تعلق‌خاطر سازمانی و راهکارهای افزایش آن در سازمان
با توجه به پویایی‌های محیطی که وقت زیادی از مدیران می‌گیرد، معمولاً آن‌ها فرصت چندانی برای مدیریت منابع انسانی در اختیار ندارند. اما مهم‌ترین مزیت راهبردی در سازمانی همچون تأمین‌اجتماعی وجود کارکنان با انگیزه، وظیفه‌شناس، متعهد و دارای تعلق سازمانی است. از طرفی نبود این احساس در کارکنان و عدم درک صحیح مدیران از این عنصر مهم انگیزشی، باعث افت بهره‌وری نیروهای سازمان و مسائلی همانند بی‌تفاوتی به اهداف سازمان، غیبت، ترک خدمت، تخلف و... خواهد شد.
احساس تعلق سازمانی عاملی است که باعث می‌شود کارکنان معاش خود را به بهره‌وری و انجام‌شدن کارها و ارتقای سازمان گره بزنند و از این امور کسب هویت کنند. افزایش احساس تعلق سازمانی، نتایجی از قبیل تقلیل‌نیافتن کار به «کسب منفعت مالی» و بسط‌یافتن کار به «احساس مفید و مؤثربودن به‌عنوان عضوی جدایی‌ناپذیر از سازمان» را در پی خواهد داشت. در واقع، نیروی انسانی باید احساس کند از نگاه سایر اعضای سازمان عضوی مفید و پذیرفته شده است و کارهای ارزشمندی انجام می‌دهد و سازمان قدردان زحمات و از خودگذشتگی اوست.
راهکارهای ایجاد تعلق سازمانی در کارکنان
• محیطی برای افزایش شناخت کارکنان از هویت شغلی خود فراهم کنید: ایجاد تعلق سازمانی در سایه افزایش شناخت افراد از خودشان انجام خواهد شد. آگاهی از نقاط ضعف و قوت، به‌مدد بازخورددهی مناسب و ارزیابی‌عملکرد 360درجه باعث اجتماعی‌شدن سازمانی، کاهش بیگانگی از کار و افزایش احساس تعلق سازمانی می‌شود.
• در سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌ها کارکنان را بیگانه و غیرخودی ندانید: در جریان قرارگرفتن منابع انسانی از هدف‌گذاری‌های بلندمدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدت سازمان و جلب مشارکت آنان در این راه، موجب می‌شود خود را جزئی از چرخه تصمیم‌گیری سازمان بدانند و برای دستیابی به اهدافی که خودشان هم تعیین‌کننده آن بوده‌اند، نهایت سعی و تلاش خود را به کار ببندند و پس از آگاهی از دستیابی به اهداف و ارائه راهکارهای ارزشمند و حتی در صورت شکست، اعتماد و احساس تعلق سازمانی آن‌ها افزایش یابد.
• در سازمان فضایی دوستانه ایجاد کنید: ایجاد فضای دوستانه به‌معنای هرج‌و‌مرج نیست، بلکه برای این است که یک ارتباط عاطفی عمیق و حمایتگر میان منابع انسانی به وجود آمده و همه انصاف و عدم‌تبعیض را لمس کنند و به رقابت مخرب نپردازند.
• فضای ترس و سخت‌گیری را از بین ببرید: نباید در مقام یک مدیر فضایی ایجاد کنید که کارکنان از شما بترسند و یا از سوی آن‌ها نامحرم تلقی شوید. بدون شک یک مدیر و رهبر سازمانی نباید اجازه دهد کنترل اوضاع از دستش خارج شود، اما این کنترل باید در سایه ایجاد تعلق سازمانی، اعتماد به نیروها و تفویض اختیار به وجود بیاید، نه سخت‌گیری‌های بی‌منطق و فشار بر کارکنان.
در نهایت ایجاد تعلق سازمانی می‌تواند در کم‌انگیز‌ه‌ترین کارکنان نیز اشتیاق ایجاد کند. برخلاف تصور، تنها حقوق دریافتی نیست که سبب رضایت شغلی کارکنان می‌شود، بلکه منابع انسانی هر سازمان وقتی احساس تعلق به یک مجموعه داشته باشند به آسانی از آن سازمان خارج نمی‌شوند. در حقیقت معضل در نگهداشت نیروها نشانه‌ای از کمبود احساس تعلق سازمانی است.
