‌نظر از تعداد آن‌ها قابل پرداخت خواهد بود، اما مجموع مستمری بازماندگان متوفی نباید از میزان مستمری استحقاقی متوفی تجاوز کند. اگر هم یکی از بازماندگان فوت شود یا شرایط استحقاق دریافت مستمری را از دست بدهد، سهم بقیه آنان با توجه به تقسیم‌بندی مذکور در قانون افزایش خواهد یافت و در هر حال بازماندگان از صددرصد مستمری استفاده خواهند کرد.
مدارک مورد نیاز
دهقان‌زاده در مورد مدارک و مستندات لازم جهت برقراری و صدور حکم مستمری بازماندگان گفت: «بازماندگان بیمه‌شده متوفی می‌توانند به نزدیک‌ترین شعبه محل سکونت خود مراجعه یا به صورت غیرحضوری و در سامانه خدمات غیرحضوری سازمان تأمین‌اجتماعی به نشانی (es.tamin.ir) درخواست دریافت مستمری بازماندگان را ثبت کنند. شعبه دریافت‌کننده درخواست پس از اخذ مدارک مورد نیاز، در کوتاه‌ترین زمان ممکن با انعکاس موضوع و ارسال مدارک به شعب ذی‌ربط، مراتب را تا حصول نتیجه نهایی از آخرین شعبه دریافت‌کننده حق‌بیمه متوفی پیگیری می‌کند. در هنگام ثبت درخواست مذکور، ضروری است بازماندگان بیمه‌شده نسبت به ارائه مدارک هویتی متوفی و افراد واجد شرایط دریافت مستمری، گواهی وفات صادره از سوی سازمان ثبت احوال، سند ازدواج دائم متوفی و گواهی انحصار وراثت به شعب تأمین‌اجتماعی یا بارگزاری این مدارک در سامانه خدمات غیرحضوری این سازمان، اقدام کنند.»
در برخی موارد و بر حسب ضرورت، ممکن است ارائه مدارک دیگری هم نیاز باشد؛ گواهی اشتغال به تحصیل دانشگاهی برای فرزندان ذکور بالای 19 سال، نظریه کمیسیون پزشکی مبنی بر ازکارافتادگی کلی فرزندان ذکور، طلاق‌نامه فرزندان اناث، تعهدنامه فرزندان اناث مبنی بر نداشتن شغل و شوهر، تعهدنامه هر یک از بازماندگان متوفی (به استثنای همسر متوفی) مبنی بر عدم دریافت هرگونه مستمری بازنشستگی، ازکارافتادگی و وظیفه یا وجوه دیگر از سازمان یا هر یک از صندوق‌های بیمه و بازنشستگی کشور، وکالت‌نامه محضری از بازماندگان به‌منظور پرداخت مستمری در وجه احدی از بازماندگان واجد شرایط، حکم مراجع قضایی مبنی بر رد صلاحیت مادر و حکم سرپرستی یا قیّم‌نامه از سرپرست یا قیّم فرزندان، رأی سرپرستی آزمایشی یا قطعی جهت فرزندخواندگان، گواهی رشد، نظریه کمیسیون پزشکی مبنی بر ازکارافتادگی والدین یا شوهر بیمه‌شده زن متوفی، مدارک احراز وقوع حادثه ناشی از کار و مدارک مربوط به کفالت والدین.
براساس آخرین آمارهای رسمی اعلام شده از سوی این سازمان، تعداد پرونده‌های مستمری بازماندگان در پایان سال 1402 بالغ بر یک میلیون و 169هزار و 230 پرونده مشتمل بر یک میلیون و 689هزار و 988 بازمانده مستمری‌بگیر بوده که مجموعاً در سال گذشته بیش از 120هزار و 400 میلیارد تومان مستمری ماهانه به آنان پرداخت شده است.
تمامی بیمه‌شدگانی که تحت‌پوشش این سازمان هستند - که در حال حاضر بیشتر از نصف جمعیت ایران را شامل می‌شود - بعد از پرداخت حق‌بیمه و احراز شرایط سن و سابقه بیمه‌پردازی می‌توانند تقاضای بازنشستگی کرده و از مزایای بازنشستگی در کنار خدمات درمانی بهره‌مند شوند. اما اگر فرد بیمه‌شده یا بازنشسته یا ازکارافتاده کلی فوت کند، این سازمان به بازماندگان او در صورت احراز شرایط قانونی، مستمری بازماندگان پرداخت می‌کند.
