صدور بیش از 885 میلیون نسخه الکترونیک درمراکز ملکی و طرف قرارداد تأمیناجتماعی
بهرهمندی از فناروی اطلاعات در دنیای شتابزده کنونی امری ضروری و اجتنابناپذیر است. در حال حاضر نهادهای فعال بسیاری در حوزههای گوناگون اقتصادی، فرهنگی، خدماتی و درمانی امور خود را در قالب الکترونیک ارائه میدهند. سازمان تأمیناجتماعی در جایگاه مجموعهای پرمخاطب که بیش از نیمی از جمعیت کشور را زیر چتر خود دارد، از دهه گذشته بهسرعت در مسیر الکترونیکیشدن گام برداشته تا علاوه بر ایجاد سهولت دسترسی بیمهشدگان به خدمات، بهرهبرداری از سایر مزایا مانند پایش منابع و مصارف حوزه درمان نیز میسر شود. نسخه الکترونیک، بستر ایجاد پرونده سلامت الکترونیک بهعنوان یک طرح کلان نظام سلامت بهشمار میرود. آمار صدور نسخه الکترونیک مربوط به تأمیناجتماعی تا این لحظه بیش از 885 میلیون برآورد میشود.
استقرار نسخه الکترونیک یکی از دستاوردهای سازمان تأمیناجتماعی در راستای خدمات نوین است. این نهاد در حالی بهسمت الکترونیک کردن نسخ رفت که تا آن زمان هیچ مرکز درمانی اعم از بخشهای خصوصی و دولتی نسخه الکترونیک صادر نمیکردند. طلیعه استفاده از نسخه الکترونیک در سازمان به مردادماه سال 1395 بازمیگردد. این امکان ابتدا بهصورت پایلوت در بخش درمان مستقیم و در یکی از مراکز ملکی تأمیناجتماعی آغاز و ظرف ششماه در تمامی مراکز مستقر شد. پس از اجرای موفقیتآمیز طرح فوق در بخش درمان مستقیم، استقرار نسخه الکترونیک در مراکز طرف قرارداد تأمیناجتماعی پایلوت طرح در سال 96 شروع به کار کرد و پس از پایش در سال 98 در مراکز طرف قرارداد آماده اجرا شد. هر سال به تعداد استفادهکنندگان نسخ الکترونیک افزوده میشد، تا اینکه با الزامی شدن این طرح از سوی دولت و نظام سلامت در دیماه سال 1400 بسیاری از مراکز طرف قرارداد به طرح نسخه الکترونیک پیوستند.
طرحهای تشویقی
نسخه الکترونیک
تأمیناجتماعی بهمنظور توسعه نسخ الکترونیک در مراکز طرف قرارداد در سال 99 مزایایی برای پیوستن این مراکز به طرح مذکور درنظر گرفت. به این نحو که پزشکان در قالب نسخه الکترونیک میتوانند 80درصد حقالسهم خود را از سازمان بهصورت آنلاین و در پایان روز دریافت کنند که این بازه زمانی در سال بعد به درخواست پزشکان برای محاسبات مالی مناسب به یک ماه رسید. همچنین داروخانهها در صورت دریافت نسخ الکترونیک، میتوانند 30درصد حقالسهم خود را از تأمیناجتماعی بهشکل آنلاین دریافت کنند. علاوه بر آن مزایای دیگری مانند درنظر گرفتن وام 100میلیون تومانی جهت تهیه تجهیزات مورد نیاز نسخه الکترونیک برای متقاضیان تعیین شد. از سوی دیگر بهخاطر سهولت اجرای نسخه الکترونیک در برخی مراکز تشخیصی، تهیه نرمافزار (API) بهعنوان یک اپلیکیشن واسط برای مراکز تشخیصی مجهز به نرمافزارهای شخصی، از دیگر اقدامات تأمیناجتماعی در راستای گسترش طرح نسخه الکترونیک بهشمار میرود. اقدام مؤثر دیگر تأمیناجتماعی در آغاز راه استقرار نسخه الکترونیک، افزایش سهبرابری پهنای باند اینترنت و افزایش پنج برابری فضای ذخیرهای و سِرورها بود تا سرعت سامانه نسخه الکترونیک افزایش یابد. سرانجام نرمافزار جدید نسخه الکترونیک با انجام اصلاحات در مهرماه سال 1399 رونمایی شد.
