کیفیت و کمیت خدمات مراکز بستری دائماً رصد می‌شود
نگاهی به نقش چندگانه مدیران بیمارستان
مدیران بیمارستان‌ها سکانداران مجموعه‌های درمانی به شمار می‌روند که بر اساس نقشه راهبردی رؤسای بیمارستان‌ها، هدایت امور درمان را به دست می‌گیرند. با توجه به گستردگی خدمات بیمارستان‌ها که از بخش‌های بستری، اتاق عمل، ویژه، تشخیصی، دارویی و سرپایی تشکیل شده است، وظایف مدیران مذکور نیز بسیار وسیع بوده و این افراد باید تمامی امور جزئی و کلان بیمارستان‌ها را راهبری کرده و روند امور را زیر ذره‌بین قرار دهند. بی‌شک هدایت امور یک مجموعه درمانی نیازمند برخورداری از دانش و تجربه مناسب است تا رسیدن به سرمنزل مقصود میسر شود. برای آشنایی با وظایف، نحوه عملکرد و چالش‌های حرفه‌ای آن‌ها با چند مدیر با تجربه تأمین‌اجتماعی گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
مدیر بیمارستان تأمین‌اجتماعی سبلان اردبیل، فعالان این عرصه را بازوی اجرایی ریاست بیمارستان برشمرد که با ایفای وظایف چندگانه از تأمین نیروی انسانی تا فراهم کردن تجهیزات و امکانات پزشکی، شرایط برخورداری بیماران را از خدمات درمانی مناسب مهیا می‌کنند. میکائیل مومنی 28 سال از عمر حرفه‌ای خود را سپری کرده و حدود یک سال و نیم است که در کسوت مدیر بیمارستان خدمت‌رسانی می‌کند. مدرک کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی دارد و معتقد است برخورداری از محبوبیت و مقبولیت در بین اعضا، می‌تواند رمز موفقیت یک مدیر باشد.
او با بیان اینکه مدیر بیمارستان با کسب تکلیف از رئیس مرکز، خط‌‌مشی‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی را پیاده‌سازی می‌کند، گفت: «تقسیم فعالیت بین مسئولان واحدهای تحت سرپرستی، ایجاد هماهنگی، راهبری و نظارت بر عملکرد کارکنان از جمله وظایف مدیران بیمارستانی به شمار می‌رود. همچنین نظارت بر چگونگی بررسی و ممیزی حساب‌ها و اسناد هزینه‌ها و درآمدهای بیمارستان نیز زیر نظر مدیران قرار دارد. رسیدگی به امور اداری، مالی، تغذیه، تأسیسات، بخش‌های پاراکلینیک و انبارها توسط مدیر بیمارستان انجام می‌شود. علاوه بر آن پیش‌بینی تمام احتیاجات بیمارستان از نیروی انسانی گرفته تا سایر تجهیزات و تطبیق و هماهنگی امور بیمارستان با استانداردهایی مانند اعتباربخشی و بیمارستان سبز و نیز انجام دستورات اداری رئیس بیمارستان و مقام‌های بالادستی از دیگر مسئولیت‌های یک مدیر بیمارستان محسوب می‌شود.»
مدیر بیمارستان سبلان اردبیل یکی از مهم‌ترین برنامه‌های سال جاری این بیمارستان را تکمیل پروژه‌های عمرانی بیمارستان و درمانگاه این مرکز برشمرد و گفت: «با انتقال درمانگاه به خارج از ساختمان بیمارستان، بخش‌های بیمارستان توسعه یافت و در مرحله تکمیل عملیات هستیم. با افتتاح بخش‌های جدید، بیمارستان از 160 تخت به 256 تخت ارتقا می‌یابد. همچنین ساختمان جدید درمانگاه تخصصی به مساحت 4500 مترمربع در محوطه بیمارستان در دست احداث قرار دارد که مراحل پایانی عملیات را سپری می‌کند. پس از تکمیل این مرکز در نظر است تا محوطه‌سازی بیمارستان انجام و در دهه فجر امسال افتتاح شود. تأمین نیروی انسانی و تجهیزات پزشکی درمانگاه را نیز در دستور کار داریم.»
