حمایت تأمین‌اجتماعی از رانندگان درون و برون‌شهری
پوشش بیمه‌ای برای 760 هزار راننده
بیمه رانندگان یکی از برنامه‌های راهبردی تأمین‌اجتماعی در راستای حمایت بیمه‌ای، درمانی و بازنشستگی از این جامعه هدف و اقدامی در جهت توسعه پوشش بیمه‌ای و تأمین منابع پایدار سازمان محسوب می‌شود. با توجه به اینکه تاریخچه پوشش بیمه‌ای رانندگان به سال ۱۳۵۱ برمی‌گردد، اکنون تأمین‌اجتماعی با تحت‌پوشش قراردادن رانندگان درون و برون‌شهری، علاوه بر افزایش شمار بیمه‌شدگان و رشد پایداری منابع مالی از طریق وصول حق‌بیمه، حمایت از قشر راننده را در برنامه خود دارد. استفاده رانندگان از خدمات تأمین‌اجتماعی، جزئیات آماری بیمه رانندگان، راهکارهای پرداخت حق‌بیمه آنان با استفاده از طرح هدفمندسازی یارانه‌ها و اجرای طرح پالایش این قشر برای بهره‌مندی بهتر از خدمات و شناسایی افراد واجدشرایط در این گزارش تشریح شده است.
میرهاشم موسوی، مدیرعامل سازمان تأمین‌اجتماعی در نشست خبری خود در بهمن‌ماه سال قبل گفته بود: «اکنون۷۶۰ هزار راننده با تقبل سهم ۵۰درصد کارفرما توسط دولت تحت‌پوشش سازمان قرار دارند.» رانندگان درون و برون‌شهری با پرداخت 27درصد حق‌بیمه امکان استفاده از خدمات بیمه‌ای، درمانی و بازنشستگی این سازمان را دارند. بر اساس قانون بودجه سال ۸۶ و سال‌های بعدی و پیش‌بینی بخشی از اعتبارات مربوط به حق‌بیمه سهم کارفرمایی رانندگان در بودجه سنواتی، رانندگان از ۱۳.۵درصد حق‌بیمه سهم هدفمندسازی یارانه‌ها برخوردارند و همین میزان از حق‌بیمه را رانندگان پرداخت می‌کنند. دولت به استناد ماده (۷) قانون بودجه سال ۸۶ مکلف به اختصاص بخشی از منابع حاصل از هدفمندسازی یارانه‌ها بابت پوشش بیمه افراد خاص جامعه مانند رانندگان است.
پالایش بیمه‌ای رانندگان
طرح پالایش بیمه‌ای رانندگان برون‌شهری در سال 1401 با مساعدت مدیرعامل تأمین‌اجتماعی بر اساس مصوبه هیأت‌مدیره سازمان برای افزایش رضایتمندی این قشر اجرا شد. در راستای اجرای طرح پالایش بیمه‌ای قشر راننده، تاکنون در شش مرحله حدود 11500راننده جدیدالورود (به تفکیک 8300 نفر راننده بین‌شهری و 3104 نفر راننده درون‌شهری) در طرح بیمه رانندگان پذیرش شده‌اند. همچنین حدود 12هزار و 772 راننده غیرواقعی شامل 8300 نفر در حوزه بین‌شهری و 4472 نفر در حوزه درون‌شهری از پوشش بیمه رانندگان ناوگان حملونقل عمومی خارج شده‌اند.
پوشش 510 هزار راننده برون‌شهری
بر اساس داده‌های آماری موجود، اکنون ۵۱۰ هزار راننده برون‌شهری تحت‌پوشش تأمین‌اجتماعی و بهره‌مند از معافیت در پرداخت حق‌بیمه سهم بیمه‌شده هستند. محمد محمدی، مدیرکل سابق نام‌نویسی و حساب‌های انفرادی سازمان تأمین‌اجتماعی می‌گوید: «پوشش بیمه‌ای ۵۱۰ هزار نفر راننده بین‌شهری بهره‌مند از معافیت پرداخت حق‌بیمه، با وجود عدم پیش‌بینی اعتبار مربوط به حق‌بیمه رانندگان از منابع هدفمندی یارانه‌ها در قوانین بودجه سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۹ و کسری بیش از ۲۰هزار میلیاردتومان منابع و بدهی دولت بابت آن، کماکان از سوی سازمان تأمین‌اجتماعی تداوم دارد.»
