ایـده‌آل بــاروری و نــرخ بـــاروری در ایــران
مهمترین عامل کاهش نرخ رشد جمعیت در ایران، «کاهش باروری» طی سه دهه گذشته بوده است. بر اساس آمار، در حال حاضر میانگین نرخ باروری در ایران، 1.7 فرزند برای هر زن و پایین‌تر از سطح جانشینی (یعنی 2.1 فرزند برای هر زن) است؛ در حالی که سیاست‌ها و برنامه‌های رسمی برای افزایش باروری، بیشتر بر زمینه‌های فرهنگی و تبلیغی تأکید داشته‌اند، اما نتایج تحقیقات نشان می‌دهد ایده‌آل فرزند در بین اکثریت ایرانیان، بین ٢ تا ٣ فرزند یعنی نرخ سطح جانشینی است. بنابراین میانگین کل باروری یا فرزندان واقعی برای هر زن که 1.7 فرزند برای هر زن است، به مقدار ١ تا 1.4 فرزند (به ازای هر زن) از میزان خواست اکثریت جامعه کمتر است. به عبارت دیگر، بین ایده‌آل فرزندآوری اکثریت مردم و نرخ باروری آنها، شکافی عمیق وجود دارد و سیاست‌ها و برنامه‌های افزایش باروری باید بر روی این شکاف بین «ایده‌آل باروری» و «نرخ باروری» و عوامل و دلایل آن متمرکز شود.
اسماعیل غلامی‌پور پژوهشگر