مومنی پذیرش مسئولیت مدیریت بیمارستان را نیازمند برخورداری از توانمندی‌های حرفه‌ای و ویژگی‌های شخصیتی مناسب دانست و گفت: «یک مدیر بیمارستان باید متعهد، مردم‌دار، انتقادپذیر و خودکنترل باشد و بتواند با تقویت مدیریت مشارکتی در اتخاذ و اجرای برنامه‌های کلان بیمارستان نقش ایفا کند. توانمندی جلب رضایت کارکنان و مراجعه‌کننده‌ها، داشتن سعه صدر و پاسخگویی از دیگر خصائل مدیر بیمارستان به شمار می‌رود. تسلط بر امور جاری واحدها و بخش‌های بیمارستانی، آیین‌نامه‌های معاملاتی و مالی، در عین حال توانایی برقراری تعاملات مثبت و سازنده از دیگر ویژگی‌های مهمی است که یک مدیر باید از آن برخودار باشد. او باید بتواند در شرایط بحرانی و حساس تصمیم‌های درستی اتخاذ کند. اجرای همه این امور بسته به آن است که یک مدیر در بین اعضا و کارکنان دارای محبوبیت و مقبولیت باشد.»
او با اشاره به زیرساخت‌های مناسب برای مدیریت بهینه بیمارستان‌ها، ادامه داد: «این زیرساخت‌ها از دو منظر قابل بررسی است؛ یک منظر به جایگاه حرفه‌ای مدیریتی مربوط است. با توجه به تفویض اختیارات رئیس بیمارستان به مدیر، او به نوعی از توانایی اخذ تصمیمات مهم و حساس برخوردار می‌شود و با اتکا به این موقعیت می‌تواند کارنامه عملی موفقی را در مجموعه تحت سرپرستی خود رقم بزند. منظر دوم مربوط به عوامل سخت‌افزاری است. در این راستا تأمین منابع مالی، نیروی انسانی کاربلد و برخورداری از تجهیزات به‌روز حوزه درمان در ایفای نقش مدیریتی بسیار تأثیرگذار است.»
مدیر بیمارستان سبلان اردبیل درباره وضعیت نیروی انسانی بیمارستان به عنوان زیرساخت مدیریتی، افزود: «در حال حاضر 498 نفر در بیمارستان مشغول به فعالیت هستند که از این تعداد، 341 نفر را کادر درمان و 157 نفر را کادر پشتیبانی شامل بخش‌های اداری، مالی و خدماتی تشکیل می‌دهد. با توجه به حجم خدمات بیمارستان سبلان در حوزه نیروهای خدماتی و بهدار با کمبود مواجه هستیم، اما خوشبختانه تعداد پرستاران مناسب است. کادر پزشکان نیز تحت نظارت مستقیم رئیس بیمارستان قرار دارد. به لحاظ مسئولیت حرفه‌ای خویش در این حوزه می‌توانم بگویم در زمینه متخصصانی مانند رادیولوژیست و سونوگرافیست با کمبود جدی مواجه هستیم که یک معضل کشوری است. همچنین ضرورت جذب متخصصان قلب و عروق و مغز و اعصاب وجود دارد که بر اساس موافقتنامه سازمان تأمین‌اجتماعی با وزارت بهداشت، برای تأمین نیروهای تخصصی، مکاتبات لازم از سوی مدیریت درمان به‌صورت اولی و پیگیری رئیس بیمارستان برای جذب متخصصان انجام می‌شود.»
مومنی تأمین دارو را از مهم‌ترین مسائل مراکز درمانی برشمرد و گفت: «برخی اقلام دارویی به دلیل تحریم‌های اقتصادی در بازار موجود نیست و با وجود پیگیری‌های مکرر، با کمبود این اقلام مواجه می‌شویم. این در حالی است که به دلیل رایگان بودن خدمات درمانی و دارویی مراکز ملکی، تقاضا برای تأمین این داروها بسیار زیاد است و تمام تلاش خود را برای مهیا کردن داروها به‌کار می‌بندیم. همچنین کمبود منابع مالی با توجه به تورم اقتصادی از دیگر مسائل به شمار می‌رود. در سازمان، بودجه مراکز سالانه با احتساب 15 تا 25 درصد افزایش نسبت به سال قبل تعیین می‌شود، اما تورم بازار بیش از این میزان رقم می‌خورد و بین هزینه‌های واقعی و بودجه تصویبی عدم تطابق به‌وجود می‌آید.
