مروری بر افتتاح و تجـهیز مراکز درمانی سازمان تأمین‌اجتماعی در دولت سیزدهم
حدود 28ماه از آغاز به‌کار دولت سیزدهم می‌گذرد. در این مدت با توجه به سیاست‌گذاری‌های صورت‌گرفته، توسعه خدمات بخش درمان مستقیم که در واقع درمان رایگان تأمین‌اجتماعی برای بیمه‌شدگان محسوب می‌شود، در صدر برنامه‌های سازمان تأمین‌اجتماعی قرار گرفته است.
آمارها گویای آن است که 79بیمارستان به‌همراه 320مرکز درمانی سرپایی و پنج مرکز جراحی محدود متعلق به سازمان تأمین‌اجتماعی هستند که خدمات درمانی کیفی را به‌صورت کاملاً رایگان به بیمه‌شدگان تأمین‌اجتماعی ارائه می‌کنند.
در راستای توسعه خدمات درمانی، تأمین‌اجتماعی مناطق محروم را جزو اولویت‌های خود قرار داده، به‌گونه‌ای که از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون بالغ بر 20درمانگاه در نقاط محروم به بهره‌برداری رسیده است. بدین‌ترتیب در سال‌های پس از پیروزی انقلاب، ۲۰درمانگاه قبل از انقلاب به ۴۰۰مرکز درمانی تخصصی و فوق‌تخصصی مستقیم تأمین‌اجتماعی افزایش پیدا کرده است.
از سوی دیگر سازمان تأمین‌اجتماعی طی 28ماه گذشته بالغ بر ۱۳۳پروژه عمرانی را در سراسر کشور در نوبت اجرا گذاشته است. بخش عمده این پروژه‌ها طرح‌های توسعه، ایجاد یا افزایش ظرفیت مراکز درمانی سازمان محسوب می‌شوند. طی این مدت بخش قابل‌توجهی از پروژه‌های مذکور افتتاح شده و اکنون ظرفیت درمانی کشور در رتبه بالاتری قرار دارد. بخشی نیز کلنگ‌زنی شده یا در مرحله ساخت و اجرا هستند.
در سال 1400 دربخش درمان مستقیم تأمین‌اجتماعی ۱۸پروژه ، در سال گذشته ۸پروژه و در شش ماه اول سال1402 نیز ۷ پروژه به ظرفیت درمانی این سازمان اضافه شده است. همچنین 22پروژه درمانی در حال احداث و 79پروژه در حال طراحی است.
افتتاح 33 مرکز درمانی
اگر بخواهیم مروری بر کارنامه این سازمان در زمینه افتتاح مراکز درمانی داشته باشیم، از ابتدای سال 1400 تاکنون 33مرکز درمانی جدید افتتاح شده که ازجمله آن‌ها ساختمان نوبنیاد بیمارستان هدایت است که نزدیک به یک دهه مورد بی‌توجهی قرار گرفته و به نتیجه نرسیده بود. حال علاوه بر این بیمارستان، بیمارستان شهید املاکی لنگرود افتتاح شده و 22درمانگاه نیز در دست احداث قرار دارد. به‌علاوه بیمارستانهای جایگزین شهید فیاض‌بخش تهران و 17شهریور آبادان با 660 تخت در شش‌ماه آینده به بهره‌برداری خواهد رسید.
همچنین عملیات ساخت بیمارستان 150تختخوابی تخصصی سرطان یزد در راستای پاسخگویی به نیازهای درمانی بیماران مبتلا به سرطان از اواخر سال ۱۴۰۰ شروع شده و در فاز اول اجرای اسکلت قرار دارد. میزان پیشرفت فیزیکی این فاز اواخر خرداد‌ماه سال جاری 90درصد اعلام شد.
بر این اساس طبق آنچه میرهاشم موسوی، مدیرعامل سازمان تأمین‌اجتماعی اعلام کرده: «مجموع تخت‌هایی که در حال حاضر در پروژه‌های ایجادی و توسعه‌ای مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و به نظام درمان کشور اضافه می‌شود، ۲۵۶تخت عادی و ۶۴تخت ویژه است.»