محمدی افزود: «رانندگان و کمک‌رانندگان کامیون‌های باربری از آذرماه سال ۱۳۵۱ مشمول مقررات بیمه اجتماعی رانندگان قرار گرفته‌اند. این قشر با پرداخت حق‌بیمه خود به سازمان از حمایت‌های بیمه‌ای بهره‌مند می‌شوند.» در این راستا با تصویب قانون الزام شرکت‌ها و مؤسسات ترابری جاده‌ای به استفاده از صورتوضعیت مسافری و بارنامه در سال ۱۳۶۸، شرکت‌ها و مؤسسات فعال در امر حملونقل جاده‌ای بین‌شهری مسافر یا کالا در بخش داخلی و بین‌المللی، موظف به استفاده از صورت‌وضعیت‌های مسافری و بارنامه‌های حمل کالا شدند.
موافقتنامه‌ای برای حق‌بیمه رانندگان
حدود سه دهه قبل، سازمان تأمین‌اجتماعی و وزارت راه و ترابری وقت، بر اساس امضای یک موافقتنامه طرحی را برای پرداخت حق‌بیمه قشر راننده اجرایی کردند که مطابق با آن شرکت‌ها و مؤسسات فعال در امر حملونقل جاده‌ای بین‌شهری مسافر یا کالا در بخش داخلی و بین‌المللی، موظف شدند حق‌بیمه رانندگان را بر اساس بارنامه یا صورتوضعیت صادره از مبلغ کرایه حمل کالا یا مسافر به حساب سازمان واریز کنند.
با اجرای این طرح در سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۳۸۰، بیش از ۱۶۱ میلیون سند بارنامه و صورتوضعیت مربوط به بیش از ۵۰۸ هزار راننده بین‌شهری به شعب سازمان تأمین‌اجتماعی ارسال شد. اکنون به‌‌طور میانگین روزانه بیش از ۸۰ فقره استعلام شعب سازمان تأمین‌اجتماعی در مورد سابقه رانندگان ثبت می‌شود. کارشناسان اداره‌کل نام‌نویسی و حساب‌های انفرادی ستاد مرکزی با بهره‌گیری از داده‌های حاصل از این امر، در کمتر از دو روز اطلاعات لازم را استخراج می‌کنند و برای ارائه حمایت‌های بیمه‌ای به رانندگان مورد استفاده قرار می‌دهند.
تصویب قانون در مجلس
قانون بیمه‌های اجتماعی رانندگان حملونقل بار و مسافر بین‌شهری در سال ۱۳۷۹ توسط مجلس شورای اسلامی تصویب و آیین‌نامه اجرایی آن در نهم خردادماه سال 1390 به تصویب هیأت‌وزیران رسید. در این راستا در مهرماه سال 1380 برای همه رانندگان حملونقل بار و مسافر بین‌شهری به شرط داشتن گواهینامه معتبر رانندگی، کارت هوشمند از سوی سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای صادر شد تا این افراد بر مبنای دستمزد مقطوع تعیین‌شده، حق‌بیمه خود را به تأمین‌اجتماعی پرداخت کنند.
در نهایت بر اساس قانون بودجه سال 1386 این رانندگان در بخش ناوگان حملونقل عمومی از حمایت دولت برای پرداخت حق‌بیمه و معافیت «ده بیست‌و‌هفتم» و در سال 1389 نیز از 13.5 درصد معافیت بهره‌مند شدند.
دولت هم مکلف به تخصیص مابه‌التفاوت حق‌بیمه تا نرخ کامل در قوانین بودجه سنواتی در هر سال از محل هدفمندسازی یارانه‌ها برای پرداخت این مبلغ حق‌بیمه رانندگان به تأمین‌اجتماعی شد.
پالایش بیمه‌ای رانندگان
طرح پالایش بیمه‌ای رانندگان برون‌شهری در سال 1401 با مساعدت مدیرعامل تأمین‌اجتماعی بر اساس مصوبه هیأت‌مدیره سازمان برای افزایش رضایتمندی این قشر اجرا شد. در راستای اجرای طرح پالایش بیمه‌ای قشر راننده، تاکنون در شش مرحله حدود 11500راننده جدیدالورود (به تفکیک 8300 نفر راننده بین‌شهری و 3104 نفر راننده درون‌شهری) در طرح بیمه رانندگان پذیرش شده‌اند. همچنین حدود 12هزار و 772 راننده غیرواقعی شامل 8300 نفر در حوزه بین‌شهری و 4472 نفر در حوزه درون‌شهری از پوشش بیمه رانندگان ناوگان حملونقل عمومی خارج شده‌اند.