مدیران بیمارستان؛ حلقه واسط خدمات
مدیر بیمارستان تأمین‌اجتماعی امام علی(ع) زرند (کرمان)، مدیران بیمارستان را حلقه واسط امور درمانی و پشتیبانی توصیف کرد و زیرساخت‌های فناوری اطلاعات را مهم‌ترین ابزار مدیریتی دانست که با بهره‌مندی از این فناوری، برنامه‌های عملیاتی در تمامی حوزه‌های بیمارستان پیاده‌سازی شده و امکان پایش عملکردها میسر می‌شود. مجید نظری با 21 سال سابقه فعالیت دارای مدرک کارشناسی ارشد مدیریت دولتی و دانشجوی دکترای این رشته است. او برقراری ارتباط مؤثر درون‌سازمانی و برون‌سازمانی را از مهم‌ترین وظایف مدیران بیمارستانی می‌داند. او گفت: «همچنین برنامه‌ریزی، سازماندهی، تأمین و تجهیز نیروی انسانی و تجهیزات پزشکی و نیز استقرار استانداردها از دیگر وظایف این گروه حرفه‌ای است.»
مدیر بیمارستان امام علی(ع) زرند با اشاره به مهم‌ترین برنامه‌های در دست اجرای مدیریت بیمارستان، افزود: «در حال حاضر پیگیری اجرای برنامه‌های عملیاتی ابلاغ شده از سوی سازمان در اولویت برنامه‌های حوزه مدیریت بیمارستان قرار دارد. از جمله این برنامه‌ها می‌توان به استانداردسازی دو بخش بستری مطابق با معیارهای هتلینگ، ساخت زایشگاه (LDR) و بازسازی واحد رخت‌شوی‌خانه اشاره کرد. همچنین اخذ مجوز ساخت درمانگاه و اصلاح سیستم تهویه بیمارستان در دست اقدام قرار دارد. جذب نیروی انسانی نیز همواره پیگیری می‌شود. یکی دیگر از امور در دست اجرا، پیگیری انعقاد قرارداد با بیمه‌ها به منظور افزایش منابع درآمدی مرکز است.» نظری، مهارت‌های ارتباطی و داشتن روحیه تیمی را در پذیرش مسئولیت مدیریت بیمارستان، شرط اساسی دانست و ادامه داد: «همچنین یک مدیر خوب باید از مهارت تفکر سیستمی و حل مسئله برخوردار باشد. اخلاق‌مداری، صبوری و پاسخگویی نیز از دیگر خصائل اخلاقی مدیران موفق به شمار می‌رود.»
او یکی از ابزارهای مهم مدیریت بیمارستانی را فراهم بودن زیرساخت‌های فناوری اطلاعات (آی.تی) بیان کرد و گفت: «بهره‌مندی از آی.تی سبب بهبود مستمر برنامه‌های عملیاتی در تمامی حوزه‌های کاری بیمارستان شده و ضمن بهینه‌سازی داده‌ها، مدیریت هزینه‌ها را ممکن می‌سازد. از سوی دیگر فراهم بودن نیروی انسانی خبره و برخورداری از لوازم و تجهیزات پزشکی مناسب در اجرای برنامه‌های مدیریتی نقش مؤثری دارد.»
مدیر بیمارستان امام علی(ع) زرند با بیان اینکه بیمارستان سبلان دارای 285 نیروی انسانی در کادر درمان، 87 نفر در واحد پشتیبانی و 40 نفر در واحد اداری مالی است، افزود: «با توجه به بازنشستگی تعداد قابل‌توجهی از کارکنان با کمبود نیروی انسانی به‌ویژه در گروه‌های پرستاری، مامایی، آزمایشگاه و اتاق عمل مواجه هستیم که از طریق اضافه‌کار، خدمات این حوزه‌ها پوشش داده می‌شود.» نظری عدم تأمین منابع مالی و اعتبارات را به دلیل تورم اقتصادی و نیز فرسودگی بافت بیمارستان با توجه به قدمت ساخت و عمر بالای این مرکز از مهم‌ترین مسائل حوزه مدیریت بیمارستان برشمرد و افزود: «تقویت جایگاه مدیران بیمارستان به عنوان حلقه واسط حوزه‌های اداری، پشتیبانی و درمانی نقش مؤثری در پیشرفت مجموعه دارد.»