رضا دهقان‌زاده، رئیس اداره امور بازماندگان اداره‌کل مستمری‌های سازمان تأمین‌اجتماعی در این مورد گفت: «حسب قانون تأمین‌اجتماعی، پرداخت حقوق و مستمری به بازماندگان واجد شرایط بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر بازنشسته یا ازکارافتاده کلی فوت‌شده، یکی از تعهدات بلندمدت این سازمان است که به‌عنوان «برقراری مستمری بازماندگان» شناخته می‌شود. در صورت فوت بیمه‌شده قبل از بازنشستگی در اثر حادثه ناشی از کار یا بیماری‌های حرفه‌ای (بیماری‌هایی که به سبب شرایط محیط کار برای بیمه‌شده پیش می‌آید)، بازماندگان واجد شرایط مشمول دریافت مستمری بازماندگان خواهند بود.»
دهقان‌زاده با اشاره به این‌که پرداخت مستمری به بازماندگان بیمه‌شده‌ای که به علل دیگر و غیر از حادثه ناشی از کار یا بیماری‌های حرفه‌ای فوت کنند، منوط به احراز چند شرط است، افزود: «در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که در 10 سال آخر حیات خود حداقل حق‌بیمه یک سال کار را پرداخته باشد، مشروط به این‌که ظرف آخرین سال حیات، حق‌بیمه 90 روز کار را داده باشد، بازماندگان او مشمول دریافت مستمری بازماندگان خواهند بود. علاوه بر این، چنانچه بیمه‌شده متوفی حداقل 20 سال حق‌بیمه مقرر را قبل از فوت پرداخت کرده باشد، بازماندگان واجد شرایط وی می‌توانند از مستمری بازماندگان با رعایت ماده (111) قانون تأمین‌اجتماعی استفاده کنند و مجموع مستمری برای بازماندگان متوفی در این صورت از حداقل مزد کارگر عادی کمتر نخواهد بود.»
او ادامه داد: «همچنین در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که بین 10 تا 20 سال سابقه پرداخت حق‌بیمه داشته باشد، به بازماندگان او به نسبت سنوات پرداخت حق‌بیمه و بدون الزام به رعایت ماده (111) قانون تأمین‌اجتماعی، مستمری تعلق می‌گیرد.»
دهقان‌زاده در مورد بازماندگان واجد شرایط بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر متوفی که استحقاق دریافت مستمری را دارند، گفت: «بازماندگان بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر متوفی شامل پدر و مادر، فرزندان، همسر و فرزندخوانده در صورت احراز شرایط قانونی، مستمری دریافت خواهند کرد. به موجب قانون حمایت از خانواده، زوجه (عیال) دائم بیمه‌شده متوفی در صورت ازدواج مجدد نیز کماکان در زمره بازماندگان واجد شرایط خواهد بود. شوهر بیمه‌شده زن متوفی نیز تنها مشروط بر این‌که تحت تکفل زن و سن او بیشتر از 60 سال باشد یا طبق نظر کمیسیون پزشکی، ازکارافتاده بوده و در هر حال مستمری دریافت نکند، می‌تواند از این مستمری برخوردار شود. فرزند ذکور متوفی نیز درصورتی‌که سن او کمتر از 20 سال تمام بوده یا منحصراً به تحصیل در مقاطع دانشگاهی اشتغال داشته یا این‌که معلول ازکارافتاده نیازمند شناخته شود و فرزند اناث متوفی نیز در صورتی‌که فاقد شغل و شوهر باشد، می‌تواند مستمری بازماندگان بگیرد.»
ضوابط مربوط به فرزندخوانده بیمه‌شده متوفی
رئیس اداره امور بازماندگان توضیح داد: «فرزندخوانده متوفی در اجرای قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست مصوب مجلس و آیین‌نامه اجرایی این قانون مصوب هیأت‌وزیران، در حکم فرزند حقیقی محسوب شده و از کلیه حقوق و مزایای قانونی بهره‌مند خواهد شد. همچنین پدر و مادر متوفی درصورتی‌که تحت تکفل او بوده و سن پدر از 60 سال و سن مادر از 55 سال بیشتر باشد یا به تشخیص کمیسیون پزشکی ازکارافتاده باشند و در هر حال مستمری دریافت نکنند، مشمول دریافت مستمری بازماندگان خواهند بود.»