پوشش 510 هزار راننده برون‌شهری
بر اساس داده‌های آماری موجود، اکنون ۵۱۰ هزار راننده برون‌شهری تحت‌پوشش تأمین‌اجتماعی و بهره‌مند از معافیت در پرداخت حق‌بیمه سهم بیمه‌شده هستند. محمد محمدی، مدیرکل سابق نام‌نویسی و حساب‌های انفرادی سازمان تأمین‌اجتماعی می‌گوید: «پوشش بیمه‌ای ۵۱۰ هزار نفر راننده بین‌شهری بهره‌مند از معافیت پرداخت حق‌بیمه، با وجود عدم پیش‌بینی اعتبار مربوط به حق‌بیمه رانندگان از منابع هدفمندی یارانه‌ها در قوانین بودجه سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۹ و کسری بیش از ۲۰هزار میلیاردتومان منابع و بدهی دولت بابت آن، کماکان از سوی سازمان تأمین‌اجتماعی تداوم دارد.»
محمدی افزود: «رانندگان و کمک‌رانندگان کامیون‌های باربری از آذرماه سال ۱۳۵۱ مشمول مقررات بیمه اجتماعی رانندگان قرار گرفته‌اند. این قشر با پرداخت حق‌بیمه خود به سازمان از حمایت‌های بیمه‌ای بهره‌مند می‌شوند.» در این راستا با تصویب قانون الزام شرکت‌ها و مؤسسات ترابری جاده‌ای به استفاده از صورتوضعیت مسافری و بارنامه در سال ۱۳۶۸، شرکت‌ها و مؤسسات فعال در امر حملونقل جاده‌ای بین‌شهری مسافر یا کالا در بخش داخلی و بین‌المللی، موظف به استفاده از صورت‌وضعیت‌های مسافری و بارنامه‌های حمل کالا شدند.
موافقتنامه‌ای برای حق‌بیمه رانندگان
حدود سه دهه قبل، سازمان تأمین‌اجتماعی و وزارت راه و ترابری وقت، بر اساس امضای یک موافقتنامه طرحی را برای پرداخت حق‌بیمه قشر راننده اجرایی کردند که مطابق با آن شرکت‌ها و مؤسسات فعال در امر حملونقل جاده‌ای بین‌شهری مسافر یا کالا در بخش داخلی و بین‌المللی، موظف شدند حق‌بیمه رانندگان را بر اساس بارنامه یا صورتوضعیت صادره از مبلغ کرایه حمل کالا یا مسافر به حساب سازمان واریز کنند.
با اجرای این طرح در سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۳۸۰، بیش از ۱۶۱ میلیون سند بارنامه و صورتوضعیت مربوط به بیش از ۵۰۸ هزار راننده بین‌شهری به شعب سازمان تأمین‌اجتماعی ارسال شد. اکنون به‌‌طور میانگین روزانه بیش از ۸۰ فقره استعلام شعب سازمان تأمین‌اجتماعی در مورد سابقه رانندگان ثبت می‌شود. کارشناسان اداره‌کل نام‌نویسی و حساب‌های انفرادی ستاد مرکزی با بهره‌گیری از داده‌های حاصل از این امر، در کمتر از دو روز اطلاعات لازم را استخراج می‌کنند و برای ارائه حمایت‌های بیمه‌ای به رانندگان مورد استفاده قرار می‌دهند.
تصویب قانون در مجلس
قانون بیمه‌های اجتماعی رانندگان حملونقل بار و مسافر بین‌شهری در سال ۱۳۷۹ توسط مجلس شورای اسلامی تصویب و آیین‌نامه اجرایی آن در نهم خردادماه سال 1390 به تصویب هیأت‌وزیران رسید. در این راستا در مهرماه سال 1380 برای همه رانندگان حملونقل بار و مسافر بین‌شهری به شرط داشتن گواهینامه معتبر رانندگی، کارت هوشمند از سوی سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای صادر شد تا این افراد بر مبنای دستمزد مقطوع تعیین‌شده، حق‌بیمه خود را به تأمین‌اجتماعی پرداخت کنند.
در نهایت بر اساس قانون بودجه سال 1386 این رانندگان در بخش ناوگان حملونقل عمومی از حمایت دولت برای پرداخت حق‌بیمه و معافیت «ده بیست‌و‌هفتم» و در سال 1389 نیز از 13.5 درصد معافیت بهره‌مند شدند.
دولت هم مکلف به تخصیص مابه‌التفاوت حق‌بیمه تا نرخ کامل در قوانین بودجه سنواتی در هر سال از محل هدفمندسازی یارانه‌ها برای پرداخت این مبلغ حق‌بیمه رانندگان به تأمین‌اجتماعی شد.