پاسخ مشاور آتیه‌نو به سوالات بیمه‌ای خوانندگان
شرایط پرداخت مستمری فوت به بازماندگان
محمد حسین قشقایی - کارشناس تامین اجتماعی
در یکی از شرکت‌های خصوصی مشغول به کارم و بیمه‌شده از نوع «مشمولان قانون کار» و تامین‌اجتماعی هستم. آیا قبل از بازنشستگی، در صورت فوت بنده، مستمری به خانواده‌ام تعلق می‌گیرد یا خیر؟
یکی از خدمات سازمان تامین‌اجتماعی، بر اساس مواد 80 و 81 قانون تامین‌اجتماعی، پرداخت مستمری فوت به بازماندگان بیمه‌شدگانی است که فوت می‌کنند. البته برقراری مستمری برای بازماندگان مستلزم داشتن شرایطی است که در ذیل به آنها اشاره می‌شود:
اگر بیمه‌شده بر اثر حوادث ناشی از کار در کارگاه یا محل‌های مرتبط با کارگاه، هنگام مأموریت کاری، برای نجات جان سایر کارکنان، یا بر اثر بیماری‌های حرفه‌ای جان خود را از دست بدهد، نیاز به شرایط خاصی برای برقراری مستمری فوت نیست. در چنین شرایطی چنانچه بیمه‌شده یک روز هم سابقه پرداخت حق‌بیمه داشته باشد بازماندگان از مستمری بهره‌مند می‌شوند. این افراد و کارگران اگر در سازمان تامین‌اجتماعی بیمه هم نشده باشند با صرف احراز روابط کاری با کارگاه توسط سازمان تامین‌اجتماعی و هیئت‌های حل اختلاف وزارت کار، بازماندگان می‌توانند از مستمری برخوردار شوند.
اما اگر فوت بیمه‌شده ناشی از کار یا بیماری‌های مرتبط با کار نباشد نیاز به شرایطی است که به ترتیب عبارت‌اند از: در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که در 10 سال آخر حیات خود، حداقل سابقه پرداخت حق‌بیمه یک سال را داشته باشد، مشروط بر اینکه 90 روز از سابقه مذکور (یک سال) ظرف آخرین سال حیات بیمه‌شده باشد، برای بازماندگان مستمری برقرار می‌شود.
در صورت نداشتن شرایط بند قبل، چنانچه بیمه‌شده‌ای حداقل 20 سال سابقه پرداخت حق‌بیمه قبل از فوت داشته باشد، بازماندگان وی از مستمری فوت برخوردار خواهند شد.
براساس این بند چنانچه حقوق تعیین‌شده برای خانواده متوفی از حداقل حقوق مقرر در سال مربوطه کمتر باشد، تا حداقل حقوق ترمیم خواهد شد.
در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که بین 10 تا 20 سال سابقه پرداخت حق‌بیمه دارد، به نسبت سنوات پرداخت حق‌بیمه، بدون الزام به رعایت ماده 111 قانون تامین‌اجتماعی و به نسبت سهام مقرر در ماده 83 همان قانون، به بازماندگان وی مستمری پرداخت می‌شود. بنابراین در صورتی که حقوق پرداختی از حداقل حقوق سال مربوطه کمتر باشد، تا حداقل حقوق افزایش نمی‌یابد و حقوق استحقاقی پرداخت می‌شود.
بر اساس اصلاحات جدید، در صورتی که بیمه‌شده متوفی هیچ یک از شرایط مذکور را نداشته باشد و بین یک تا 10 سال سابقه پرداخت حق‌بیمه داشته باشد، بازماندگان متناسب با سنوات پرداخت حق‌بیمه بدون رعایت ماده 111 قانون تامین‌اجتماعی مبنی بر پرداخت حداقل حقوق سال مربوطه از مستمری برخوردار می‌شوند.
مدت سه سال است که در یک شرکت پخش نان صنعتی مشغول به کارم. اما کارفرما برای ما بیمه رد نمی‌کند. اگر در طول اشتغال برای خود بیمه آزاد رد کنم و بعد از اخراج یا پایان کار علیه کارفرما شکایت کنم حق من در مدتی که بیمه آزاد رد کرده‌ام محفوظ می‌ماند یا خیر؟
بیمه کارگاهی بر بیمه اختیاری و آزاد ارجحیت دارد و کسی که مشمول بیمه اجباری باشد پرداخت بیمه آزاد برای وی فاقد وجاهت قانونی است. البته شما می‌توانید هرگاه که اراده کنید بابت سوابق بیمه‌ای خود در کارگاه به هیئت‌های حل اختلاف وزارت کار مراجعه کنید و چنانچه مدارک کافی دال بر اشتغال و کارکرد ارائه کنید هیئت‌های حل اختلاف رأی به پرداخت حق‌بیمه توسط کارفرما خواهند داد. در این حالت حق‌بیمه‌های پرداختی بابت مشاغل آزاد قابل‌استرداد نیست و هنگام ارائه خدمات نیز لحاظ نخواهد شد.
در کارگاهی که پرسنل آن 18 سال سابقه کار دارند آیا کارفرما می‌تواند قرارداد یک‌ماهه با آنها منعقد کند و بعد از اتمام قرارداد آنها را اخراج کند؟
اگر قراردادهای قبلی دائم بوده باشد کارفرما نمی‌تواند قرارداد را به موقت تبدیل کند، مگر اینکه قرارداد دائم قبلی با توافق کارگر به طور کلی تسویه شده و قرارداد جدیدی منعقد شده باشد.
اگر کسی چند ماه به‌صورت ساعتی کار کرده باشد و بعد از مدتی تمام‌وقت شود، شرکت موظف به پرداخت بیمه از تاریخ ورود فرد است یا از تاریخی که کارگر تمام‌وقت شده؟ آیا کارفرما می‌تواند بعد از اینکه کارگر تمام‌وقت شد با او سه‌ماهه قرارداد آزمایشی ببندد و بیمه پرداخت نکند؟
بیمه شخص از همان ساعت اولیه کار باید برقرار شود و فرقی نمی‌کند که قرارداد کار ساعتی باشد یا تمام‌وقت یا آزمایشی.
فردی که ۵۸ سال سن دارد باید چند سال سابقه پرداخت بیمه اجباری داشته باشد تا بتواند بیمه اختیاری شود؟
سقف سن برای پرداخت بیمه اختیاری 50 سال است. در صورتی که متقاضی بیش از 50 سال داشته باشد باید معادل آن سابقه قبلی داشته باشد.
بنابراین کسی که 58 سال سن دارد باید 8 سال سابقه قبلی داشته باشد. در این خصوص هر سابقه‌ای که وجود داشته باشد اعم از اجباری یا خویش‌فرما، بیمه رانندگان، کارگران ساختمانی، و... مورد قبول است.
در قوانین و مقررات موجود محدودیتی در این خصوص وجود ندارد.