از فرودگاه بندرعباس که بلند می‌شوی تنها چیزی که توجه‌ات را جلب می‌کند پهنه بیکران دریاست، به رنگ لاجوردی و بعضاً سبز؛ گهگاهی نیز خشکی را می‌بینی که همان جزایر هرمز و قشم هستند. قشم بزرگترین جزیره منطقه است که همچون نگینی در میان خلیج‌فارس خودنمایی می‌کند و کمی ‌جلوتر جزایر نقلی تنب بزرگ و کوچک دیده می‌شوند. با چرخش هواپیما، به سمت فرودگاه ابوموسی کور‌سویی از نمای ساختمان‌های همسایگان حاشیه خلیج‌فارس و بندر لنگه دیده می‌شوند.

 

با توجه به مساحت کم ابوموسی 

(13 کیلومتر مربع) از فرودگاه که خارج می‌شوی به فاصله چندصدمتر به میدان مرکز شهر می‌رسی که در جوار قدیمی‌ترین محله و بازارچه جزیره قرار دارد، یعنی محله و بازارچه صیادان که هنوز بافت و نمای قدیمی ‌خود را حفظ کرده و از نظر زیبایی‌شناسی چشم‌نواز‌ترین نقطه جزیره محسوب می‌شود. به فاصله دو دقیقه پس از این محله به شهرک مروارید می‌رسی که شعبه تأمین اجتماعی ابوموسی نیز در این شهرک قرار دارد. جنب ساختمان بنیاد 15 خرداد، نمای آجری ساختمان شعبه بیش از همه جلب توجه می‌کند، چون اکثر ساختمان‌های اطراف آن را ساختمان‌های بلوکی احاطه کرده است. فضای دور تا دور شعبه را دیوارهای نیمه‌‌بلندی احاطه کرده و کل مساحت عرصه و اعیان شعبه حدود 3 هزارمتر است که نیمی ‌از آن را حیاط تشکیل داده و نیم دیگر آن را ساختمان شعبه. مهمانسرا و ساختمان بانک رفاه که در حال حاضر غیرفعال است، در سمت راست ورودی محوطه قرار دارند و در سمت چپ آن نیز منازل سازمانی شعبه که با توجه به نمای نامناسب استفاده شده برای آن کمی‌فرسوده‌تر از ساختمان اداره به نظر می‌سد. 

وارد شعبه که می‌شوی نما و چیدمان جدید ساختمان توجه مراجعه‌کنندگان را به خود جلب می‌کند؛ ساختاری متفاوت از بافت شهر و محله‌ای که در آن واقع شده که زیبایی خاصی را به فضای شعبه بخشیده است. ساختمان شعبه در یک طبقه بنا شده که با توجه به تعداد کم بیمه‌شدگان شعبه همگی واحدهای شعبه به صورت پیشخوان در همان طبقه همکف قرار دارند و ارباب‌رجوع و بیمه‌شدگان به راحتی می‌توانند با مسئولان واحدها در ارتباط باشند. 

به سراغ یکی از مراجعه‌کنندگان که کنار باجه منتظر ایستاده است می‌روم؛ سعید فروندیان مراجعه‌کننده 30 ساله به شعبه با اظهار تعجب از جریمه لیست بیمه‌شدگان‌اش می‌گوید: «با توجه به اینکه حق بیمه‌ها را به‌‌موقع پرداخت 

کرده ام،‌ اما جریمه شده‌ام و برای پیگیری این موضوع آمده‌ام.»

 

اینترنت کند، مختل‌کننده خدمات الکترونیکی

وی با ابراز رضایت از خدمات شعبه، تنها مشکل تمام مردم جزیره را حوزه سامانه‌های آنلاین دانسته و ادامه می‌دهد: «معیوب بودن خطوط مخابراتی، پایین بودن سرعت اینترنت و قطعی مکرر آن همواره مردم را با مشکل جدی مواجه می‌سازد.»

