رشد9درصدی‌تعاونی‌زنان‌در‌دولت‌سیزدهم
حضور زنان در تعاونی‌ها و مشاغل خانگی علاوه بر اینکه از نظر اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی برای آن‌ها مفید است، می‌تواند در توسعه شاخص‌های اقتصادی مؤثر باشد. در کشور ما نیز طی یک دهه گذشته بنگاه‌های کوچک و متوسط بسیاری با عنوان تعاونی زنان تأسیس و با اقبال خوبی همراه شد. این تعاونی‌ها در گرایش‌های مختلف اعم از تولیدی، توزیعی و خدماتی فعالیت کرده و عمده تولیدات آن‌ها در حوزه خدمات، کشاورزی، صنایع غذایی، صنایع‌دستی، گلیم، فرش دستباف و گیاهان دارویی بوده است. استقبال گرم زنان از فعالیت در بخش‌های مهم باعث رشد بیش از 9درصدی تشکیل تعاونی زنان در دولت سیزدهم شده است.
مشارکت زنان در فعالیت‌های مختلف اقتصادی می‌تواند نقش مؤثری در توسعه روستا و شهر داشته باشد. می‌توان گفت یکی از راهکارهای مناسب برای فعالیت زنان ایجاد تعاونی‌های زنان است. ایجاد این نهادها، مسلما در وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن‌ها، مفید است. آمارهای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیانگر این است که 98هزار تعاونی فعال در کشور وجود دارد که 10درصد از این تعاونی‌ها شامل 9800 تعاونی با مسئولیت و اشتغال زنان در 24 گرایش و زمینه‌های تولیدی و اقتصادی مدیریت می‌شود.
تعاونی‌ها نقش کلیدی در تولید ملی، اشتغال‌زایی، کارآفرینی و افزایش تولید ناخالص داخلی دارند. از آنجا که دولت سیزدهم توجه زیادی به تعاون دارد، بعد از 10 سال سند توسعه تعاون در این دولت ابلاغ شد که بخش تعاونی زنان در اتاق تعاون ایران در حال تدوین و اجراست. در حال حاضر تعاونی‌های زنان نقش مهمی در عرصه مد و پوشاک، صنایع‌دستی، خیاطی و سایر رشته‌های هنری دارند. اشتغال‌زایی زنان، حضور در فضای رقابتی و ارائه الگوهای مدرن به دنیای مد و پوشاک نیاز به حمایت‌ها و مشوق‌ها دارد.
با توجه به اینکه زنان مطابق آمار نزدیک به 50درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، نقش مؤثری در فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی به‌ویژه تربیت نسل آینده دارند. آن‌ها با بروز توانمندی‌های خود می‌توانند در کنار وظایفی که دارند در اقتصاد کشور سهیم باشند.
از سوی دیگر مطابق آخرین اظهارات حامد ویس‌کرمی، معاون تعاون وزارت تعاونی زنان در دولت سیزدهم میزان فعالیت این قشر رشد 9.5درصدی داشته است. بر اساس اطلاعات ثبت‌شده آماری در سامانه جامع و هوشمند بخش تعاون بیش از ۶۷۸۰ شرکت تعاونی زنان با بیش از ۶۳هزار عضو در کشور فعال است. ایجاد فضایی امن در محیط کسبوکار برای زنان، کمک به بهبود معیشت خانواده و ارتقای سطح رفاه جامعه از طریق تعاونی‌های زنان مدل موفقی برای افزایش سهم مشارکت آن‌ها در فعالیت‌های اقتصادی مولد است.
خاطره استادرضایی، رئیس کمیسیون بانوان اتاق تعاون درباره نقش زنان در کشور می‌گوید: «ارتقای جایگاه زنان و افزایش نرخ مشارکت اقتصادی در قالب شبکه تعاون و تجارت در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی یکی از برنامه‌های مهمی است که از سوی کمیسیون بانوان اتاق تعاون ایران دنبال می‌شود.» او با تأکید بر اینکه برای داشتن ایرانی مقتدر نقش زنان و خانواده سالم کلیدی است، می‌افزاید: «زنان نیاز دارند تا با حقوق خود در بخش‌های مختلف آموزش، سلامت، درمان، مسکن و اشتغال آشنا شوند.» استادرضایی ادامه می‌دهد: «کمیسیون بانوان اتاق تعاون ایران در چهار سال گذشته درصدد برطرف کردن ضعف ساختار کسبوکار بانوان بوده است. در زمینه ساختار و بحث حقوقی فعالیت زنان، با معاونت امور زنان رئیس‌جمهوری جلسه‌های مختلفی برگزار شده و شورای گفت‌وگو و هم‌اندیشی اتاق با بخش دولت و مجلس رقم خورده است.»