افزایش اعتبار مراکز درمانی
سازمان تأمین‌اجتماعی در جایگاه اولین خریدار خدمت و دومین ارائه‌دهنده خدمات درمانی در کشور به عرضه خدمات مشغول است. بی‌شک این نهاد نیازمند اختصاص بودجه درمان قابل‌توجه برای صرف هزینه‌های درمان مستقیم، شامل 400مرکز ملکی اعم از بیمارستان، دی‌کلینیک، پلی‌کلینیک و درمانگاه و خرید خدمت از بیش از ۵۷هزار مرکز طرف قرارداد و طرح‌های توسعه‌ای است؛ اما سؤالی که در این میان به ذهن می‌رسد آنکه در شرایط اقتصادی حال حاضر کشور چگونه برای اجرای این طرح‌ها تأمین اعتبار می‌شود؟
دولت سیزدهم از ابتدای فعالیت خود تلاش کرده است از طریق بازپرداخت بدهی‌های خود به تأمین‌اجتماعی از این سازمان حمایت کند. طبق آنچه اعلام شده در این مدت 250هزار میلیارد تومان از بدهی‌های دولت به سازمان تسویه شده و در این قالب شرایطی مساعد برای پیگیری طرح‌های عمرانی که عمده آن‌ها به حوزه درمان مربوط می‌شود، مهیا شده است. به‌گونه‌ای که در سال 1401 تخصیص منابع برای توسعه پروژه‌های عمرانی به‌ویژه در مناطق کمتر برخوردار، رشدی ۱۱۴درصدی نسبت به سال‌های پیش نشان داد و ۹۵۰۰میلیارد تومان برای تکمیل و توسعه پروژه‌های عمرانی در بخش‌های بیمه‌ای و درمانی در نظر گرفته شد. بودجه فوق در سال 1402 به 11.500 میلیارد تومان رسید. این در حالی است که بودجه در نظر گرفته شده برای این بخش در دولت قبل، حدود 4000میلیارد تومان بود. بر این اساس می‌توان گفت اعتبار اختصاص‌یافته به ساخت و توسعه مراکز درمانی تأمین‌اجتماعی در این دولت، بیش از دوبرابر رشد کرده است.
همچنین داده‌های آماری سازمان تأمین‌اجتماعی در تارنمای «تأمین‌من» نشان می‌دهد که کل بودجه عمرانی که تاکنون برای پروژه‌های بیمه‌ای و درمانی و رفاهی با تعداد ۵۳پروژه با زیربنای ۳۰۵هزار مترمربع هزینه شده، بیش از ۶۵هزار و ۵۰۰میلیارد تومان بوده است.
افزایش مراکز درمان تخصصی
اگر روند افتتاح و تجهیز مراکز درمانی را به بخش‌های مجزا تفکیک کنیم، در زمینه توسعه مراکز بستری در سال 1402 بهره‌برداری از هشت پروژه توسعه خدمات بیمارستانی مدنظر بوده که با اجرای این طرح‌ها حدود 300 تخت بستری به ظرفیت قبلی افزوده می‌شود. بیمارستانهای کوثر بروجرد، آبادان، سقز، شفای بابلسر، بوعلی نکا، حکمت ساری و شهید دکتر فیاض‌بخش ازجمله مراکزی هستند که در این زمینه در دستور کار قرار گرفته‌اند.
همچنین برنامه‌ریزی برای افزایش 160تخت بیمارستانی درحال انجام است که با اجرای آن 100تخت عادی، 30تخت ویژه و 30تخت دیالیز به ظرفیت خدمات بستری بیمارستان‌ها افزوده می‌شود. علاوه بر آن اضافه کردن 10 اتاق عمل جدید در بلوک‌های اتاق عمل موجود در حال پیگیری است.
توسعه مراکز درمانی سرپایی از دیگر برنامه‌های سازمان جهت گسترش خدمات درمانی است. براین اساس ارتقای سطح 11 مرکز درمانی سرپایی پیگیری می‌شود و با اجرای آن درمانگاه‌های عمومی شهرستان‌های نی‌ریز، خرمدره، محلات، تایباد و فارسان به درمانگاه تخصصی ارتقا می‌یابند. همچنین درمانگاه‌های تخصصی شهرستان‌های چابهار و نظرآباد با ارتقای سطح به پلی‌کلینیک تبدیل می‌شوند. ارتقای سطح چهار مرکز دیگر نیز در طول سال بررسی خواهد شد.
