به مناسبت روز جهانی ایمنی و بهداشت حرفهای
راهکارهای آسيب نديدن در محيط کار
روز جهانی بهداشت حرفهای و ایمنی، اولین بار در سال ۲۰۰۳، توسط سازمان بین‌المللی کار انتخاب شد. این روز، یادآور این مسأله است که چگونه اقدامات مناسب، می‌تواند از مرگ‌ومیر، صدمات و بیماری‌های ناشی از کار جلوگیری کند. روز جهانی بهداشت حرفهای و ایمنی، فرصت ویژه‌ای است تا توجه اذهان عمومی به مسأله بهداشت حرفهای و ایمنی جلب شده و اقدامات مناسبی جهت پیشگیری از وقوع حوادث و بیماری‌های شغلی در نظر گرفته شود. همچنین به مناسبت این روز، دولت‌ها، کارفرمایان و کارگران قادر هستند تا به طور فعال در تأمین امنیت محیط‌های کاری فعالیت کنند.
مقابله با بحران
سازمان بین‌المللی کار، هر سال روز جهانی بهداشت حرفهای و ایمنی را با پرداختن به موضوعی خاص برگزار کرده و شعاری برای این روز در نظر گرفته می‌گیرد. شعار امسال «پیش‌بینی، آمادگی و مقابله با بحران با سرمایه‌گذاری مقاوم در سیستم‌های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفهای» (OSH) است. شعار امسال با توجه به بحران همه‌گیری ویروس کرونا و تحت تأثیر قرار دادن سیستم‌های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفهای در بسیاری از صنایع کشورهای دنیا، به این موضوع مهم اختصاص یافت. همه‌گیری کرونا سبب شد تا دولت‌ها، کارفرمایان، شاغلان و عموم مردم با چالش‌های بی‌سابقه‌ای در ارتباط با این ویروس روبه‌رو شوند که این امر اثرات فراوانی را در دنیای کار به همراه داشته است. شعار روز جهانی بهداشت حرفهای و ایمنی بر استراتژی‌های تقویت‌کننده سیستم‌های مدیریتی ایمنی و بهداشت حرفهای در کشورهای مختلف به منظور ایجاد تاب‌آوری و مقابله با بحران همه‌گیری کرونا در حال حاضر و آینده بر اساس تجارب گذشته در دنیای کار تمرکز دارد.
آگاهی همگانی
از زمان ظهور بحران جهانی در اوایل سال 2020، کرونا اثرات عمیقی در همه جا داشته است. همه‌گیری تقریباً تمامی جنبه‌های دنیای کار را تحت تأثیر قرار داده است؛ از خطر انتقال ویروس در محیط‌های کار تا کلیه اقدامات کنترلی کاهنده شیوع ویروس که در نتیجه مدیریت ریسک‌های ایمنی و بهداشت حرفهای اجرایی شده‌اند.
این ویروس باعث شد که شکل ظاهری مشاغل به طور کلی سبب تغییراتی همچون دورکاری یا کار در خانه شده و فرصت‌های شغلی بسیاری مانند کسب‌وکارهای اینترنتی را فراهم آورد، اما از طرفی ریسک‌های ایمنی و بهداشت حرفهای بالقوه‌ای نظیر ریسک‌های روانشناختی و ایجاد خشونت هم ایجاد شد. شعار روز جهانی ایمنی و بهداشت حرفهای در سال 2021 بر استفاده ابزاری از عناصر سیستم‌های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفهای در قالب تبلیغاتی برای کنوانسیون ایمنی و بهداشت حرفهای سال 2006 (شماره 187) تمرکز دارد. گزارش‌های جهانی نشان می‌دهند که چگونه بحران همه‌گیری‌کرونا ویروس، اهمیت و ضرورت تقویت سیستم‌های ایمنی و سلامت کار، اعم از خدمات سلامت شغلی را تضعیف کرده است. سازمان جهانی کار از فرصت پیش آمده استفاده کرده تا آگاهی همگانی را در این زمینه بهبود و زمینه را جهت انجام گفت‌وگوها در خصوص اهمیت و ضرورت ایجاد و سرمایه‌گذاری در تاب‌آوری سیستم‌های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفهای به منظور پیشگیری از شیوه ویروس کرونا در محیط‌های کاری، ایجاد کند.