او درباره تقویت تعاونی بانوان اضافه می‌کند: «با توجه به وظایف تبیین شده در کمیسیون و مطابق آیین‌نامه، اصولا کمیسیون مجاز به اقدام عملیاتی و اجرایی نیست. اما با توجه به وظایف ذاتی مبحث بسترسازی، شبکه‌سازی و ایجاد زنجیره تأمین، بازاریابی و بازارسازی در قالب فضای مجازی و حقیقی پیگیری می‌شود. همچنین برگزاری رویداد، نمایشگاه، برنامه‌ریزی و حضور در میزهای تجاری، توسعه بازار و سایر موارد ازجمله مطالبات و برنامه‌های پیشنهادی کمیسیون بود. در نهایت به دلیل کثرت موضوعات با تفکیک مطالبات سه‌گانه، حقوقی، اعتباری و رفاهی در مصوبات کمیسیون قرار گرفت و منجر به تشکیل و ثبت تعاونی مستقلی به نام شبکه تعاون تجارت، با هدف انجام برنامه‌های مصوب و مستقل در راستای اجرا و پاسخگویی به مطالبات احصایی شد. در حال حاضر در چهارمین سال تشکیل و دور دوم مدیریت هستیم و با گزارش کار مناسب از عملکرد شبکه در حال هماهنگی‌های گام دوم تشکیل، با تمرکز بر حوزه خدمات مالی و رفاهی و حقوقی با محور درآمدزایی و بهره‌وری اقتصادی برای جامعه هدف هستیم.»
استادرضایی به ایجاد نخستین هلدینگ تعاونی بانوان اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: «کمیسیون بانوان اتاق تعاون ایران در چهار سال گذشته درصدد برطرف کردن ضعف ساختار کسبوکار بانوان بوده است. یکی از مشکلات بانوان نداشتن ساختار و شبکه حقوقی بود که این موضوع را برطرف کردیم. شبکه تعاون یکی از ساختارها بود که در همین راستا نخستین هلدینگ تعاونی بانوان اجرایی شد و دوره‌های آموزشی برگزار کرده و در این زمینه تسهیل‌گری کردیم. همچنین در همه استان‌ها کمیسیون بانوان و کمیته تخصصی برای نشست با تعاونی‌ها و اتحادیه‌های بانوان داریم. در این جلسات پیگیرمباحث بانوان تعاونگر به‌صورت قانونمند هستیم. ضمن اینکه احصای مشکلات تعاونی‌های زنان را از نهادهای مختلف بررسی می‌کنیم؛ چراکه مشکلات در عرصه تعاونی‌های بانوان منجر به درگیری اقتصادی، خانوادگی و در نهایت آسیب‌های اجتماعی می‌شود.»
طبق این گزارش، نقش زنان در مشاغل خانگی چشمگیر است. با پیشرفت فناوری، فضای مجازی کسبوکار خانگی نیز رونق یافته و بانوان خانه‌دار هنرمند با نمایش صنایع‌دستی و تولیدات‌شان در شبکه‌های مجازی موفق به جذب مشتری و کسب درآمد از طریق فروش محصولات‌شان شدند. به‌طوری که طبق آمارهای موجود 15 تا ۲۳ درصد اشتغال در کشور‌های توسعه‌یافته متعلق به مشاغل خانگی است. این رقم در ایران بین ۳ تا ۴درصد برآورد می‌شود، بنا به گفته مسئولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی یکی از طرح‌های این وزارتخانه توسعه و راه‌اندازی مشاغل خرد و خانگی است. به همین منظور در راستای تسهیل فضای کسبوکار نسبت به کاهش زمان صدور مجوزهای مشاغل خانگی اقدام شده و از ابتدای دولت سیزدهم در راستای رفع موانع تولید و حمایت از بانوان هنرمند، مدت‌زمان صدور مجوزهای فعالیت این دسته از مشاغل را به سه روز کاهش داده‌اند. این شغل‌ها به دلیل ماهیت خود به فضای زیادی نسبت به سایر کسب‌و‌کارها نیاز ندارند و عمده گروه‌های هدف مشاغل خانگی را زنان سرپرست خانوار، کارآفرینان، معلولان، بازنشستگان و روستاییان تشکیل می‌دهند. آمارها بیانگر این است که بیش از 80درصد مشاغل خانگی متعلق به زنان است. آزیتا همتیان، رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی حمایت از مشاغل خانگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید: «مطابق ماده (2) قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی، مشاغل خانگی شامل آن دسته از فعالیت‌هایی است که توسط عضو یا اعضای خانواده در فضای مسکونی در قالب یک طرح کسبوکار بدون مزاحمت و ایجاد اخلال در آرامش واحدهای مسکونی هم‌جوار شکل می‌گیرد و منجر به تولید خدمت و یا کالای قابل عرضه به بازار خارج از محیط مسکونی می‌شود. در حال حاضر متقاضیان مشاغل خانگی که عمدتا بانوان هستند، می‌توانند در 512 رشته مصوب مشاغل در رشته‌های صنایع‌دستی، فرهنگی و هنری، امور تولیدات دامی، شیلات، صنایع تبدیلی، تکمیلی و تولیدات گیاهی و کشاورزی، تولیدی صنعت و خدمت و فرش دستباف به فعالیت بپردازند.»