در راستای به‌روز‌رسانی تجهیزات و وسایل پزشکی نیز طرح‌های متعدد و متنوعی پایه‌ریزی و عملیاتی شده است. بعضی از این برنامه‌ها در سال 1402 در زمینه راه‌اندازی 23دستگاه تجهیزات پیشرفته پزشکی و 14دستگاه سیتیاسکن رقم خورده و دو دستگاه آنژیوگرافی در بیمارستان فارابی مشهد و ولیعصر(ع) قائمشهر راه‌اندازی شده است. علاوه بر آن شاهد راه‌اندازی یک دستگاه سی‌تی‌‌آنژیو در بیمارستان پیامبر اعظم(ص) کرمان بودیم. همچنین راه‌اندازی چهار دستگاه ام‌آرآی در بیمارستانهای سبلان اردبیل، لبافی‌نژاد تهران، حکیم جرجانی گرگان و زاهدان از دیگر طرح‌های عملیاتی تأمین‌اجتماعی در زمینه توسعه تجهیزات «های‌تک» به‌شمار می‌رود. در بیمارستانهای شهدای کارگر یزد و سنندج نیز دو دستگاه سنگ‌شکن برون‌اندامی راه‌اندازی شده است.
برنامه‌های تأمین‌اجتماعی در حوزه خرید و به‌روز‌رسانی تجهیزات در سال جاری همچنان ادامه دارد. درنظر است تا بیمارستانهای مهر برازجان، 17شهریور مشهد، شازند، 29بهمن تبریز، بوعلی نکا، شفای بابلسر، حکمت ساری، سقز، بهبهان، ماهشهر، زرند، زابل، معیری و لبافی‌نژاد مجهز به دستگاه پیشرفته سیتیاسکن شوند.
نکته قابل‌توجه آنکه حدود یک‌سوم خدمات سرپایی و یک‌چهارم خدمات بستری بیمه‌شدگان تأمین‌اجتماعی در مراکز ملکی این سازمان انجام می‌شود. به استناد آمارهای ارائه شده تنها در حوزه‌هایی مانند دیابت و فشارخون 212 کلینیک تخصصی در سازمان تأمین‌اجتماعی وجود دارد. این در حالی است که تا قبل از این دولت تعداد این مراکز تنها پنج مورد بوده است.
سهم بالای تأمین‌اجتماعی از
درمان کشور
آمار و اطلاعات موجود در شش‌ماهه اول سال 1402 در مراکز درمانی ملکی سازمان تأمین‌اجتماعی، بیش از 67میلیون مراجعه جهت دریافت خدمات سرپایی ثبت کرده‌اند. از این تعداد حدود 31میلیون مراجعه مربوط به ویزیت پزشکان و بیش از 36میلیون مراجعه مربوط به خدمات تشخیصی و درمانی بوده است. همچنین تعداد 433هزار و 418 بیمار در بخش‌های بستری مراکز درمانی ملکی تأمین‌اجتماعی تحت درمان قرار گرفته‌اند که نسبت به بازه زمانی مشابه در سال 1401 افزایشی حدود 3.7درصدی را نشان می‌دهد. در این مدت تعداد اعمال جراحی انجام شده در بیمارستانهای ملکی سازمان تأمین‌اجتماعی با افزایش 9.1درصدی نسبت به مدت‌زمان مشابه در سال1401 همراه بوده است. مجموع زایمان‌های صورت گرفته در این بیمارستان‌ها در شش‌ماهه اول سال 1402، برابر با 53هزار و 881مورد برآورد می‌شود.
البته در کنار این موارد به‌منظور تکمیل خدمات درمانی موردنیاز بیمه‌شدگان، علاوه بر ارائه خدمت در مراکز درمانی ملکی، از 57هزار مرکز طرف قرارداد شامل 1106بیمارستان و مرکز جراحی محدود، 21هزار و 773 مطب پزشکان و دندانپزشکان مستقل، 14هزار و 631 داروخانه، 15هزار و 998 مرکز پاراکلینیکی و 3616 درمانگاه، خدمات درمانی مورد نیاز خریداری و به بیماران بیمه‌شده تأمین‌اجتماعی ارائه می‌شود.