این مراجعه کننده با اشاره به نبود مرکز درمانی تأمین‌اجتماعی در جزیره، ساخت درمانگاه و بیمارستان را مطالبه اصلی مردم بومی‌ می‌داند و اضافه می‌کند: «با توجه به اینکه بیشترین مراجعه نیز برای صدور و تعویض دفترچه درمانی است، اگر ترتیبی برای حذف دفترچه کاغذی اتخاذ شود که بدون دفترچه نیز بیمه‌شدگان بتوانند از خدمات درمانی استفاده کنند از حجم رفت و آمدهای به شعبه نیز تا حدود زیادی کاسته می‌شود.» موضوعی که البته مدت‌هاست در شهرهای بزرگ انجام شده و به‌‌زودی در شعب کوچکتر (مانند شعبه ابوموسی) نیز اجرایی خواهد شد.

 

وقت‌گیر بودن سامانه خدمات غیرحضوری 

«راشد محامدی» مراجعه‌کننده 50 ساله نیز گرچه از شعبه و رفتار پرسنل آن اعلام رضایت می‌کند، ‌اما با اشاره به طولانی بودن مراحل ورود به سامانه‌ها، در بیان مشکلات این حوزه می‌گوید: «برای تغییر رمز پروفایل دریافت خدمات غیرحضوری مراجعه کرده‌ام. تغییر هرچند وقت یک‌بار رمزها و قطع بودن برخی مواقع سامانه‌ها، مردم را دلزده و سردرگم می‌کند.»

وی بلافاصله در پاسخ به مهمترین چالش موجود پیش روی بیمه‌شدگان به نبود مراکز درمانی متعلق به تأمین‌اجتماعی در جزیره اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «اگرچه ارائه خدمت مناسب و خوب کارکنان با وجود تعداد محدودشان دلگرم‌کننده است، ‌اما این موضوع نمی‌تواند نیاز ضروری جزیره به داشتن مراکز درمانی را جبران کند.»

 

جنبه روحی و روانی کار در جزیره 

فضای شعبه گهگاهی با حضور چند مراجعه‌کننده پر و با فاصله کوتاهی خالی می‌شود. فرصت خلوتی شعبه را غنیمت می‌شمارم و به سراغ کارشناس و مسئول باجه، «علی دستیارکهن» می‌روم. او که دارای بیش از 15 سال سابقه در باجه دریافت حق بیمه و هفت سال سابقه در واحد نامنویسی و حساب‌های انفرادی و بیمه‌شدگان و مستمری‌ها است با احساس رضایت از تأثیر ایجاد سامانه‌های ارائه خدمات غیرحضوری بر فعالیت شعبه می‌گوید: «نه‌‌تنها انجام کارها سرعت بیشتری گرفته، بلکه با این کار با صرفه‌جویی در وقت همکار و بیمه شده، راه به سوی وصول به موقع لیست‌های حق بیمه و مطالبات سازمان هموارتر شده است.»

«دستیارکهن» شناسایی به‌‌موقع و دسترسی آسان به کارفرما و بیمه‌شده را یکی از مزایای مهم سامانه‌ها می‌داند و ادامه می‌دهد: «ابلاغ سریع به کارفرما و کاهش مدت زمان انجام تعهدات سازمان تأمین‌اجتماعی به شرکاء اجتماعی، ارتباط بیشتر بیمه شده و کارفرما با سازمان و آشنایی به قوانین تأمین‌اجتماعی و رضایت بیشتر ارباب‌رجوع از ارائه خدمات به‌روز، رهاورد اصلی ایجاد سامانه‌های خدمات غیرحضوری است.»

وی با اعلام میانگین پذیرش و ارائه خدمات روزانه به 30 نفر با دقت‌نظر جواب می‌دهد: «بیشترین مراجعه‌کنندگان مربوط به دفترچه درمان وخدمات نامنویسی و سوابق و پس از آن مربوط به باجه دریافت حق بیمه است.»

