توضیح و پاسخ مشاور آتیه نو درباره تعلیق قراردادکار
شرایط بازگشت بیمه‌شده به کار
محمد حسین قشقایی - کارشناس تامین اجتماعی
در قرارداد کار هرگاه انجام تعهدات یکی از طرفین موقتا متوقف شود، و یا کارگاه به دلایلی قادر به ادامه فعالیت نباشد، تعلیق قرارداد کار به وجود می‌آید. پس از مرتفع شدن تعلیق، کارفرما مکلف است کارگر را به کار سابق خود یا کار مشابه آن بازگرداند و چنانچه کارفرما از پذیرش کارگر تعلیقی سرباز زند، اخراج غیرموجه محسوب می‌شود و فرد مذکور می‌تواند به هیئت‌های حل اختلاف وزارت کار مراجعه و از کارفرمای خود شکایت کند. تعلیق قرارداد کار ممکن است بدون حقوق و مزایای کار و یا با حقوق و مزایای ایام تعلیق باشد. بعضا نیز تعلیق قرارداد کار با پرداخت غرامت دستمزد و یا مقرری بیمه بیکاری از طرف سازمان تامین‌اجتماعی همراه می‌شود. در ادامه درباره موارد مربوط به تعلیق قرارداد کار که با پرداخت مقرری بیمه بیکاری همراه است توضیح داده می‌شود:
الف) خدمت نظام‌وظیفه: در طول مدت خدمت نظام‌وظیفه قرارداد کار به حالت تعلیق درمی‌آید و پس از خدمت سربازی کارفرما موظف است کارگر را به کار سابق خود بازگرداند. کارگر باید حداکثر تا دو ماه پس از پایان خدمت به محل کار سابق خود مراجعه کند و درخواست بازگشت به کار را به کارفرما ارائه دهد و چنانچه شغل وی حذف شده باشد در شغل مشابه آن به کار گمارده شود. در صورتی که کارفرما از پذیرش کارگر پس از اتمام سربازی خودداری کند، این عمل در حکم اخراج غیرقانونی است و کارگر می‌تواند ظرف مدت 30 روز به هیئت تشخیص وزارت کار مراجعه کند. در صورت عدم بازگشت به کار، سازمان تامین‌اجتماعی موظف است در صورت وجود سایر شرایط، مقرری بیمه بیکاری را برای وی منظور کند. لازم به توضیح است که مدت خدمت نظام‌وظیفه جزو سوابق خدمت کارگر نزد سازمان تامین‌اجتماعی محسوب می‌شود.
ب) اخراج غیرموجه کارگر: چنانچه کارگری بر اثر اخراج توسط کارفرما بیکار شود و این اخراج مورد تایید هیئت‌های حل اختلاف وزارت کار قرار نگیرد، دوره اخراج تعلیق از کار محسوب می‌شود و کارفرما ضمن پذیرش بازگشت به کار کارگر، موظف است دستمزد دوران تعلیق را بپردازد و حق‌بیمه دوره تعلیق را نیز به سازمان تامین‌اجتماعی پرداخت کند. در هر صورت، چنانچه کارفرما از پذیرش وی خودداری کند وی می‌تواند برای دریافت مقرری بیمه بیکاری اقدام کند.
ج) مرخصی استعلاجی، بارداری و زایمان: قرارداد کار در دوران مرخصی استعلاجی، بارداری یا زایمان تعلیق می‌شود. پس از پایان مرخصی مذکور، کارگر به کار سابق خود بازمی‌گردد. در دوره مذکور کارگر بیمه‌شده از غرامت دستمزد (کمک‌هزینه) دوره بیماری و بارداری که توسط سازمان تامین‌اجتماعی پرداخت می‌شود، برخوردار می‌شود. چنانچه پس از دوره مرخصی استعلاجی یا زایمان، کارفرما از پذیرش کارگر خودداری کند، بیمه‌شده می‌تواند به هیئت‌های حل اختلاف مراجعه کند و در صورتی که کارفرما از پذیرش وی امتناع ورزد از مقرری بیمه بیکاری بهره‌مند می‌شود.