هم‌اکنون در مناطقی که تأمین‌اجتماعی بیمارستان ملکی ندارد، فرانشیز خدمات بستری برای بیمه‌شدگان در بیمارستانهای دولتی صفر شده تا بیمه‌شدگان در مراکز درمانی دولتی و دانشگاهی همانند بیمارستانهای تأمین‌اجتماعی خدمات بستری رایگان
دریافت کنند.
در راستای توسعه خدمات درمانی، تأمین‌اجتماعی مناطق محروم را جزو اولویت‌های خود قرار داده، به‌گونه‌ای که از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون بالغ بر 20درمانگاه در نقاط محروم به بهره‌برداری رسیده است. بدین‌ترتیب در سال‌های پس از پیروزی انقلاب، ۲۰درمانگاه قبل از انقلاب به ۴۰۰مرکز درمانی تخصصی و فوق‌تخصصی مستقیم تأمین‌اجتماعی افزایش پیدا کرده است.
از سوی دیگر سازمان تأمین‌اجتماعی طی 28ماه گذشته بالغ بر ۱۳۳پروژه عمرانی را در سراسر کشور در نوبت اجرا گذاشته است. بخش عمده این پروژه‌ها طرح‌های توسعه، ایجاد یا افزایش ظرفیت مراکز درمانی سازمان محسوب می‌شوند. طی این مدت بخش قابل‌توجهی از پروژه‌های مذکور افتتاح شده و اکنون ظرفیت درمانی کشور در رتبه بالاتری قرار دارد. بخشی نیز کلنگ‌زنی شده یا در مرحله ساخت و اجرا هستند.
در سال 1400 دربخش درمان مستقیم تأمین‌اجتماعی ۱۸پروژه ، در سال گذشته ۸پروژه و در شش ماه اول سال1402 نیز ۷ پروژه به ظرفیت درمانی این سازمان اضافه شده است. همچنین 22پروژه درمانی در حال احداث و 79پروژه در حال طراحی است.
افتتاح 33 مرکز درمانی
اگر بخواهیم مروری بر کارنامه این سازمان در زمینه افتتاح مراکز درمانی داشته باشیم، از ابتدای سال 1400 تاکنون 33مرکز درمانی جدید افتتاح شده که ازجمله آن‌ها ساختمان نوبنیاد بیمارستان هدایت است که نزدیک به یک دهه مورد بی‌توجهی قرار گرفته و به نتیجه نرسیده بود. حال علاوه بر این بیمارستان، بیمارستان شهید املاکی لنگرود افتتاح شده و 22درمانگاه نیز در دست احداث قرار دارد. به‌علاوه بیمارستانهای جایگزین شهید فیاض‌بخش تهران و 17شهریور آبادان با 660 تخت در شش‌ماه آینده به بهره‌برداری خواهد رسید.
همچنین عملیات ساخت بیمارستان 150تختخوابی تخصصی سرطان یزد در راستای پاسخگویی به نیازهای درمانی بیماران مبتلا به سرطان از اواخر سال ۱۴۰۰ شروع شده و در فاز اول اجرای اسکلت قرار دارد. میزان پیشرفت فیزیکی این فاز اواخر خرداد‌ماه سال جاری 90درصد اعلام شد.
بر این اساس طبق آنچه میرهاشم موسوی، مدیرعامل سازمان تأمین‌اجتماعی اعلام کرده: «مجموع تخت‌هایی که در حال حاضر در پروژه‌های ایجادی و توسعه‌ای مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و به نظام درمان کشور اضافه می‌شود، ۲۵۶تخت عادی و ۶۴تخت ویژه است.»