او با اشاره به اینکه زنان بیشترین سهم در ایجاد کسب‌و‌کارهای خانگی را دارند، بیان می‌کند: «در سال جاری ۹4درصد از کل هدف‌گذاری ایجاد ۱۵۰هزار شغل در حوزه مشاغل خانگی محقق شده است که سهم زنان در آن 80درصد است.» طبق گفته‌های رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی، استان‌های هرمزگان، مازندران، آذربایجان شرقی، چهارمحال و بختیاری، سمنان، گلستان و لرستان در حوزه مشاغل خانگی و دریافت تسهیلات رتبه اول را به خود اختصاص داده‌اند.
همتیان در بحث افزایش نرخ مشارکت اقتصادی بانوان اضافه می‌کند: « بانوان در این افزایش نرخ نقش بسزایی داشته‌اند. یکی از عوامل مؤثر در توسعه مشاغل خانگی و افزایش مشارکت اقتصادی حضور این گروه بوده است. در حال حاضر وزارت کار بحث بازارسازی برای صاحبان مشاغل خانگی را در دستور کار قرار داده و درصدد است برنامه بازارسازی مشاغل خانگی را تا پایان سال گسترش دهد. براساس این گزارش هم‌اکنون یکی از بهترین و کارآمدترین راهکارها برای کاهش نرخ بیکاری به‌ویژه بیکاری زنان و فارغ‌التحصیلان، اشتغال خانگی است. کسب‌و‌کارهای خانگی علاوه بر اشتغال‌زایی موجب کسب درآمد و افزایش رفاه نسبی خانوار می‌شود. پایین بودن هزینه، ریسک کم، افزایش بهره‌وری و سهولت دریافت مجوز از مهم‌ترین مزایای ایجاد کسب‌و‌کارهای خانگی به‌شمار می‌رود.»
تعاونی‌ها نقش کلیدی در تولید ملی، اشتغال‌زایی، کارآفرینی و افزایش تولید ناخالص داخلی دارند. از آنجا که دولت سیزدهم توجه زیادی به تعاون دارد، بعد از 10 سال سند توسعه تعاون در این دولت ابلاغ شد که بخش تعاونی زنان در اتاق تعاون ایران در حال تدوین و اجراست. در حال حاضر تعاونی‌های زنان نقش مهمی در عرصه مد و پوشاک، صنایع‌دستی، خیاطی و سایر رشته‌های هنری دارند. اشتغال‌زایی زنان، حضور در فضای رقابتی و ارائه الگوهای مدرن به دنیای مد و پوشاک نیاز به حمایت‌ها و مشوق‌ها دارد.
با توجه به اینکه زنان مطابق آمار نزدیک به 50درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، نقش مؤثری در فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی به‌ویژه تربیت نسل آینده دارند. آن‌ها با بروز توانمندی‌های خود می‌توانند در کنار وظایفی که دارند در اقتصاد کشور سهیم باشند.