لزوم ارائه خدمات باکیفیت
ارائه خدمات باکیفیت درمانی را می‌توان مهم‌ترین مسئولیت مدیران بیمارستان دانست؛ این گروه حرفه‌ای با ایجاد هماهنگی میان واحدهای مختلف فرایند امور را روان‌سازی می‌کنند تا خدمات باکیفیت و مطلوبی به بیماران ارائه شود و آن‌ها بتوانند بدون دغدغه خاطر سلامت خود را بازیابند. مدیر بیمارستان امام خمینی(ره) اراک در تشریح مهم‌ترین وظایف مدیران بیمارستانی، گفت: «مدیران بیمارستانی وظایف گسترده‌ای برعهده دارند که نظارت برنحوه عملکرد واحدهای سرپرستی اعم از اداری، مالی، تغذیه، خدمات، انبارها و تجهیزات پزشکی و نیز همکاری با تیم مدیریتی بیمارستان جهت تدوین برنامه استراتژیک و عملیاتی از جمله این وظایف است. همچنین تدوین فرایندهای بیمارستانی اعم از پذیرش بیمار، شرکت در کمیته‌های بیمارستانی، مدیریت منابع مالی، اجرای مقررات و ضوابط اداری مالی، اجرا و پیاده‌سازی استانداردهای اعتباربخشی از دیگر وظایفی است که مدیران بیمارستانی پیگیری می‌کنند.»
سینا صفری که 22 سال سابقه کار دارد و دارای کارشناسی ارشد مدیریت خدمات بهداشتی درمانی است، با اشاره به اینکه مدیریت بیمارستانی از جمله پیچیده‌ترین انواع مدیریت‌هاست، در بیان مهم‌ترین برنامه‌ای که در سال جاری در بیمارستان امام خمینی(ره) اراک دنبال می‌کند، گفت: «بر اساس برنامه عملیاتی، چند سیاست اصلی را دنبال می‌کنیم که از میان آن‌ها می‌توان به بهبود مستمر کیفیت خدمات درمانی، بیمارمحوری و ارتقای رضایتمندی بیماران که لازمه آن استاندارد بودن فضای فیزیکی و نیروی انسانی مطلوب است، اشاره کرد.»
مدیر بیمارستان امام خمینی (ره) اراک ادامه داد: «برای سال جدید استانداردسازی واحد تغذیه را در برنامه داریم. برای بهبود تهویه بیمارستانی نیز اعتبار خوبی درنظر گرفته شده است.» صفری پیرامون توانمندی‌های حرفه‌ای و ویژگی‌های شخصیتی که لازمه پذیرش مسئولیت به عنوان مدیر بیمارستان است گفت: «شخصی که می‌خواهد مدیریت یک بیمارستان را بپذیرد در وهله اول باید از حداقل اطلاعات پایه برخوردار باشد و با نظام بهداشت و درمان کشور آشنایی اجمالی و کلی داشته باشد و بداند که یک بیمارستان بر چه پایه‌ای اداره می‌شود و منابع و مصارف آن چگونه تأمین و مصرف می‌شود. نکته دیگر اینکه در حال حاضر استانداردهای اعتباربخشی بسیار ضروری است و یک مدیر بیمارستانی باید آن را بشناسد و به‌طور کامل از جزئیاتش مطلع باشد.»
او افزود: «آگاهی از استانداردهای فضای فیزیکی نیز لازم است، زیرا مدیر دائم با فضای فیزیکی سروکار دارد و باید استانداردها را بداند و مرتباً خود را به‌روزرسانی کند. به عنوان مثال یک بخش اورژانس که 10 سال قبل ساخته شده مطابق با استانداردهای آن زمان بوده، اما اکنون باید مطابق با استانداردهای جدید به‌روزرسانی شود. یک مدیر بیمارستان باید درباره استانداردهای بیمارستان ایمن اطلاعات داشته باشد که وقتی تیمی بازسازی و طراحی را انجام می‌دهند نظارت کند که بعد از ساخت مشکلی ایجاد نشود.»
مدیر بیمارستان امام خمینی(ره) اراک با بیان اینکه یک مدیر بیمارستان باید بسیار صبور، دلسوز، متعهد و سختکوش باشد، درباره زیرساخت‌های لازم برای مدیریت بهینه بیمارستان، گفت: «برای مدیریت بهینه باید مجموعه‌ای از عوامل را درنظر گرفت که فضای فیزیکی استاندارد و ایمن از جمله آن‌هاست. همچنین نیروی انسانی متبحر و آموزش‌دیده می‌تواند به پیشبرد امور کمک کند. از طرفی باید منابع مالی و اعتبارات لازم برای پیاده سازی برنامه‌ها تأمین شود.»
