افسردهها، نشخوار فکری میکنند!
تابان خسروشاهی روزنامهنگار
یک بار، دو بار، سه بار و بار چهارم نهتنها دست برنمیدارید بلکه مسأله را موشکافهتر بررسی میکنید. درست مثل فیلم، حرفها و حوادث و مسائل را بارها مرور کرده و با هر بار تکرار آن، مقدار بیشتری استرس و اضطراب به خود تزریق میکنید. نشخوار فکری یکی از رفتارهای خطرناک روانی است که ممکن است همواره و یا به دلیلی و در مقطعی به آن دچار شوید. نشخوار فکری منجر به چه اتفاقی خواهد شد؟ دلهره و اضطراب یا تأثیر نامناسب بیشتری نیز روی بدن خواهد داشت؟ پژوهشگران درباره این اتفاقنظر جدیدی دارند که در ادامه میخوانید. نشانههای افسردگی که در حال حاضر بسیاری از جوانان به آن دچار هستند، میتواند به دلیل نشخوار فکری ایجاد شود. از سمت دیگر قضیه به آن نگاه کنیم، نشخوار فکری میتواند زمینهساز افسردگی باشد. در واقع وقتی افسرده هستید، به راحتی میتوانید به دام نشخوار فکری افتاده و نشانههای افسردگی، اضطراب و استرس شما افزایش یابد. پژوهشگران یک قدم پیشتر را بررسی کرده و معتقدند یکی از عوامل ایجاد حالت افسردگی و نشخوار فکری، مسأله «فراشناخت منفی» است. این به چه معنا است؟ دکتر «لیف ادوارد اوتسن کنیر»، استاد گروه روانشناسی دانشگاه علوم و فناوری نروژ (NTNU) میگوید: «فراتفکرها یا فراشناختها یا افکار مِتا، افکاری هستند که از فکر کردن به افکاری که به آنها فکر میکنیم، شکل میگیرند». این روانشناس ادامه میدهد: «ما از افکار خود آگاه هستیم. این افکار میتوانند مثبت و منفی باشند. تمرکز روی افکار منفی و مرور دائمی آنها نشخوار فکری ایجاد میکند. علاوه بر این ما در مورد مسائلی که از بیرون برای ما اتفاق میافتند به شکل مکرر فکر کرده و آنها را نیز مرور میکنیم. این مورد نیز نشخوار فکری ایجاد کرده و مجموع این رفتارها میتواند به افسردگی منجر شود.» به عقیده دکتر لیف ادوارد، حتی فکر کردن و مرور بیش از اندازه افکار مثبت نیز نوعی نشخوار فکری است و میتواند در درازمدت روی جسم و روان تأثیر منفی بگذارد. شاید از خود بپرسید: آیا من فقط دچار این افکار بوده و غیرعادی هستم؟ پاسخ منفی است. به این معنا که همه افراد میتوانند به نشخوار فکری دچار شوند. نشخوار فکری میتواند به شکلی ادامه پیدا کند که شخص را دچار الگوی خودتنبیهی و منفینگری کند. به عقیده دکتر پدرسن: «ما زمانی دچار افسردگی میشویم که نتوانیم افکار منفی را کنترل کرده و علاوه بر آن، آنها را دائماً مرور کنیم». به عقیده او، زنها بیش از مردها در معرض نشخوار فکری و افسردگی قرار دارند.