بهداشت حرفهای
بهداشت حرفهای، علم و هنر پیشگیری از عوامل زیان‌آور محیط کار است که سبب کاهش حوادث ناشی از کار، مسمومیت‌های حرفهای و بیماری‌های شغلی می‌گردد. اجزای سیستم ایمن و بهداشتی شامل انسان، ماشین و محیط است و سیستم سالم از انسان سالم، ماشین ایمن و محیط بهداشتی تشکیل می‌شود که متولیان این سیستم به ترتیب پزشک، مهندس ایمنی و مهندس بهداشت حرفهای محسوب می‌شوند. عوامل زیان‌آور محیط شامل عوامل فیزیکی، مکانیکی، شیمیایی، بیولوژی، روانی و ارگونومی است و در صورتی که عوامل مذکور از حدود مجاز تعیین شده فراتر روند سبب اثرات زیان‌آور بر روی انسان خواهند شد. برای حفظ و ارتقاء سطح سلامت انسان که مهمترین رکن اجزای سیستم ایمنی و بهداشتی است، نیاز به شناسایی، ارزیابی و اندازه‌گیری عوامل زیان‌آور محیط، تطبیق نتایج اندازه‌گیری‌ها با استانداردها و در صورت فراتر از حد بودن آلاینده‌ها، نیاز به اقدامات کنترلی است. بدیهی است سلامتی انسان با ایمن بودن ماشین‌آلات و محیط بهداشتی ارتباط مستقیم دارد.
برنامه ایمنی
مواردی که باید در برنامه بهداشت حرفهای و ایمنی مد‌نظر قرار گیرد شامل مدیریت کارکنان، تجزیه تحلیل وضعیت محیط کار، تجزیه تحلیل و ثبت حوادث، پیشگیری و کنترل خطر، مدیریت سلامتی و آموزش است.
مدیریت کارکنان
مدیریت باید یک نظام پیشنهادات برای کاهش خطرات از طریق ایجاد یک برنامه مکتوب، ایجاد کند. نمونه‌ای از موارد عبارت از تداوم آموزش کارکنان در پیشگیری از صدمات، روش‌های انتقال و بلند کردن، موافقت با شیوه‌های اجرایی تدوینی در خصوص انتقال و بلند کردن بار، شیوه‌های اجرایی برای گزارش کردن علائم و نشانه‌های اولیه صدمات اسکلتی عضلانی کمر درد است. مشارکت کارکنان می‌تواند شامل موارد برنامه پیشنهادی، شکایات (شامل گزارش شرایط کار کردن کارکنان) و گزارش‌های فوری از علایم و نشانه‌های بهبودی صدمات باشد.
تجزیه تحلیل وضعیت محیط کار
تجزیه تحلیل وضعیت محیط کار برای شناسایی خطرات بالقوه و موجود در محیط کار به منظور اصلاح این مخاطرات انجام می‌شود. ارزیابی وظایف کاری مستلزم یک آزمایش و تعیین میزان تکرار و اهمیت تماس با استرسورها برای تعیین شرایطی که یک کارمند یا کارگر صدمه یا درد دارد، است. مشاهده، قدم زدن در محیط کار، صحبت کردن با کارکنان، ارزیابی غربالگری، به تعیین مخاطرات و شناسایی وضعیت‌های استرس‌زا کمک می‌کند.
تجزیه، تحلیل و ثبت حوادث
ثبت حوادث و بیماری‌ها باید برای تعیین الگوی صدمات در زمانی که رخ می‌دهد و ما را قادر به پیشگیری از خطر می‌کند، انجام شود. این موضوع شامل فرم‌های (OSHA 300, 301) و گزارش‌های غرامات است.
پیشگیری و کنترل خطر
این موضوع شامل عملیات اجرایی اداری و کنترل‌های فنی است. کنترل‌های اداری، تهیه و فراهم کردن تعداد کافی کارکنان، ارزیابی نیازهای فرد و تعین محدودیت سیاست‌های مداخله‌ای است. کنترل‌های مهندسی، کمک برای ایزوله یا حذف خطرات از حوادث و بیماری‌ها؛ به طور مثال انتخاب صحیح سیستم، آموزش و استفاده از تدابیر کمکی است.
