تحول برنامه‌ها با هدف مهارت‌آموزی
اصغر فیضی معاون همکاری‌های بین‌المللی دانشگاه فنی و حرفه‌ای
مسأله مهارت‌آموزی دانشجویان به عنوان موضوعی بسیار مهم و مؤثر در حوزه‌های مرتبط با آموزش و کار و تولید، نیازمند توجه تمامی ذی‌نفعان این بخش‌ها است. به عبارتی، دولت و دستگاه‌های مرتبط با حوزه‌های آموزش مهارت، آموزش عالی و نهادهای تصمیم‌ساز فضای کار و تولید و البته جامعه کارفرمایان و دانشجویان و خانواده آنان در راستای توسعه مهارت‌آموزی باید برنامه‌ریزی جدی مبتنی بر ارتقای آموزش مهارت داشته باشند.
اکنون در بازار کار داخلی بسیاری از فرصت‌های شغلی نیازمند به افراد دارای مهارت‌های خاص وجود دارد که با توجه به کمبود نیروی کار دانشآموخته دارای مهارت، امکان پوشش آنها و اشتغال افراد در این فرصت‌های شغلی وجود ندارد. در این ارتباط نظام آموزش عالی در طول دهه‌ها به دلیل نبود سازوکار آموزشی و ارتباطی تعاملی با بازار کار، امکان پوشش دادن نیازهای فضای کسب‌و‌کار و صنایع را در بخش تأمین نیروی انسانی ماهر دانشآموخته نداشته و این موضوع زمینه ایجاد خلاء نیروی کار ماهر را فراهم کرده است.
البته در بسیاری کشورهای جهان نیز تربیت و تأمین نیروی کار ماهر به میزان مورد نیاز بازار کار و نبود ارتباط گسترده و مؤثر بین نهادهای آموزشی پایه، مراکز آموزش عالی، نهادهای ارائه‌دهنده آموزش‌های مهارتی و صنایع، کمتر محقق شده و این موضوع عدم تعادل عرضه و تقاضای نیروی کار را موجب شده است. از طرفی، بازار کسب‌و‌کار و تولید همواره نیازمند حضور و اشتغال افراد دارای مهارت خاص فنی است. این در حالی است که از سیستم آموزش عالی در طول سالیان، امکان برقراری ارتباط مستمر و مؤثر با حوزه آموزش مهارت را نداشته است.
در سال‌های اخیر نیز با حضور فناوری‌های نوین و متحول‌کننده، موارد اشاره شده و نیازهای بازار کار؛ به‌ویژه در بخش فعالیت‌ها و کسب‌و‌کارهای دیجیتال به‌شدت احساس می‌شود. این نکته با گسترش نقش فناوری‌های دیجیتال در حوزه کار و تولید و رشد تأثیرپذیری فضای کسب‌و‌کار از پدیده هوش مصنوعی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. با حضور در فضای جدید بازار کار به‌واسطه ضرورت‌ها و الزامات مورد نیاز جامعه کار و تولید، باید شاهد واکنش و پاسخگویی سریع بازار کار و هماهنگی نظام آموزشی باشیم.
یکی از الزامات هماهنگی آموزشی و مهارتی فعالیت‌های حوزه کار، محتوای درسی بخش آموزش دانشگاهی است که باید با استانداردهای روز مهارتی متناسب با بازار کار انطباق داشته باشد. برخی محتوای درسی حوزه مهارتی رشته‌های دانشگاهی به دلیل عدم به‌روزرسانی در سالیان متوالی، امکان رفع الزامات و نیازهای مهارتی دانشجویان نیست. در این حوزه اختلاف بین استانداردهای مهارتی و الزامات بازار کار، امکان تأثیرگذاری آموزش‌ها در تربیت نیروی انسانی و تأمین نیروی کار را با چالش مواجه می‌کند. تغییر و تحولات به‌روز استانداردهای آموزش مهارت و فضای کار در شرایط ارتباط ضعیف دانشگاه، صنعت و بازار کار بازدهی مناسب در حوزه اشتغال افراد دانشآموخته و تأمین نیاز بازار کار را نخواهد داشت. بنا به دلایل اشاره شده و در راستای تأثیرپذیری بازار کسب‌و‌کار از فضای آموزشی، باید تحول برنامه و محتوای دروس تخصصی و فنی را شاهد باشیم.