صفری درباره تعداد نیروی انسانی و کمبودهای موجود در بیمارستان محل خدمتش، گفت: «درحال حاضر طبق ساختار تشکیلاتی 450 نیروی انسانی و 70 تا 80 نیروی شرکتی داریم که روی هم رفته حدود 530 نفر می‌شوند. بزرگ‌ترین چالش ما در نیروی انسانی این است که پرسنل بیمارستان اکثراً بالای 20 سال سابقه دارند و قدیمی‌ها به‌تدریج به سمت بازنشستگی می‌روند. طبق فرایندها، در مقابل نیرویی که امسال بازنشسته می‌شود و می‌رود می‌توانیم سال آینده نیروی جدیدی را در قالب آزمون استخدامی و غیره جایگزین کنیم. اما باید در نظر داشت که نیرویی با سابقه 30 سال و کوله‌باری از تجربه دارد می‌رود و سال بعد نیرویی جایگزین می‌شود که فاقد تجربه لازم است. از این‌رو پیشنهاد می‌شود تا امکان جذب نیرو یک سال زودتر از بازنشستگی افراد فراهم شود تا نیروی جدید در کنار نیروی قدیمی از تجارب او بهره‌مند شود.» او اضافه کرد: «همچنین با کمبود نیروی خدماتی و با چالش‌هایی در زمینه تأمین اعتبارات و کمبود منابع مالی مواجه هستیم.»
او با بیان اینکه مدیر بیمارستان با کسب تکلیف از رئیس مرکز، خط‌‌مشی‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی را پیاده‌سازی می‌کند، گفت: «تقسیم فعالیت بین مسئولان واحدهای تحت سرپرستی، ایجاد هماهنگی، راهبری و نظارت بر عملکرد کارکنان از جمله وظایف مدیران بیمارستانی به شمار می‌رود. همچنین نظارت بر چگونگی بررسی و ممیزی حساب‌ها و اسناد هزینه‌ها و درآمدهای بیمارستان نیز زیر نظر مدیران قرار دارد. رسیدگی به امور اداری، مالی، تغذیه، تأسیسات، بخش‌های پاراکلینیک و انبارها توسط مدیر بیمارستان انجام می‌شود. علاوه بر آن پیش‌بینی تمام احتیاجات بیمارستان از نیروی انسانی گرفته تا سایر تجهیزات و تطبیق و هماهنگی امور بیمارستان با استانداردهایی مانند اعتباربخشی و بیمارستان سبز و نیز انجام دستورات اداری رئیس بیمارستان و مقام‌های بالادستی از دیگر مسئولیت‌های یک مدیر بیمارستان محسوب می‌شود.»
مدیر بیمارستان سبلان اردبیل یکی از مهم‌ترین برنامه‌های سال جاری این بیمارستان را تکمیل پروژه‌های عمرانی بیمارستان و درمانگاه این مرکز برشمرد و گفت: «با انتقال درمانگاه به خارج از ساختمان بیمارستان، بخش‌های بیمارستان توسعه یافت و در مرحله تکمیل عملیات هستیم. با افتتاح بخش‌های جدید، بیمارستان از 160 تخت به 256 تخت ارتقا می‌یابد. همچنین ساختمان جدید درمانگاه تخصصی به مساحت 4500 مترمربع در محوطه بیمارستان در دست احداث قرار دارد که مراحل پایانی عملیات را سپری می‌کند. پس از تکمیل این مرکز در نظر است تا محوطه‌سازی بیمارستان انجام و در دهه فجر امسال افتتاح شود. تأمین نیروی انسانی و تجهیزات پزشکی درمانگاه را نیز در دستور کار داریم.»
مومنی پذیرش مسئولیت مدیریت بیمارستان را نیازمند برخورداری از توانمندی‌های حرفه‌ای و ویژگی‌های شخصیتی مناسب دانست و گفت: «یک مدیر بیمارستان باید متعهد، مردم‌دار، انتقادپذیر و خودکنترل باشد و بتواند با تقویت مدیریت مشارکتی در اتخاذ و اجرای برنامه‌های کلان بیمارستان نقش ایفا کند. توانمندی جلب رضایت کارکنان و مراجعه‌کننده‌ها، داشتن سعه صدر و پاسخگویی از دیگر خصائل مدیر بیمارستان به شمار می‌رود. تسلط بر امور جاری واحدها و بخش‌های بیمارستانی، آیین‌نامه‌های معاملاتی و مالی، در عین حال توانایی برقراری تعاملات مثبت و سازنده از دیگر ویژگی‌های مهمی است که یک مدیر باید از آن برخودار باشد. او باید بتواند در شرایط بحرانی و حساس تصمیم‌های درستی اتخاذ کند. اجرای همه این امور بسته به آن است که یک مدیر در بین اعضا و کارکنان دارای محبوبیت و مقبولیت باشد.»