افزایش اعتبار مراکز درمانی
سازمان تأمین‌اجتماعی در جایگاه اولین خریدار خدمت و دومین ارائه‌دهنده خدمات درمانی در کشور به عرضه خدمات مشغول است. بی‌شک این نهاد نیازمند اختصاص بودجه درمان قابل‌توجه برای صرف هزینه‌های درمان مستقیم، شامل 400مرکز ملکی اعم از بیمارستان، دی‌کلینیک، پلی‌کلینیک و درمانگاه و خرید خدمت از بیش از ۵۷هزار مرکز طرف قرارداد و طرح‌های توسعه‌ای است؛ اما سؤالی که در این میان به ذهن می‌رسد آنکه در شرایط اقتصادی حال حاضر کشور چگونه برای اجرای این طرح‌ها تأمین اعتبار می‌شود؟
دولت سیزدهم از ابتدای فعالیت خود تلاش کرده است از طریق بازپرداخت بدهی‌های خود به تأمین‌اجتماعی از این سازمان حمایت کند. طبق آنچه اعلام شده در این مدت 250هزار میلیارد تومان از بدهی‌های دولت به سازمان تسویه شده و در این قالب شرایطی مساعد برای پیگیری طرح‌های عمرانی که عمده آن‌ها به حوزه درمان مربوط می‌شود، مهیا شده است. به‌گونه‌ای که در سال 1401 تخصیص منابع برای توسعه پروژه‌های عمرانی به‌ویژه در مناطق کمتر برخوردار، رشدی ۱۱۴درصدی نسبت به سال‌های پیش نشان داد و ۹۵۰۰میلیارد تومان برای تکمیل و توسعه پروژه‌های عمرانی در بخش‌های بیمه‌ای و درمانی در نظر گرفته شد. بودجه فوق در سال 1402 به 11.500 میلیارد تومان رسید. این در حالی است که بودجه در نظر گرفته شده برای این بخش در دولت قبل، حدود 4000میلیارد تومان بود. بر این اساس می‌توان گفت اعتبار اختصاص‌یافته به ساخت و توسعه مراکز درمانی تأمین‌اجتماعی در این دولت، بیش از دوبرابر رشد کرده است.
همچنین داده‌های آماری سازمان تأمین‌اجتماعی در تارنمای «تأمین‌من» نشان می‌دهد که کل بودجه عمرانی که تاکنون برای پروژه‌های بیمه‌ای و درمانی و رفاهی با تعداد ۵۳پروژه با زیربنای ۳۰۵هزار مترمربع هزینه شده، بیش از ۶۵هزار و ۵۰۰میلیارد تومان بوده است.
افزایش مراکز درمان تخصصی
اگر روند افتتاح و تجهیز مراکز درمانی را به بخش‌های مجزا تفکیک کنیم، در زمینه توسعه مراکز بستری در سال 1402 بهره‌برداری از هشت پروژه توسعه خدمات بیمارستانی مدنظر بوده که با اجرای این طرح‌ها حدود 300 تخت بستری به ظرفیت قبلی افزوده می‌شود. بیمارستانهای کوثر بروجرد، آبادان، سقز، شفای بابلسر، بوعلی نکا، حکمت ساری و شهید دکتر فیاض‌بخش ازجمله مراکزی هستند که در این زمینه در دستور کار قرار گرفته‌اند.
همچنین برنامه‌ریزی برای افزایش 160تخت بیمارستانی درحال انجام است که با اجرای آن 100تخت عادی، 30تخت ویژه و 30تخت دیالیز به ظرفیت خدمات بستری بیمارستان‌ها افزوده می‌شود. علاوه بر آن اضافه کردن 10 اتاق عمل جدید در بلوک‌های اتاق عمل موجود در حال پیگیری است.
توسعه مراکز درمانی سرپایی از دیگر برنامه‌های سازمان جهت گسترش خدمات درمانی است. براین اساس ارتقای سطح 11 مرکز درمانی سرپایی پیگیری می‌شود و با اجرای آن درمانگاه‌های عمومی شهرستان‌های نی‌ریز، خرمدره، محلات، تایباد و فارسان به درمانگاه تخصصی ارتقا می‌یابند. همچنین درمانگاه‌های تخصصی شهرستان‌های چابهار و نظرآباد با ارتقای سطح به پلی‌کلینیک تبدیل می‌شوند. ارتقای سطح چهار مرکز دیگر نیز در طول سال بررسی خواهد شد.