این مسئول شعبه در بیان سختی‌های کار در جزیره می‌گوید: «در اینجا - با توجه به دوری و سختی تردد- ‌امکان دسترسی آسان به خانواده و علایق اجتماعی وجود ندارد. سختی کار در جزیره بیشتر جنبه روحی و روانی دارد و عدم دسترسی آسان به خدمات مخابراتی و اینترنتی و خدمات شهری، خدمات رفاهی و... کار را سخت‌تر می‌کند. البته نباید از شیرینی کار که ارائه خدمت به شهروندان محروم و بی‌ادعای جزیره و لبخند رضایت این عزیزان است نیز غافل شد. تنها دلخوشی ما حضور بیمه‌شدگان و کارفرمایان در شعبه است که با توجه به کرونا و خدمات غیرحضوری این موضوع نیز کمرنگ شده است.»

 

کمبود کادر تشکیلاتی در شعب

«دستیارکهن» با تصریح بر کمبود کادر تشکیلاتی شعب و فشار کاری اضافه بر همکاران اضافه می‌کند: «پیچیدگی و تعدد بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های اداری و در نتیجه زمانبر بودن روند اجرای ‌امور و انباشت ارباب‌رجوع و کار در باجه‌های شعب عملیاتی چالش‌‌برانگیز است و بهترین تدبیر مؤثر در این زمینه می‌تواند افزایش استفاده بیشتر از خدمات غیرحضوری از طرف بیمه‌شدگان و همکاران شعبه باشد.»

وی تغییر سیستم ‌آموزشی همکاران از روال معمول و تکراری را ضروری می‌داند و می‌گوید: «سازمان باید هرچه بیشتر خود را به‌‌روز و تلخیص بخشنامه‌ها و وحدت رویه را با دقت و تمرکز بیشتری دنبال کند. در عین حال بر ارائه خدمات غیرحضوری در بخش تعهدات، خدمات دفترچه درمان، سوابق و... تمرکز و تأکید بیشتری داشته باشد.»

 

سامانه‌های آنلاین و روان‌سازی‌ امور

مصطفی داوری، رئیس شعبه بیمه تأمین‌اجتماعی ابوموسی در گفت‌وگو با «آتیه‌نو» با اشاره به تعداد 669 بیمه‌شده و 51 نفر مستمری‌بگیر شعبه می‌گوید: «ارائه خدمت حضوری به این جامعه آماری کوچک افتخار هر روز ماست؛ گرچه سامانه‌های آنلاین تأثیر بسزایی در کاهش مراجعات به شعبه و روان‌سازی‌ امور بخصوص در بحث دفترچه‌های درمانی و اعلام سابقه به مؤسسات داشته است.»

وی یادآور می‌شود: «در سال جاری بیشتر مراجعات حضوری به شعبه مربوط به انجام ‌امور مربوط به پیمان‌ها و ارائه لیست حق بیمه به صورت دستی در بخش واحد درآمد و انجام‌ امور مربوط به مشاغل سخت و زیان‌آور در بخش مستمری‌ها بوده که نیاز به ارائه اصل مدارک توسط کارفرما و بیمه شده داشته است. حوزه نامنویسی و حساب‌های انفرادی نیز با مجموع میانگین ‌آماری حدود 150 نفر، بیشترین مراجعه‌کننده در ماه را داشته‌اند.»

داوری می‌گوید: «ما از ابتدای امسال در بخش خدمات حضوری تعداد 94 مورد دریافت لیست دستی داشته‌ایم؛ 49 مورد درخواست دفترچه درمان و 19 مورد اعلام سابقه که در همه این موارد، افراد به خاطر سرعت پایین اینترنت در جزیره و عدم ‌امکان استفاده از خدمات غیرحضوری و در نتیجه ناگزیر به شعبه مراجعه می‌کنند.»

