میانه زمستان سال 1401 را در حالی پشت سر میگذاریم که صنعت دارو، روزهای پرتبوتابی را پشت سر گذاشته است. سال بلوای صنعت دارو با اصلاح سیاستهای ارزی رقم خورد. حذف ارز ترجیحی، تأمین ماده اولیه برای این صنعت را با اخلال مواجه ساخت و تداخل این مسأله با اوج گرفتن ابتلا به آنفولانزای، برخی اقلام دارویی مثل سرُم و آنتیبیوتیک را در کشور کمیاب کرد. اما در این بازار آشفته، شرکتهای تابعه تأمیناجتماعی تلاش کردند با به روز کردن خطوط خود، علاوه بر اینکه تحویل سرُم را افزایش دهند، تا پایان سال نیز تولید این قلم دارو را به دوبرابر میزان فعلی رسانند. به گواه آمارهای کدال تولید سوسپانسیون آنتیبیوتیک هم در تیپیکو، هشت برابر افزایش یافته است.
سال 1401 را شاید بتوان سال بلوای صنعت دارو معرفی کرد؛ سالی که اجرای سیاستهای تعدیل ارزی به طغیان بیماری آنفولانزای در ایران گره خورد و صفهای طویل در مقابل داروخانهها برای تهیه سرُم تشکیل شد. اعمال برخی سیاستهای اقتصادی تأمین ماده اولیه مورد نیاز صنعت دارو را با تأخیر مواجه کرد. به همین دلیل، تلاطمهایی؛ هرچند مقطعی در بازار دارویی کشور ایجاد شد.
در فهرست داروهای رسمی ایران نام نزدیک به 3هزار دارو ثبت شده که از این تعداد 800 قلم دارو توسط تأمیناجتماعی تولید میشود؛ بنابراین تأمیناجتماعی را میتوان یک تولیدکننده بزرگ دانست. در شرایط التهاب در بازار، بدیهی است که انگشت اتهام به سوی تولیدکنندگان بزرگ؛ از جمله تأمیناجتماعی نشانه میرود. اما آیا واقعاً کمکاریها در تیپیکو، بازار داروی ایران را آشفته کرد؟
منطق اقتصادی حکم میکند واحدهای تولیدی، استمرار تولید خود را برای کسب سود بیشتر حفظ کنند؛ بنابراین توقف تولید برای هیچ تولیدکنندهای بهصرفه نیست. منطقی هم به نظر نمیرسد هلدینگهای زیرمجموعه تأمیناجتماعی که در بورس حضور دارند و باید به سهامداران خود پاسخگو باشند و در زمان مقرر سود توزیع کنند، وارد فضای دامپینگی شوند که قطعاً برای آنها زیان اقتصادی به همراه خواهد داشت و اعتبارشان را زیر سؤال میبرد.
از سوی دیگر، آمارهای تولید در زیرمجموعه تیپیکو که در کدال هم در دسترس است، نشان میدهد نهتنها تولید شرکتهای زیرمجموعه این هلدینگ کاهش نیافته بلکه در روزهایی که کشور درگیر کمبود آنتیبیوتیک بود، خطوط تولید این مجموعه به صورت شبانهروز فعال بود و بیش از 12میلیون عدد از انواع سوسپانسیون آنتیبیوتیک تولید کردهاند. آنچه این شرکتها تولید کردند، بیش از هشت برابر سال قبل بود.
به گواه آمارها، مجموعه شستا توانسته در هفت ماهه اول امسال میزان تولید داروی خود را تا دو برابر افزایش دهد و ۵۰ درصد از مواد اولیه پیشساز داروی کشور را در اختیار دیگر تولیدکنندگان قرار دهد. همچنین این مجموعه که تولیدکننده 40 درصد سرُم مورد نیاز کشور است، با راهاندازی خطوط جدید میزان تولید سرُم در کشور را ابتدا به 3 میلیون سرُم رساند و قرار است تا پایان سال به 6 میلیون سرُم برساند. تیپیکو در سال جاری فقط به تولید محصولات سنتی قبلی بسنده نکرد بلکه محصولات جدیدی را هم روانه بازار میکند. این شرکت قرص اکسیکدون 5 میلیگرم را پس از اخذ مجوز از سازمان غذا و دارو به بازار عرضه کرد. این دارو هم به صورت مجزا و هم ترکیبی با سایر مسکنها مثل استامینوفن مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین در هفتمین نمایشگاه ایران فارما که در مصلای امام خمینی (ره) برگزار شد، سه محصول قرص ایندالکس (اینداپامید) از داروهای نسل جدید کنترل فشار خون، قرص تیکاپارس (تیکاگرلور) داروی انعقاد خون و قرص آگریپلت (آناگرالاید) داروی ضدپلاکت توسط مجموعه تیپیکو رونمایی شد. همچنین داروی بیهوشی تزریقی دکسمدتومیدین ۴۰۰ میلیگرم در حجم ۱۰۰ میلیلیتر با نام تجاری دکستوسد ® دیگر محصول جدیدی بود که در مجموعه تأمیناجتماعی تولید شد.