د) حوادث غیرقابل‌پیش‌بینی: در مواردی که به واسطه قوه قهریه و یا بروز حوادث غیرقابل پیش‌بینی، که وقوع آن‌ها از اراده طرفین (کارفرما و کارگر) خارج است، تمام یا قسمتی از کارگاه تعطیل شود و انجام تعهدات کارگر یا کارفرما به‌طور موقت غیرممکن شود، قراردادهای کار با کارگران تمام یا آن قسمت از کارگاه که تعطیل می‌شود به حال تعلیق درمی‌آید. تشخیص موارد فوق با وزارت کار و امور اجتماعی است. چنانچه کارگاه بر اثر قوه قهریه (زلزله، سیل و امثال این‌ها) و یا حوادث غیرقابل‌پیش‌بینی (جنگ و نظایر آن‌ها) تعطیل شود و کارگران آن بیکار شوند، پس از فعالیت مجدد کارگاه، کارفرما مکلف است کارگران بیکارشده را در همان واحد بازسازی‌شده و مشاغلی که در آن به وجود می‌آید به کار اصلی بگمارد. بیمه‌شدگانی که به علت بروز حوادث قهریه و غیرمترقبه از قبیل سیل، زلزله، جنگ، آتش‌سوزی و... بیکار می‌شوند، با معرفی واحد کار و امور اجتماعی محل از مقرری بیمه بیکاری استفاده خواهند کرد. لازم به توضیح است که شرایط استحقاق دریافت مقرری بیمه بیکاری داشتن حداقل 6 ماه سابقه قبلی نزد سازمان تامین‌اجتماعی و اخراج توسط کارفرماست که برای حوادث غیرمترقبه این شرایط لازم نیست.
چه عواملی باعث می‌شود مقرری بیمه بیکاری قطع شود ؟
اشتغال به کار مجدد، عدم شرکت در کلاس‌های سوادآموزی و پایان دوره پرداخت مقرری، عدم پذیرش کار پیشنهادی متناسب با تخصص وی یا شغل مشابه، بازگشت به کار سابق، و یا قرار گرفتن جزو مستمری‌بگیران.
بیمه‌شده‌ای که بیکار شده است باید چه مراحلی را طی کند تا مقرری بیمه بیکاری وی برقرار شود؟
ابتدا به اداره کار منطقه مراجعه و طرح دعوا کند. در این مرحله مسئله بیکاری وی در مراجع حل اختلاف مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورتی که اخراج وی احراز شود، به اداره کاریابی جهت تشکیل پرونده معرفی می‌شود. اداره کاریابی طی نامه‌ای اخراج بیمه‌شده را به شعبه سازمان تامین‌اجتماعی محل اعلام می‌کند و در صورت لزوم وی را نیز به نهضت سوادآموزی و فنی حرفه‌ای معرفی می‌کند. سپس واحد امور فنی بیمه‌شدگان شعب سازمان تامین‌اجتماعی در صورت دارا بودن سایر شرایط (داشتن سابقه لازم) مقرری وی را برقرار خواهد کرد.
بیمه‌شده‌ای که پس از استفاده از مرخصی بدون حقوق به محل کار مراجعه می‌کند ولی کارفرما از اشتغال او خودداری می‌ورزد، می‌تواند به‌عنوان بیکار غیرارادی از مقرری بیمه بیکاری استفاده کند؟
بله، به دلیل آنکه طبق قانون کار، اشتغال کارگران هنگام استفاده از مرخصی بدون حقوق به حالت تعلیق درمی‌آید. بنابراین در صورت بیکاری، قطع رابطه آن‌ها اخراج تلقی می‌شود و می‌توانند از مقرری بیمه بیکاری برخوردار شوند.
آیا مدتی که کارگران از مقرری بیمه بیکاری استفاده می‌کنند جزو سوابق کار کارگاهی منظور می‌شود؟
براساس تبصره یک ماده 2 قانون بیمه بیکاری (مستند به تبصره 2 ماده 6 این قانون) مدت تعلیق قرارداد کار ناشی از استفاده کارگران مشمول قانون کار از مقرری بیمه بیکاری صرفا جزو سوابق پرداخت حق‌بیمه برای بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی کلی محسوب می‌شود و از آن استناد قانونی مبنی بر احتساب این مدت جزو سابقه کار کارگر در کارگاه برداشت نمی‌شود.
سازمان تامین‌اجتماعی اقدام به صدور احکام بازنشستگی برای تعدادی از کارگران یک واحد کارگری کرده که منتهی به قطع رابطه کارگران با کارفرما شده است. بعد از چند ماه سازمان با این استدلال که کارگران واجد شرایط بازنشستگی نبوده‌اند، احکام بازنشستگی آنان را لغو کرده است. تکلیف چیست؟ آیا کارفرما باید آنان را به کار بازگرداند؟
وقفه‌ای که در رابطه کاری و مزدی بین کارگران و شرکت در ارتباط با اقدام سازمان تامین‌اجتماعی ایجاد شده از نوع تعلیقی است که اراده کارفرما در آن دخالتی نداشته است. بنابراین در این زمینه در اجرای مفهوم مخالف ماده 29 قانون کار صدور رای بابت حق‌السعی ایام تعلیق فاقد وجهه قانونی است. ولی با توجه به وقفه ایجادشده به‌عنوان تعلیق به دلیل تحقق نیافتن بازنشستگی، بازگشت به کار کارگران با استرداد وجوه دریافتی بابت سنوات خدمت و حفظ سابقه کار قبلی انجام خواهد شد.