برنامه‌ریزی اشاره شده و بسترسازی مرتبط با آن در دانشگاه فنی و حرفه‌ای آغاز شده است. در این ارتباط، تدوین استانداردهای شایستگی در هماهنگی و با همراهی صنعت و بازار کار محقق شد. در واقع نقطه شروع برنامه درسی را بازار کار قرار داده و ما استانداردهای مهارتی و فنی مرتبط با دروس دانشگاهی را در تناسب با الزامات روز بازار کار تدوین، طراحی و اجرایی و بر این اساس با توجه به محتوای اشاره شده در قالب استاندارد شایستگی مشاغل، برنامه‌های درسی رشته‌ها و مقاطع مختلف را استخراج و تدوین می‌کنیم.
اکنون در بازار کار داخلی بسیاری از فرصت‌های شغلی نیازمند به افراد دارای مهارت‌های خاص وجود دارد که با توجه به کمبود نیروی کار دانشآموخته دارای مهارت، امکان پوشش آنها و اشتغال افراد در این فرصت‌های شغلی وجود ندارد. در این ارتباط نظام آموزش عالی در طول دهه‌ها به دلیل نبود سازوکار آموزشی و ارتباطی تعاملی با بازار کار، امکان پوشش دادن نیازهای فضای کسب‌و‌کار و صنایع را در بخش تأمین نیروی انسانی ماهر دانشآموخته نداشته و این موضوع زمینه ایجاد خلاء نیروی کار ماهر را فراهم کرده است.
البته در بسیاری کشورهای جهان نیز تربیت و تأمین نیروی کار ماهر به میزان مورد نیاز بازار کار و نبود ارتباط گسترده و مؤثر بین نهادهای آموزشی پایه، مراکز آموزش عالی، نهادهای ارائه‌دهنده آموزش‌های مهارتی و صنایع، کمتر محقق شده و این موضوع عدم تعادل عرضه و تقاضای نیروی کار را موجب شده است. از طرفی، بازار کسب‌و‌کار و تولید همواره نیازمند حضور و اشتغال افراد دارای مهارت خاص فنی است. این در حالی است که از سیستم آموزش عالی در طول سالیان، امکان برقراری ارتباط مستمر و مؤثر با حوزه آموزش مهارت را نداشته است.
در سال‌های اخیر نیز با حضور فناوری‌های نوین و متحول‌کننده، موارد اشاره شده و نیازهای بازار کار؛ به‌ویژه در بخش فعالیت‌ها و کسب‌و‌کارهای دیجیتال به‌شدت احساس می‌شود. این نکته با گسترش نقش فناوری‌های دیجیتال در حوزه کار و تولید و رشد تأثیرپذیری فضای کسب‌و‌کار از پدیده هوش مصنوعی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. با حضور در فضای جدید بازار کار به‌واسطه ضرورت‌ها و الزامات مورد نیاز جامعه کار و تولید، باید شاهد واکنش و پاسخگویی سریع بازار کار و هماهنگی نظام آموزشی باشیم.
یکی از الزامات هماهنگی آموزشی و مهارتی فعالیت‌های حوزه کار، محتوای درسی بخش آموزش دانشگاهی است که باید با استانداردهای روز مهارتی متناسب با بازار کار انطباق داشته باشد. برخی محتوای درسی حوزه مهارتی رشته‌های دانشگاهی به دلیل عدم به‌روزرسانی در سالیان متوالی، امکان رفع الزامات و نیازهای مهارتی دانشجویان نیست. در این حوزه اختلاف بین استانداردهای مهارتی و الزامات بازار کار، امکان تأثیرگذاری آموزش‌ها در تربیت نیروی انسانی و تأمین نیروی کار را با چالش مواجه می‌کند. تغییر و تحولات به‌روز استانداردهای آموزش مهارت و فضای کار در شرایط ارتباط ضعیف دانشگاه، صنعت و بازار کار بازدهی مناسب در حوزه اشتغال افراد دانشآموخته و تأمین نیاز بازار کار را نخواهد داشت. بنا به دلایل اشاره شده و در راستای تأثیرپذیری بازار کسب‌و‌کار از فضای آموزشی، باید تحول برنامه و محتوای دروس تخصصی و فنی را شاهد باشیم.
برنامه‌ریزی اشاره شده و بسترسازی مرتبط با آن در دانشگاه فنی و حرفه‌ای آغاز شده است. در این ارتباط، تدوین استانداردهای شایستگی در هماهنگی و با همراهی صنعت و بازار کار محقق شد. در واقع نقطه شروع برنامه درسی را بازار کار قرار داده و ما استانداردهای مهارتی و فنی مرتبط با دروس دانشگاهی را در تناسب با الزامات روز بازار کار تدوین، طراحی و اجرایی و بر این اساس با توجه به محتوای اشاره شده در قالب استاندارد شایستگی مشاغل، برنامه‌های درسی رشته‌ها و مقاطع مختلف را استخراج و تدوین می‌کنیم.