او در مورد نحوه محاسبه مستمری بازماندگان یادآور شد: «تعیین مستمری بازماندگان واجد شرایط بیمه‌شده، بازنشسته یا ازکارافتاده کلی متوفی به این شکل است که میزان مستمری قابل پرداخت حین‌الفوت به‌عنوان مستمری استحقاقی آنان تلقی و عیناً و به میزان سهام مقرر در قانون تأمین‌اجتماعی بین بازماندگان واجد شرایط تقسیم می‌شود. میزان مستمری سهم هر بازمانده از مجموع مستمری استحقاقی متوفی، از حاصل‌ضرب سهم آنان در مستمری استحقاقی، تقسیم بر مجموع سهام بازماندگان به دست خواهد آمد. اگرچه وفق قانون صددرصد مستمری استحقاقی بین بازماندگان صرف‌نظر از تعداد آن‌ها قابل پرداخت خواهد بود، اما مجموع مستمری بازماندگان متوفی نباید از میزان مستمری استحقاقی متوفی تجاوز کند. اگر هم یکی از بازماندگان فوت شود یا شرایط استحقاق دریافت مستمری را از دست بدهد، سهم بقیه آنان با توجه به تقسیم‌بندی مذکور در قانون افزایش خواهد یافت و در هر حال بازماندگان از صددرصد مستمری استفاده خواهند کرد.
مدارک مورد نیاز
دهقان‌زاده در مورد مدارک و مستندات لازم جهت برقراری و صدور حکم مستمری بازماندگان گفت: «بازماندگان بیمه‌شده متوفی می‌توانند به نزدیک‌ترین شعبه محل سکونت خود مراجعه یا به صورت غیرحضوری و در سامانه خدمات غیرحضوری سازمان تأمین‌اجتماعی به نشانی (es.tamin.ir) درخواست دریافت مستمری بازماندگان را ثبت کنند. شعبه دریافت‌کننده درخواست پس از اخذ مدارک مورد نیاز، در کوتاه‌ترین زمان ممکن با انعکاس موضوع و ارسال مدارک به شعب ذی‌ربط، مراتب را تا حصول نتیجه نهایی از آخرین شعبه دریافت‌کننده حق‌بیمه متوفی پیگیری می‌کند. در هنگام ثبت درخواست مذکور، ضروری است بازماندگان بیمه‌شده نسبت به ارائه مدارک هویتی متوفی و افراد واجد شرایط دریافت مستمری، گواهی وفات صادره از سوی سازمان ثبت احوال، سند ازدواج دائم متوفی و گواهی انحصار وراثت به شعب تأمین‌اجتماعی یا بارگزاری این مدارک در سامانه خدمات غیرحضوری این سازمان، اقدام کنند.»
در برخی موارد و بر حسب ضرورت، ممکن است ارائه مدارک دیگری هم نیاز باشد؛ گواهی اشتغال به تحصیل دانشگاهی برای فرزندان ذکور بالای 19 سال، نظریه کمیسیون پزشکی مبنی بر ازکارافتادگی کلی فرزندان ذکور، طلاق‌نامه فرزندان اناث، تعهدنامه فرزندان اناث مبنی بر نداشتن شغل و شوهر، تعهدنامه هر یک از بازماندگان متوفی (به استثنای همسر متوفی) مبنی بر عدم دریافت هرگونه مستمری بازنشستگی، ازکارافتادگی و وظیفه یا وجوه دیگر از سازمان یا هر یک از صندوق‌های بیمه و بازنشستگی کشور، وکالت‌نامه محضری از بازماندگان به‌منظور پرداخت مستمری در وجه احدی از بازماندگان واجد شرایط، حکم مراجع قضایی مبنی بر رد صلاحیت مادر و حکم سرپرستی یا قیّم‌نامه از سرپرست یا قیّم فرزندان، رأی سرپرستی آزمایشی یا قطعی جهت فرزندخواندگان، گواهی رشد، نظریه کمیسیون پزشکی مبنی بر ازکارافتادگی والدین یا شوهر بیمه‌شده زن متوفی، مدارک احراز وقوع حادثه ناشی از کار و مدارک مربوط به کفالت والدین.
براساس آخرین آمارهای رسمی اعلام شده از سوی این سازمان، تعداد پرونده‌های مستمری بازماندگان در پایان سال 1402 بالغ بر یک میلیون و 169هزار و 230 پرونده مشتمل بر یک میلیون و 689هزار و 988 بازمانده مستمری‌بگیر بوده که مجموعاً در سال گذشته بیش از 120هزار و 400 میلیارد تومان مستمری ماهانه به آنان پرداخت شده است.