مدیریت سلامتی
یک برنامه مدیریت سلامتی باید راهبری برنامه پیشگیری از اختلالات در مکانی که این صدمات رخ می‌دهد را داشته باشد. این برنامه باید در‌برگیرنده موارد ثبت صحیح حوادث و بیماری‌ها، تشخیص زودرس و درمان صدمات کارکنان، پایش سیستماتیک صدمات کارکنان برای تشخیص به موقع و کاهش وظایف یا حذف و تدوین محدودیت‌های کار در طی دوران بازیافت باشد. اداره ایمنی و بهداشت شغلی آمریکا (OSHA)، جهت ارزیابی سلامتی، چارتی تحت عنوان چارت مرجع پزشکی تهیه و ارائه کرده است. این چارت حاوی اطلاعاتی شامل فهرست اسامی 124 ماده شیمیایی، وضعیت انجام معاینات استخدامی جهت افراد در معرض تماس با مواد، فاصله زمانی مورد نیاز جهت انجام معاینات ادواری افراد در معرض تماس با مواد مذکور، آزمایشات و خدمات پیشنهادی مورد نیاز در خصوص جهت افراد در معرض تماس با مواد، راه‌های تماس افراد با مواد، سیستم‌های تأثیر‌پذیر از تماس با مواد فوق، نیازمندی آموزشی جهت افراد در معرض تماس.
آموزش کارگران
هدف آموزش در محیط کار، پیشبرد مسائل کاری است. به عبارت دیگر هدف، کمک به کارکنانی است که جهت کسب رفتار عملی اقدام کنند. هدف نهایی آموزش، تغییر رفتار است. اهداف برنامه آموزشی، منظور نقاطی است که برای رسیدن به آنها، برنامه‌های آموزشی را طراحی می‌‌کنیم، به سخن دیگر، تصویری از کاستی‌ها، روش‌های نادرست و فاصله‌هایی که باید تکمیل، تغییر یا برطرف گردد. یک برنامه آموزشی، طراحی و عملیات اجرایی توسط اشخاص در مکان‌ها برای فراهم کردن آموزش مداوم و آموزش در خصوص خطرات به مدیران، سرپرستان و کلیه فراهم‌کنندگان فعالیت‌ها است که شامل کارکنان جدید هم می‌شود.
آموزش باید به روز باشد و در حضور کارکنان محیط کار صورت گیرد و سطح آن متناسب با فهم افراد بوده و در‌برگیرنده موارد زیر نیز باشد:
فرصتی جهت پاسخ به سؤالات آموزش‌گیرندگان را در نظر گیرد.
جامعیتی از ریسک‌های بالقوه، علل و علایم صدمات باشد. قادر به شناسایی استرسورهای فعلی و روش‌هایی نظیر استفاده از روش‌های مهندسی، اداری و عملیات کاری باشد.
امکان تشخیص علایم و نشانه‌های صدمات را فراهم کند.
سازمان بین‌المللی کار، هر سال روز جهانی بهداشت حرفهای و ایمنی را با پرداختن به موضوعی خاص برگزار کرده و شعاری برای این روز در نظر گرفته می‌گیرد. شعار امسال «پیش‌بینی، آمادگی و مقابله با بحران با سرمایه‌گذاری مقاوم در سیستم‌های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفهای» (OSH) است. شعار امسال با توجه به بحران همه‌گیری ویروس کرونا و تحت تأثیر قرار دادن سیستم‌های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفهای در بسیاری از صنایع کشورهای دنیا، به این موضوع مهم اختصاص یافت. همه‌گیری کرونا سبب شد تا دولت‌ها، کارفرمایان، شاغلان و عموم مردم با چالش‌های بی‌سابقه‌ای در ارتباط با این ویروس روبه‌رو شوند که این امر اثرات فراوانی را در دنیای کار به همراه داشته است. شعار روز جهانی بهداشت حرفهای و ایمنی بر استراتژی‌های تقویت‌کننده سیستم‌های مدیریتی ایمنی و بهداشت حرفهای در کشورهای مختلف به منظور ایجاد تاب‌آوری و مقابله با بحران همه‌گیری کرونا در حال حاضر و آینده بر اساس تجارب گذشته در دنیای کار تمرکز دارد.
آگاهی همگانی
از زمان ظهور بحران جهانی در اوایل سال 2020، کرونا اثرات عمیقی در همه جا داشته است. همه‌گیری تقریباً تمامی جنبه‌های دنیای کار را تحت تأثیر قرار داده است؛ از خطر انتقال ویروس در محیط‌های کار تا کلیه اقدامات کنترلی کاهنده شیوع ویروس که در نتیجه مدیریت ریسک‌های ایمنی و بهداشت حرفهای اجرایی شده‌اند.