در راستای به‌روز‌رسانی تجهیزات و وسایل پزشکی نیز طرح‌های متعدد و متنوعی پایه‌ریزی و عملیاتی شده است. بعضی از این برنامه‌ها در سال 1402 در زمینه راه‌اندازی 23دستگاه تجهیزات پیشرفته پزشکی و 14دستگاه سیتیاسکن رقم خورده و دو دستگاه آنژیوگرافی در بیمارستان فارابی مشهد و ولیعصر(ع) قائمشهر راه‌اندازی شده است. علاوه بر آن شاهد راه‌اندازی یک دستگاه سی‌تی‌‌آنژیو در بیمارستان پیامبر اعظم(ص) کرمان بودیم. همچنین راه‌اندازی چهار دستگاه ام‌آرآی در بیمارستانهای سبلان اردبیل، لبافی‌نژاد تهران، حکیم جرجانی گرگان و زاهدان از دیگر طرح‌های عملیاتی تأمین‌اجتماعی در زمینه توسعه تجهیزات «های‌تک» به‌شمار می‌رود. در بیمارستانهای شهدای کارگر یزد و سنندج نیز دو دستگاه سنگ‌شکن برون‌اندامی راه‌اندازی شده است.
برنامه‌های تأمین‌اجتماعی در حوزه خرید و به‌روز‌رسانی تجهیزات در سال جاری همچنان ادامه دارد. درنظر است تا بیمارستانهای مهر برازجان، 17شهریور مشهد، شازند، 29بهمن تبریز، بوعلی نکا، شفای بابلسر، حکمت ساری، سقز، بهبهان، ماهشهر، زرند، زابل، معیری و لبافی‌نژاد مجهز به دستگاه پیشرفته سیتیاسکن شوند.
نکته قابل‌توجه آنکه حدود یک‌سوم خدمات سرپایی و یک‌چهارم خدمات بستری بیمه‌شدگان تأمین‌اجتماعی در مراکز ملکی این سازمان انجام می‌شود. به استناد آمارهای ارائه شده تنها در حوزه‌هایی مانند دیابت و فشارخون 212 کلینیک تخصصی در سازمان تأمین‌اجتماعی وجود دارد. این در حالی است که تا قبل از این دولت تعداد این مراکز تنها پنج مورد بوده است.
سهم بالای تأمین‌اجتماعی از
درمان کشور
آمار و اطلاعات موجود در شش‌ماهه اول سال 1402 در مراکز درمانی ملکی سازمان تأمین‌اجتماعی، بیش از 67میلیون مراجعه جهت دریافت خدمات سرپایی ثبت کرده‌اند. از این تعداد حدود 31میلیون مراجعه مربوط به ویزیت پزشکان و بیش از 36میلیون مراجعه مربوط به خدمات تشخیصی و درمانی بوده است. همچنین تعداد 433هزار و 418 بیمار در بخش‌های بستری مراکز درمانی ملکی تأمین‌اجتماعی تحت درمان قرار گرفته‌اند که نسبت به بازه زمانی مشابه در سال 1401 افزایشی حدود 3.7درصدی را نشان می‌دهد. در این مدت تعداد اعمال جراحی انجام شده در بیمارستانهای ملکی سازمان تأمین‌اجتماعی با افزایش 9.1درصدی نسبت به مدت‌زمان مشابه در سال1401 همراه بوده است. مجموع زایمان‌های صورت گرفته در این بیمارستان‌ها در شش‌ماهه اول سال 1402، برابر با 53هزار و 881مورد برآورد می‌شود.
البته در کنار این موارد به‌منظور تکمیل خدمات درمانی موردنیاز بیمه‌شدگان، علاوه بر ارائه خدمت در مراکز درمانی ملکی، از 57هزار مرکز طرف قرارداد شامل 1106بیمارستان و مرکز جراحی محدود، 21هزار و 773 مطب پزشکان و دندانپزشکان مستقل، 14هزار و 631 داروخانه، 15هزار و 998 مرکز پاراکلینیکی و 3616 درمانگاه، خدمات درمانی مورد نیاز خریداری و به بیماران بیمه‌شده تأمین‌اجتماعی ارائه می‌شود.
هم‌اکنون در مناطقی که تأمین‌اجتماعی بیمارستان ملکی ندارد، فرانشیز خدمات بستری برای بیمه‌شدگان در بیمارستانهای دولتی صفر شده تا بیمه‌شدگان در مراکز درمانی دولتی و دانشگاهی همانند بیمارستانهای تأمین‌اجتماعی خدمات بستری رایگان
دریافت کنند.