او با اشاره به زیرساخت‌های مناسب برای مدیریت بهینه بیمارستان‌ها، ادامه داد: «این زیرساخت‌ها از دو منظر قابل بررسی است؛ یک منظر به جایگاه حرفه‌ای مدیریتی مربوط است. با توجه به تفویض اختیارات رئیس بیمارستان به مدیر، او به نوعی از توانایی اخذ تصمیمات مهم و حساس برخوردار می‌شود و با اتکا به این موقعیت می‌تواند کارنامه عملی موفقی را در مجموعه تحت سرپرستی خود رقم بزند. منظر دوم مربوط به عوامل سخت‌افزاری است. در این راستا تأمین منابع مالی، نیروی انسانی کاربلد و برخورداری از تجهیزات به‌روز حوزه درمان در ایفای نقش مدیریتی بسیار تأثیرگذار است.»
مدیر بیمارستان سبلان اردبیل درباره وضعیت نیروی انسانی بیمارستان به عنوان زیرساخت مدیریتی، افزود: «در حال حاضر 498 نفر در بیمارستان مشغول به فعالیت هستند که از این تعداد، 341 نفر را کادر درمان و 157 نفر را کادر پشتیبانی شامل بخش‌های اداری، مالی و خدماتی تشکیل می‌دهد. با توجه به حجم خدمات بیمارستان سبلان در حوزه نیروهای خدماتی و بهدار با کمبود مواجه هستیم، اما خوشبختانه تعداد پرستاران مناسب است. کادر پزشکان نیز تحت نظارت مستقیم رئیس بیمارستان قرار دارد. به لحاظ مسئولیت حرفه‌ای خویش در این حوزه می‌توانم بگویم در زمینه متخصصانی مانند رادیولوژیست و سونوگرافیست با کمبود جدی مواجه هستیم که یک معضل کشوری است. همچنین ضرورت جذب متخصصان قلب و عروق و مغز و اعصاب وجود دارد که بر اساس موافقتنامه سازمان تأمین‌اجتماعی با وزارت بهداشت، برای تأمین نیروهای تخصصی، مکاتبات لازم از سوی مدیریت درمان به‌صورت اولی و پیگیری رئیس بیمارستان برای جذب متخصصان انجام می‌شود.»
مومنی تأمین دارو را از مهم‌ترین مسائل مراکز درمانی برشمرد و گفت: «برخی اقلام دارویی به دلیل تحریم‌های اقتصادی در بازار موجود نیست و با وجود پیگیری‌های مکرر، با کمبود این اقلام مواجه می‌شویم. این در حالی است که به دلیل رایگان بودن خدمات درمانی و دارویی مراکز ملکی، تقاضا برای تأمین این داروها بسیار زیاد است و تمام تلاش خود را برای مهیا کردن داروها به‌کار می‌بندیم. همچنین کمبود منابع مالی با توجه به تورم اقتصادی از دیگر مسائل به شمار می‌رود. در سازمان، بودجه مراکز سالانه با احتساب 15 تا 25 درصد افزایش نسبت به سال قبل تعیین می‌شود، اما تورم بازار بیش از این میزان رقم می‌خورد و بین هزینه‌های واقعی و بودجه تصویبی عدم تطابق به‌وجود می‌آید.
مدیران بیمارستان؛ حلقه واسط خدمات
مدیر بیمارستان تأمین‌اجتماعی امام علی(ع) زرند (کرمان)، مدیران بیمارستان را حلقه واسط امور درمانی و پشتیبانی توصیف کرد و زیرساخت‌های فناوری اطلاعات را مهم‌ترین ابزار مدیریتی دانست که با بهره‌مندی از این فناوری، برنامه‌های عملیاتی در تمامی حوزه‌های بیمارستان پیاده‌سازی شده و امکان پایش عملکردها میسر می‌شود. مجید نظری با 21 سال سابقه فعالیت دارای مدرک کارشناسی ارشد مدیریت دولتی و دانشجوی دکترای این رشته است. او برقراری ارتباط مؤثر درون‌سازمانی و برون‌سازمانی را از مهم‌ترین وظایف مدیران بیمارستانی می‌داند. او گفت: «همچنین برنامه‌ریزی، سازماندهی، تأمین و تجهیز نیروی انسانی و تجهیزات پزشکی و نیز استقرار استانداردها از دیگر وظایف این گروه حرفه‌ای است.»