از سوی دیگر مطابق آخرین اظهارات حامد ویس‌کرمی، معاون تعاون وزارت تعاونی زنان در دولت سیزدهم میزان فعالیت این قشر رشد 9.5درصدی داشته است. بر اساس اطلاعات ثبت‌شده آماری در سامانه جامع و هوشمند بخش تعاون بیش از ۶۷۸۰ شرکت تعاونی زنان با بیش از ۶۳هزار عضو در کشور فعال است. ایجاد فضایی امن در محیط کسبوکار برای زنان، کمک به بهبود معیشت خانواده و ارتقای سطح رفاه جامعه از طریق تعاونی‌های زنان مدل موفقی برای افزایش سهم مشارکت آن‌ها در فعالیت‌های اقتصادی مولد است.
خاطره استادرضایی، رئیس کمیسیون بانوان اتاق تعاون درباره نقش زنان در کشور می‌گوید: «ارتقای جایگاه زنان و افزایش نرخ مشارکت اقتصادی در قالب شبکه تعاون و تجارت در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی یکی از برنامه‌های مهمی است که از سوی کمیسیون بانوان اتاق تعاون ایران دنبال می‌شود.» او با تأکید بر اینکه برای داشتن ایرانی مقتدر نقش زنان و خانواده سالم کلیدی است، می‌افزاید: «زنان نیاز دارند تا با حقوق خود در بخش‌های مختلف آموزش، سلامت، درمان، مسکن و اشتغال آشنا شوند.» استادرضایی ادامه می‌دهد: «کمیسیون بانوان اتاق تعاون ایران در چهار سال گذشته درصدد برطرف کردن ضعف ساختار کسبوکار بانوان بوده است. در زمینه ساختار و بحث حقوقی فعالیت زنان، با معاونت امور زنان رئیس‌جمهوری جلسه‌های مختلفی برگزار شده و شورای گفت‌وگو و هم‌اندیشی اتاق با بخش دولت و مجلس رقم خورده است.»
او درباره تقویت تعاونی بانوان اضافه می‌کند: «با توجه به وظایف تبیین شده در کمیسیون و مطابق آیین‌نامه، اصولا کمیسیون مجاز به اقدام عملیاتی و اجرایی نیست. اما با توجه به وظایف ذاتی مبحث بسترسازی، شبکه‌سازی و ایجاد زنجیره تأمین، بازاریابی و بازارسازی در قالب فضای مجازی و حقیقی پیگیری می‌شود. همچنین برگزاری رویداد، نمایشگاه، برنامه‌ریزی و حضور در میزهای تجاری، توسعه بازار و سایر موارد ازجمله مطالبات و برنامه‌های پیشنهادی کمیسیون بود. در نهایت به دلیل کثرت موضوعات با تفکیک مطالبات سه‌گانه، حقوقی، اعتباری و رفاهی در مصوبات کمیسیون قرار گرفت و منجر به تشکیل و ثبت تعاونی مستقلی به نام شبکه تعاون تجارت، با هدف انجام برنامه‌های مصوب و مستقل در راستای اجرا و پاسخگویی به مطالبات احصایی شد. در حال حاضر در چهارمین سال تشکیل و دور دوم مدیریت هستیم و با گزارش کار مناسب از عملکرد شبکه در حال هماهنگی‌های گام دوم تشکیل، با تمرکز بر حوزه خدمات مالی و رفاهی و حقوقی با محور درآمدزایی و بهره‌وری اقتصادی برای جامعه هدف هستیم.»
استادرضایی به ایجاد نخستین هلدینگ تعاونی بانوان اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: «کمیسیون بانوان اتاق تعاون ایران در چهار سال گذشته درصدد برطرف کردن ضعف ساختار کسبوکار بانوان بوده است. یکی از مشکلات بانوان نداشتن ساختار و شبکه حقوقی بود که این موضوع را برطرف کردیم. شبکه تعاون یکی از ساختارها بود که در همین راستا نخستین هلدینگ تعاونی بانوان اجرایی شد و دوره‌های آموزشی برگزار کرده و در این زمینه تسهیل‌گری کردیم. همچنین در همه استان‌ها کمیسیون بانوان و کمیته تخصصی برای نشست با تعاونی‌ها و اتحادیه‌های بانوان داریم. در این جلسات پیگیرمباحث بانوان تعاونگر به‌صورت قانونمند هستیم. ضمن اینکه احصای مشکلات تعاونی‌های زنان را از نهادهای مختلف بررسی می‌کنیم؛ چراکه مشکلات در عرصه تعاونی‌های بانوان منجر به درگیری اقتصادی، خانوادگی و در نهایت آسیب‌های اجتماعی می‌شود.»