وی تعداد درخواست‌های غیرحضوری شعبه را 520 مورد در سال جاری را اعلام می‌کند و ادامه می‌دهد: «از این تعداد 134 مورد آن مربوط به درخواست دفترچه درمان، تعهدات کوتاه‌مدت 9 مورد، گواهی کسرحقوق 9 مورد، نامنویسی 8 مورد، اعتراض به سوابق سه مورد و ارسال لیست اینترنتی حق بیمه 356 مورد بوده است. در بخش اعلام سابقه به مؤسسات به صورت غیرحضوری نیز پیشرفت محسوسی صورت گرفته، ‌اما در سامانه خدمات غیرحضوری قابل احصاء نیست.» این رئیس شعبه تصریح می‌کند: به طور کلی بیشترین استقبال از خدمات غیرحضوری در بخش‌های نامنویسی، حساب‌های انفرادی، صدور دفترچه و تعهدات صورت گرفته و در بخش‌های اجراییات، بازرسی و درآمد به جز ارائه لیست اینترنتی اقبال چندانی وجود ندارد. وی با اظهار خرسندی از روند اجرایی موفقیت‌آمیز شعبه در حوزه پرونده الکترونیک می‌گوید: «به پایان رساندن سریع طرح پرونده الکترونیک، بارگذاری و اسکن تمامی ‌مدارک در هنگام تشکیل پرونده‌های جدید مربوط به بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران و کارفرمایان که به تسهیل و تسریع ارائه خدمات به بیمه‌شدگان منجر شده است را می‌توان موفقیتی بزرگ قلمداد کرد.»

 

اختلال در سامانه‌ها با اینترنت کم‌سرعت 

داوری محدودیت‌های مخابراتی و اینترنتی را مانع جدی در اطلاع‌رسانی خدمات سازمان در منطقه می‌داند و اضافه می‌کند: «با توجه به این کمبود، بیشتر اطلاع‌رسانی‌ها در جزیره از طریق نصب بنر، بروشور، توزیع تراکت و استفاده از فضای مجازی مانند گروه‌های واتساپی مربوط به گروه‌های کارگری، اداری و شهروندان صورت می‌گیرد. همچنین در داخل شعبه نیز کلیپ‌های تبلیغی سازمان در خصوص خدمات غیرحضوری نمایش داده می‌شود.»

این رئیس شعبه در پاسخ به عمده‌ترین مشکلات بیمه‌شدگان تصریح می‌کند: «بیمه‌شدگان همواره از عدم دسترسی به کارفرما و نهادهای نظارتی مانند اداره کار و پایین بودن سرعت اینترنت و نبود زیرساخت‌های اینترنتی و مخابراتی مناسب و در نتیجه عدم ‌امکان استفاده به موقع از خدمات غیرحضوری سازمان گلایه دارند.»

وی با احساس رضایت از اقدام موفق آموزشی شعبه در دوران همه‌گیری کرونا به پاسخ به «آتیه‌نو» می‌گوید: «در این ایام به منظور کاستن از میزان مراجعات بیمه‌شدگان به شعبه، برنامه آموزشی برای نماینده کارفرمایان و ادارات جهت استفاده از خدمات غیرحضوری سازمان تدارک دیده شد و با مراجعه یکی از همکاران به ادارات و محل پیمانکاری‌های بالای 15 نفر تمام آموزش‌های لازم صورت گرفت؛ رویه‌ای که در کاهش چشمگیر مراجعات حضوری مؤثر افتاد. همچنین با توجه به فضای مناسب و تعداد کم تشکیلات شعبه، فاصله‌گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک و مواد ضد‌عفونی در اینجا در حد عالی صورت می‌گیرد.»

 

فشار کار نیروی انسانی 

وقتی از وی در مورد مهمترین چالش پیش روی شعبه ابوموسی می‌پرسم، با تأکید بر عدم تکمیل چارت تشکیلاتی شعبه می‌گوید: «با توجه به اینکه در حال حاضر تنها دو نفر در بخش بیمه‌ای و تعهدات در شعبه هستند که هر کدام حدود 40 درصد کار شعبه را برعهده دارند (به عبارتی یک نفر مسئول نامنویسی و حساب‌های انفرادی، بیمه‌شدگان و مستمری‌ها و یک نفر هم عهده‌دار ‌امور درآمد، بازرسی و اجراییات است) در صورت مأموریت و یا مرخصی هر یک از همکاران حدود 40 درصد بار کاری اضافی شعبه بر دوش تنها همکار باقیمانده می‌افتد که این خود باعث نارضایتی شرکاء اجتماعی شعبه می‌شود.»