مدیر بیمارستان امام علی(ع) زرند با اشاره به مهم‌ترین برنامه‌های در دست اجرای مدیریت بیمارستان، افزود: «در حال حاضر پیگیری اجرای برنامه‌های عملیاتی ابلاغ شده از سوی سازمان در اولویت برنامه‌های حوزه مدیریت بیمارستان قرار دارد. از جمله این برنامه‌ها می‌توان به استانداردسازی دو بخش بستری مطابق با معیارهای هتلینگ، ساخت زایشگاه (LDR) و بازسازی واحد رخت‌شوی‌خانه اشاره کرد. همچنین اخذ مجوز ساخت درمانگاه و اصلاح سیستم تهویه بیمارستان در دست اقدام قرار دارد. جذب نیروی انسانی نیز همواره پیگیری می‌شود. یکی دیگر از امور در دست اجرا، پیگیری انعقاد قرارداد با بیمه‌ها به منظور افزایش منابع درآمدی مرکز است.» نظری، مهارت‌های ارتباطی و داشتن روحیه تیمی را در پذیرش مسئولیت مدیریت بیمارستان، شرط اساسی دانست و ادامه داد: «همچنین یک مدیر خوب باید از مهارت تفکر سیستمی و حل مسئله برخوردار باشد. اخلاق‌مداری، صبوری و پاسخگویی نیز از دیگر خصائل اخلاقی مدیران موفق به شمار می‌رود.»
او یکی از ابزارهای مهم مدیریت بیمارستانی را فراهم بودن زیرساخت‌های فناوری اطلاعات (آی.تی) بیان کرد و گفت: «بهره‌مندی از آی.تی سبب بهبود مستمر برنامه‌های عملیاتی در تمامی حوزه‌های کاری بیمارستان شده و ضمن بهینه‌سازی داده‌ها، مدیریت هزینه‌ها را ممکن می‌سازد. از سوی دیگر فراهم بودن نیروی انسانی خبره و برخورداری از لوازم و تجهیزات پزشکی مناسب در اجرای برنامه‌های مدیریتی نقش مؤثری دارد.»
مدیر بیمارستان امام علی(ع) زرند با بیان اینکه بیمارستان سبلان دارای 285 نیروی انسانی در کادر درمان، 87 نفر در واحد پشتیبانی و 40 نفر در واحد اداری مالی است، افزود: «با توجه به بازنشستگی تعداد قابل‌توجهی از کارکنان با کمبود نیروی انسانی به‌ویژه در گروه‌های پرستاری، مامایی، آزمایشگاه و اتاق عمل مواجه هستیم که از طریق اضافه‌کار، خدمات این حوزه‌ها پوشش داده می‌شود.» نظری عدم تأمین منابع مالی و اعتبارات را به دلیل تورم اقتصادی و نیز فرسودگی بافت بیمارستان با توجه به قدمت ساخت و عمر بالای این مرکز از مهم‌ترین مسائل حوزه مدیریت بیمارستان برشمرد و افزود: «تقویت جایگاه مدیران بیمارستان به عنوان حلقه واسط حوزه‌های اداری، پشتیبانی و درمانی نقش مؤثری در پیشرفت مجموعه دارد.»
لزوم ارائه خدمات باکیفیت
ارائه خدمات باکیفیت درمانی را می‌توان مهم‌ترین مسئولیت مدیران بیمارستان دانست؛ این گروه حرفه‌ای با ایجاد هماهنگی میان واحدهای مختلف فرایند امور را روان‌سازی می‌کنند تا خدمات باکیفیت و مطلوبی به بیماران ارائه شود و آن‌ها بتوانند بدون دغدغه خاطر سلامت خود را بازیابند. مدیر بیمارستان امام خمینی(ره) اراک در تشریح مهم‌ترین وظایف مدیران بیمارستانی، گفت: «مدیران بیمارستانی وظایف گسترده‌ای برعهده دارند که نظارت برنحوه عملکرد واحدهای سرپرستی اعم از اداری، مالی، تغذیه، خدمات، انبارها و تجهیزات پزشکی و نیز همکاری با تیم مدیریتی بیمارستان جهت تدوین برنامه استراتژیک و عملیاتی از جمله این وظایف است. همچنین تدوین فرایندهای بیمارستانی اعم از پذیرش بیمار، شرکت در کمیته‌های بیمارستانی، مدیریت منابع مالی، اجرای مقررات و ضوابط اداری مالی، اجرا و پیاده‌سازی استانداردهای اعتباربخشی از دیگر وظایفی است که مدیران بیمارستانی پیگیری می‌کنند.»