طبق این گزارش، نقش زنان در مشاغل خانگی چشمگیر است. با پیشرفت فناوری، فضای مجازی کسبوکار خانگی نیز رونق یافته و بانوان خانه‌دار هنرمند با نمایش صنایع‌دستی و تولیدات‌شان در شبکه‌های مجازی موفق به جذب مشتری و کسب درآمد از طریق فروش محصولات‌شان شدند. به‌طوری که طبق آمارهای موجود 15 تا ۲۳ درصد اشتغال در کشور‌های توسعه‌یافته متعلق به مشاغل خانگی است. این رقم در ایران بین ۳ تا ۴درصد برآورد می‌شود، بنا به گفته مسئولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی یکی از طرح‌های این وزارتخانه توسعه و راه‌اندازی مشاغل خرد و خانگی است. به همین منظور در راستای تسهیل فضای کسبوکار نسبت به کاهش زمان صدور مجوزهای مشاغل خانگی اقدام شده و از ابتدای دولت سیزدهم در راستای رفع موانع تولید و حمایت از بانوان هنرمند، مدت‌زمان صدور مجوزهای فعالیت این دسته از مشاغل را به سه روز کاهش داده‌اند. این شغل‌ها به دلیل ماهیت خود به فضای زیادی نسبت به سایر کسب‌و‌کارها نیاز ندارند و عمده گروه‌های هدف مشاغل خانگی را زنان سرپرست خانوار، کارآفرینان، معلولان، بازنشستگان و روستاییان تشکیل می‌دهند. آمارها بیانگر این است که بیش از 80درصد مشاغل خانگی متعلق به زنان است. آزیتا همتیان، رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی حمایت از مشاغل خانگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید: «مطابق ماده (2) قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی، مشاغل خانگی شامل آن دسته از فعالیت‌هایی است که توسط عضو یا اعضای خانواده در فضای مسکونی در قالب یک طرح کسبوکار بدون مزاحمت و ایجاد اخلال در آرامش واحدهای مسکونی هم‌جوار شکل می‌گیرد و منجر به تولید خدمت و یا کالای قابل عرضه به بازار خارج از محیط مسکونی می‌شود. در حال حاضر متقاضیان مشاغل خانگی که عمدتا بانوان هستند، می‌توانند در 512 رشته مصوب مشاغل در رشته‌های صنایع‌دستی، فرهنگی و هنری، امور تولیدات دامی، شیلات، صنایع تبدیلی، تکمیلی و تولیدات گیاهی و کشاورزی، تولیدی صنعت و خدمت و فرش دستباف به فعالیت بپردازند.»
او با اشاره به اینکه زنان بیشترین سهم در ایجاد کسب‌و‌کارهای خانگی را دارند، بیان می‌کند: «در سال جاری ۹4درصد از کل هدف‌گذاری ایجاد ۱۵۰هزار شغل در حوزه مشاغل خانگی محقق شده است که سهم زنان در آن 80درصد است.» طبق گفته‌های رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی، استان‌های هرمزگان، مازندران، آذربایجان شرقی، چهارمحال و بختیاری، سمنان، گلستان و لرستان در حوزه مشاغل خانگی و دریافت تسهیلات رتبه اول را به خود اختصاص داده‌اند.
همتیان در بحث افزایش نرخ مشارکت اقتصادی بانوان اضافه می‌کند: « بانوان در این افزایش نرخ نقش بسزایی داشته‌اند. یکی از عوامل مؤثر در توسعه مشاغل خانگی و افزایش مشارکت اقتصادی حضور این گروه بوده است. در حال حاضر وزارت کار بحث بازارسازی برای صاحبان مشاغل خانگی را در دستور کار قرار داده و درصدد است برنامه بازارسازی مشاغل خانگی را تا پایان سال گسترش دهد. براساس این گزارش هم‌اکنون یکی از بهترین و کارآمدترین راهکارها برای کاهش نرخ بیکاری به‌ویژه بیکاری زنان و فارغ‌التحصیلان، اشتغال خانگی است. کسب‌و‌کارهای خانگی علاوه بر اشتغال‌زایی موجب کسب درآمد و افزایش رفاه نسبی خانوار می‌شود. پایین بودن هزینه، ریسک کم، افزایش بهره‌وری و سهولت دریافت مجوز از مهم‌ترین مزایای ایجاد کسب‌و‌کارهای خانگی به‌شمار می‌رود.»