ایجاد تعلق سازمانی از لحاظ مالی فعالیتی هزینه‌بر نیست، اما مستلزم این است که در یک نظام جامع منابع انسانی، به‌ویژه فرایندهای ارزیابی عملکرد، آموزش، جذب و استخدام و روابط کارکنان به‌درستی عمل شود و مدیران براساس کدهای رفتاری و اصول دیگر‌ی که این ویژگی را تقویت می‌کند، نسبت به این مهم حساسیت لازم را داشته باشند.
احساس تعلق سازمانی عاملی است که باعث می‌شود کارکنان معاش خود را به بهره‌وری و انجام‌شدن کارها و ارتقای سازمان گره بزنند و از این امور کسب هویت کنند. افزایش احساس تعلق سازمانی، نتایجی از قبیل تقلیل‌نیافتن کار به «کسب منفعت مالی» و بسط‌یافتن کار به «احساس مفید و مؤثربودن به‌عنوان عضوی جدایی‌ناپذیر از سازمان» را در پی خواهد داشت. در واقع، نیروی انسانی باید احساس کند از نگاه سایر اعضای سازمان عضوی مفید و پذیرفته شده است و کارهای ارزشمندی انجام می‌دهد و سازمان قدردان زحمات و از خودگذشتگی اوست.
راهکارهای ایجاد تعلق سازمانی در کارکنان
• محیطی برای افزایش شناخت کارکنان از هویت شغلی خود فراهم کنید: ایجاد تعلق سازمانی در سایه افزایش شناخت افراد از خودشان انجام خواهد شد. آگاهی از نقاط ضعف و قوت، به‌مدد بازخورددهی مناسب و ارزیابی‌عملکرد 360درجه باعث اجتماعی‌شدن سازمانی، کاهش بیگانگی از کار و افزایش احساس تعلق سازمانی می‌شود.
• در سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌ها کارکنان را بیگانه و غیرخودی ندانید: در جریان قرارگرفتن منابع انسانی از هدف‌گذاری‌های بلندمدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدت سازمان و جلب مشارکت آنان در این راه، موجب می‌شود خود را جزئی از چرخه تصمیم‌گیری سازمان بدانند و برای دستیابی به اهدافی که خودشان هم تعیین‌کننده آن بوده‌اند، نهایت سعی و تلاش خود را به کار ببندند و پس از آگاهی از دستیابی به اهداف و ارائه راهکارهای ارزشمند و حتی در صورت شکست، اعتماد و احساس تعلق سازمانی آن‌ها افزایش یابد.
• در سازمان فضایی دوستانه ایجاد کنید: ایجاد فضای دوستانه به‌معنای هرج‌و‌مرج نیست، بلکه برای این است که یک ارتباط عاطفی عمیق و حمایتگر میان منابع انسانی به وجود آمده و همه انصاف و عدم‌تبعیض را لمس کنند و به رقابت مخرب نپردازند.
• فضای ترس و سخت‌گیری را از بین ببرید: نباید در مقام یک مدیر فضایی ایجاد کنید که کارکنان از شما بترسند و یا از سوی آن‌ها نامحرم تلقی شوید. بدون شک یک مدیر و رهبر سازمانی نباید اجازه دهد کنترل اوضاع از دستش خارج شود، اما این کنترل باید در سایه ایجاد تعلق سازمانی، اعتماد به نیروها و تفویض اختیار به وجود بیاید، نه سخت‌گیری‌های بی‌منطق و فشار بر کارکنان.
در نهایت ایجاد تعلق سازمانی می‌تواند در کم‌انگیز‌ه‌ترین کارکنان نیز اشتیاق ایجاد کند. برخلاف تصور، تنها حقوق دریافتی نیست که سبب رضایت شغلی کارکنان می‌شود، بلکه منابع انسانی هر سازمان وقتی احساس تعلق به یک مجموعه داشته باشند به آسانی از آن سازمان خارج نمی‌شوند. در حقیقت معضل در نگهداشت نیروها نشانه‌ای از کمبود احساس تعلق سازمانی است.
ایجاد تعلق سازمانی از لحاظ مالی فعالیتی هزینه‌بر نیست، اما مستلزم این است که در یک نظام جامع منابع انسانی، به‌ویژه فرایندهای ارزیابی عملکرد، آموزش، جذب و استخدام و روابط کارکنان به‌درستی عمل شود و مدیران براساس کدهای رفتاری و اصول دیگر‌ی که این ویژگی را تقویت می‌کند، نسبت به این مهم حساسیت لازم را داشته باشند.