سینا صفری که 22 سال سابقه کار دارد و دارای کارشناسی ارشد مدیریت خدمات بهداشتی درمانی است، با اشاره به اینکه مدیریت بیمارستانی از جمله پیچیده‌ترین انواع مدیریت‌هاست، در بیان مهم‌ترین برنامه‌ای که در سال جاری در بیمارستان امام خمینی(ره) اراک دنبال می‌کند، گفت: «بر اساس برنامه عملیاتی، چند سیاست اصلی را دنبال می‌کنیم که از میان آن‌ها می‌توان به بهبود مستمر کیفیت خدمات درمانی، بیمارمحوری و ارتقای رضایتمندی بیماران که لازمه آن استاندارد بودن فضای فیزیکی و نیروی انسانی مطلوب است، اشاره کرد.»
مدیر بیمارستان امام خمینی (ره) اراک ادامه داد: «برای سال جدید استانداردسازی واحد تغذیه را در برنامه داریم. برای بهبود تهویه بیمارستانی نیز اعتبار خوبی درنظر گرفته شده است.» صفری پیرامون توانمندی‌های حرفه‌ای و ویژگی‌های شخصیتی که لازمه پذیرش مسئولیت به عنوان مدیر بیمارستان است گفت: «شخصی که می‌خواهد مدیریت یک بیمارستان را بپذیرد در وهله اول باید از حداقل اطلاعات پایه برخوردار باشد و با نظام بهداشت و درمان کشور آشنایی اجمالی و کلی داشته باشد و بداند که یک بیمارستان بر چه پایه‌ای اداره می‌شود و منابع و مصارف آن چگونه تأمین و مصرف می‌شود. نکته دیگر اینکه در حال حاضر استانداردهای اعتباربخشی بسیار ضروری است و یک مدیر بیمارستانی باید آن را بشناسد و به‌طور کامل از جزئیاتش مطلع باشد.»
او افزود: «آگاهی از استانداردهای فضای فیزیکی نیز لازم است، زیرا مدیر دائم با فضای فیزیکی سروکار دارد و باید استانداردها را بداند و مرتباً خود را به‌روزرسانی کند. به عنوان مثال یک بخش اورژانس که 10 سال قبل ساخته شده مطابق با استانداردهای آن زمان بوده، اما اکنون باید مطابق با استانداردهای جدید به‌روزرسانی شود. یک مدیر بیمارستان باید درباره استانداردهای بیمارستان ایمن اطلاعات داشته باشد که وقتی تیمی بازسازی و طراحی را انجام می‌دهند نظارت کند که بعد از ساخت مشکلی ایجاد نشود.»
مدیر بیمارستان امام خمینی(ره) اراک با بیان اینکه یک مدیر بیمارستان باید بسیار صبور، دلسوز، متعهد و سختکوش باشد، درباره زیرساخت‌های لازم برای مدیریت بهینه بیمارستان، گفت: «برای مدیریت بهینه باید مجموعه‌ای از عوامل را درنظر گرفت که فضای فیزیکی استاندارد و ایمن از جمله آن‌هاست. همچنین نیروی انسانی متبحر و آموزش‌دیده می‌تواند به پیشبرد امور کمک کند. از طرفی باید منابع مالی و اعتبارات لازم برای پیاده سازی برنامه‌ها تأمین شود.»
صفری درباره تعداد نیروی انسانی و کمبودهای موجود در بیمارستان محل خدمتش، گفت: «درحال حاضر طبق ساختار تشکیلاتی 450 نیروی انسانی و 70 تا 80 نیروی شرکتی داریم که روی هم رفته حدود 530 نفر می‌شوند. بزرگ‌ترین چالش ما در نیروی انسانی این است که پرسنل بیمارستان اکثراً بالای 20 سال سابقه دارند و قدیمی‌ها به‌تدریج به سمت بازنشستگی می‌روند. طبق فرایندها، در مقابل نیرویی که امسال بازنشسته می‌شود و می‌رود می‌توانیم سال آینده نیروی جدیدی را در قالب آزمون استخدامی و غیره جایگزین کنیم. اما باید در نظر داشت که نیرویی با سابقه 30 سال و کوله‌باری از تجربه دارد می‌رود و سال بعد نیرویی جایگزین می‌شود که فاقد تجربه لازم است. از این‌رو پیشنهاد می‌شود تا امکان جذب نیرو یک سال زودتر از بازنشستگی افراد فراهم شود تا نیروی جدید در کنار نیروی قدیمی از تجارب او بهره‌مند شود.» او اضافه کرد: «همچنین با کمبود نیروی خدماتی و با چالش‌هایی در زمینه تأمین اعتبارات و کمبود منابع مالی مواجه هستیم.»