این ویروس باعث شد که شکل ظاهری مشاغل به طور کلی سبب تغییراتی همچون دورکاری یا کار در خانه شده و فرصت‌های شغلی بسیاری مانند کسب‌وکارهای اینترنتی را فراهم آورد، اما از طرفی ریسک‌های ایمنی و بهداشت حرفهای بالقوه‌ای نظیر ریسک‌های روانشناختی و ایجاد خشونت هم ایجاد شد. شعار روز جهانی ایمنی و بهداشت حرفهای در سال 2021 بر استفاده ابزاری از عناصر سیستم‌های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفهای در قالب تبلیغاتی برای کنوانسیون ایمنی و بهداشت حرفهای سال 2006 (شماره 187) تمرکز دارد. گزارش‌های جهانی نشان می‌دهند که چگونه بحران همه‌گیری‌کرونا ویروس، اهمیت و ضرورت تقویت سیستم‌های ایمنی و سلامت کار، اعم از خدمات سلامت شغلی را تضعیف کرده است. سازمان جهانی کار از فرصت پیش آمده استفاده کرده تا آگاهی همگانی را در این زمینه بهبود و زمینه را جهت انجام گفت‌وگوها در خصوص اهمیت و ضرورت ایجاد و سرمایه‌گذاری در تاب‌آوری سیستم‌های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفهای به منظور پیشگیری از شیوه ویروس کرونا در محیط‌های کاری، ایجاد کند.
بهداشت حرفهای
بهداشت حرفهای، علم و هنر پیشگیری از عوامل زیان‌آور محیط کار است که سبب کاهش حوادث ناشی از کار، مسمومیت‌های حرفهای و بیماری‌های شغلی می‌گردد. اجزای سیستم ایمن و بهداشتی شامل انسان، ماشین و محیط است و سیستم سالم از انسان سالم، ماشین ایمن و محیط بهداشتی تشکیل می‌شود که متولیان این سیستم به ترتیب پزشک، مهندس ایمنی و مهندس بهداشت حرفهای محسوب می‌شوند. عوامل زیان‌آور محیط شامل عوامل فیزیکی، مکانیکی، شیمیایی، بیولوژی، روانی و ارگونومی است و در صورتی که عوامل مذکور از حدود مجاز تعیین شده فراتر روند سبب اثرات زیان‌آور بر روی انسان خواهند شد. برای حفظ و ارتقاء سطح سلامت انسان که مهمترین رکن اجزای سیستم ایمنی و بهداشتی است، نیاز به شناسایی، ارزیابی و اندازه‌گیری عوامل زیان‌آور محیط، تطبیق نتایج اندازه‌گیری‌ها با استانداردها و در صورت فراتر از حد بودن آلاینده‌ها، نیاز به اقدامات کنترلی است. بدیهی است سلامتی انسان با ایمن بودن ماشین‌آلات و محیط بهداشتی ارتباط مستقیم دارد.
برنامه ایمنی
مواردی که باید در برنامه بهداشت حرفهای و ایمنی مد‌نظر قرار گیرد شامل مدیریت کارکنان، تجزیه تحلیل وضعیت محیط کار، تجزیه تحلیل و ثبت حوادث، پیشگیری و کنترل خطر، مدیریت سلامتی و آموزش است.
مدیریت کارکنان
مدیریت باید یک نظام پیشنهادات برای کاهش خطرات از طریق ایجاد یک برنامه مکتوب، ایجاد کند. نمونه‌ای از موارد عبارت از تداوم آموزش کارکنان در پیشگیری از صدمات، روش‌های انتقال و بلند کردن، موافقت با شیوه‌های اجرایی تدوینی در خصوص انتقال و بلند کردن بار، شیوه‌های اجرایی برای گزارش کردن علائم و نشانه‌های اولیه صدمات اسکلتی عضلانی کمر درد است. مشارکت کارکنان می‌تواند شامل موارد برنامه پیشنهادی، شکایات (شامل گزارش شرایط کار کردن کارکنان) و گزارش‌های فوری از علایم و نشانه‌های بهبودی صدمات باشد.