مشارکت در نسخه الکترونیک
مشارکت مراکز طرف قرارداد تأمیناجتماعی برای استفاده از نسخه الکترونیک در آغاز با وجود تازگی طرح، قابلتوجه بود. بهنحویکه در سال 1399 ابتدا روزانه 100هزار نسخه الکترونیک از سوی پزشکان مطبهای طرف قرارداد صادر میشد که این میزان، روزانه به 150هزار نسخه در همان سال افزایش یافت. در این سال صدور نسخه الکترونیک در مراکز ملکی بیش از 65میلیون عدد بود. همچنین حدود 13هزار داروخانه طرف قرارداد با تأمیناجتماعی بودند که حدود 10هزار داروخانه از نسخه الکترونیک استفاده میکردند. در این بازه زمانی تعداد درمانگاههای طرف قرارداد 3440 مرکز به ثبت رسیده که حدود 1100درمانگاه به نسخه الکترونیک پیوستند. همچنین 70درصد پزشکان و دندانپزشکان طرف قرارداد برای تعداد 22هزار نفر نسخه الکترونیک صادر کردند. اما در سال 99 اجرای نسخه الکترونیک از سوی مراکز درمانی دولتی/دانشگاهی در بخشهای سرپایی و بستری با استقبال کمرنگی مواجه بود و این مراکز هنوز به نسخه الکترونیک متصل نشده بودند.
نسخه الکترونیک در سال 1400
در سال 1400 صدور نسخ الکترونیک، به دلیل جاافتادن اجرای این طرح در نظام سلامت، مراحل موفقیتآمیزی را طی کرد. بهنحوی که میانگین تجویز روزانه نسخ الکترونیک در این سال به بیش از 250هزار نسخه رسید. در این سال شاهد مشارکت گسترده پزشکان بخشهای خصوصی طرف قرارداد با این طرح بودیم و بیش از 90درصد نسخ این گروه بهصورت الکترونیک تولید و ارسال شد.
روند اجرای نسخهنویسی
در سال 1401
نگاه به آمار میگوید که در سال 1401 آمار صدور نسخ الکترونیک رقمهای بزرگی را دربر داشته است؛ تنها در9ماه از این سال بیش از 110میلیون نسخه توسط پزشکان تولید شد که 107میلیون نسخه بهصورت الکترونیک و 3میلیون نسخه بهصورت کاغذی بود. به این ترتیب، 97درصد نسخ بهصورت الکترونیک تولید شد.
نسخهپیچی در داروخانهها نیز با رقم 96.3درصد بهثبت رسیده که از این میان بیش از 88میلیون نسخه الکترونیک و حدود 3میلیون نسخه کاغذی پیچیده شد. از 35میلیون نسخه پاراکلینیک، بیش از 29میلیون نسخه الکترونیک و نزدیک به 5میلیون نسخه کاغذی بود.
در نتیجه در سال مورد نظر نسخهنویسی و نسخهپیچی الکترونیک در تمامی مراکز ملکی سازمان بهصورت صددرصد و در مراکز طرف قرارداد بیش از 90درصد انجام شده است. در این سال پزشکان یا مراکز صدور نسخ میتوانستند تا حد 20درصد نسخ ماهانه خود را به دلایل مختلف از جمله کندی اینترنت، قطعی برق و... جهت جلوگیری از معطلی بیماران بهصورت کاغذی صادر کنند. هرچند که در این بازه زمانی 10درصد نسخ از طرف پزشکان بهشکل کاغذی نوشته میشد. همچنین برای جلوگیری از سوءاستفادههای احتمالی، امکانات مناسبی برای نرمافزار درنظر گرفته شد؛ ازجمله اینکه با ارائه کد ملی بیمار به پزشک، پیامکی به گوشی بیماران مبنی بر اطلاعات صدور نسخه صادر میشود.
نسخهنویسی در سال 1402
نسخهنویسی الکترونیک در سازمان تأمیناجتماعی پس از سپری کردن مسیرهای پر فرازونشیب، اکنون به ثبات و پایداری مناسبی رسیده، تا حدی که زمینه را برای تشکیل پرونده الکترونیک سلامت ایرانیان فراهم کرده است. در حال حاضر بسیاری از پزشکان طرف قرارداد و حتی برخی پزشکان غیر طرف قرارداد بیمهها نسخ بیماران خود را الکترونیکی صادر میکنند. آمار صدور نسخه الکترونیک مربوط به تأمیناجتماعی تا این لحظه به میزان بیش از 885میلیون عدد رسیده است.
مزایای نسخه الکترونیک
صدور نسخه الکترونیک با توجه به فرایند ثبت اطلاعات بیمار، امکان دسترسی پزشکان را به سوابق درمانی بیماران میسر و اتخاذ تصمیمهای پزشکی را تسهیل میکند. همچنین در قالب این طرح، خطاهای دارویی بهدلیل عدم خوانش صحیح نسخ دستنویس، برطرف شده است. ایجاد شفافیت و رصد تجویز داروها از دیگر مزایای این طرح بهشمار میرود و امکان سوءاستفادههای دارویی و قاچاق دارو، وجود ندارد. امکان رصد گرانترین نسخه کشور که مربوط به کدام بیمار از کدام استان و داروخانه است، فراهم شده و از طرفی بیشترین مراجعه بیمار به پزشکان و متخصصان به دست میآید. بهخاطر دسترسی پزشک به سوابق دارویی و درمانی بیماران، اجرای این طرح از هدررفت هزینههای درمان جلوگیری میکند.