تجزیه تحلیل وضعیت محیط کار
تجزیه تحلیل وضعیت محیط کار برای شناسایی خطرات بالقوه و موجود در محیط کار به منظور اصلاح این مخاطرات انجام می‌شود. ارزیابی وظایف کاری مستلزم یک آزمایش و تعیین میزان تکرار و اهمیت تماس با استرسورها برای تعیین شرایطی که یک کارمند یا کارگر صدمه یا درد دارد، است. مشاهده، قدم زدن در محیط کار، صحبت کردن با کارکنان، ارزیابی غربالگری، به تعیین مخاطرات و شناسایی وضعیت‌های استرس‌زا کمک می‌کند.
تجزیه، تحلیل و ثبت حوادث
ثبت حوادث و بیماری‌ها باید برای تعیین الگوی صدمات در زمانی که رخ می‌دهد و ما را قادر به پیشگیری از خطر می‌کند، انجام شود. این موضوع شامل فرم‌های (OSHA 300, 301) و گزارش‌های غرامات است.
پیشگیری و کنترل خطر
این موضوع شامل عملیات اجرایی اداری و کنترل‌های فنی است. کنترل‌های اداری، تهیه و فراهم کردن تعداد کافی کارکنان، ارزیابی نیازهای فرد و تعین محدودیت سیاست‌های مداخله‌ای است. کنترل‌های مهندسی، کمک برای ایزوله یا حذف خطرات از حوادث و بیماری‌ها؛ به طور مثال انتخاب صحیح سیستم، آموزش و استفاده از تدابیر کمکی است.
مدیریت سلامتی
یک برنامه مدیریت سلامتی باید راهبری برنامه پیشگیری از اختلالات در مکانی که این صدمات رخ می‌دهد را داشته باشد. این برنامه باید در‌برگیرنده موارد ثبت صحیح حوادث و بیماری‌ها، تشخیص زودرس و درمان صدمات کارکنان، پایش سیستماتیک صدمات کارکنان برای تشخیص به موقع و کاهش وظایف یا حذف و تدوین محدودیت‌های کار در طی دوران بازیافت باشد. اداره ایمنی و بهداشت شغلی آمریکا (OSHA)، جهت ارزیابی سلامتی، چارتی تحت عنوان چارت مرجع پزشکی تهیه و ارائه کرده است. این چارت حاوی اطلاعاتی شامل فهرست اسامی 124 ماده شیمیایی، وضعیت انجام معاینات استخدامی جهت افراد در معرض تماس با مواد، فاصله زمانی مورد نیاز جهت انجام معاینات ادواری افراد در معرض تماس با مواد مذکور، آزمایشات و خدمات پیشنهادی مورد نیاز در خصوص جهت افراد در معرض تماس با مواد، راه‌های تماس افراد با مواد، سیستم‌های تأثیر‌پذیر از تماس با مواد فوق، نیازمندی آموزشی جهت افراد در معرض تماس.
آموزش کارگران
هدف آموزش در محیط کار، پیشبرد مسائل کاری است. به عبارت دیگر هدف، کمک به کارکنانی است که جهت کسب رفتار عملی اقدام کنند. هدف نهایی آموزش، تغییر رفتار است. اهداف برنامه آموزشی، منظور نقاطی است که برای رسیدن به آنها، برنامه‌های آموزشی را طراحی می‌‌کنیم، به سخن دیگر، تصویری از کاستی‌ها، روش‌های نادرست و فاصله‌هایی که باید تکمیل، تغییر یا برطرف گردد. یک برنامه آموزشی، طراحی و عملیات اجرایی توسط اشخاص در مکان‌ها برای فراهم کردن آموزش مداوم و آموزش در خصوص خطرات به مدیران، سرپرستان و کلیه فراهم‌کنندگان فعالیت‌ها است که شامل کارکنان جدید هم می‌شود.
آموزش باید به روز باشد و در حضور کارکنان محیط کار صورت گیرد و سطح آن متناسب با فهم افراد بوده و در‌برگیرنده موارد زیر نیز باشد:
فرصتی جهت پاسخ به سؤالات آموزش‌گیرندگان را در نظر گیرد.
جامعیتی از ریسک‌های بالقوه، علل و علایم صدمات باشد. قادر به شناسایی استرسورهای فعلی و روش‌هایی نظیر استفاده از روش‌های مهندسی، اداری و عملیات کاری باشد.
امکان تشخیص علایم و نشانه‌های صدمات را فراهم کند.