گزارشی از شعبه تامین‌اجتماعی یاسوج
چالش‌ها و ظرفیت‌های خدمت‌رسانی در کوهپایه‌های زاگرس
کهگیلویه و بویراحمد، استانی سرسبز با جاذبه‌های طبیعی بسیار چشمنواز که چشم هربیننده را به خود خیره می‌کند، مردمانی سختکوش دارد که گرچه سهم زیادی از اشتغال در صنایع ندارند، اما دوشادوش سایر هم‌میهنان خود، برای آبادانی و پیشرفت این مرزوبوم، تلاش می‌کنند. یاسوج نیز شهری سرسبز، کوچک و نوپاست که هرچند از سابقه شهری آن بیش از 50 سال نمی‌گذرد، اما در امتداد کوه‌های زاگرس، تمدنی کهن را به یادگار دارد. شهر آبشارها و کوه‌های پر از درخت، که در ورودی خود، مجسمه آریوبرزن را به عنوان نماد مقاومت و شجاعت مردم این شهر در روزگار قدیم، به تماشا گذاشته است. برای آشنایی بیشتر با پایتخت طبیعت ایران‌زمین و حال و روز مردمان این شهر به شعبه تامین‌اجتماعی یاسوج رفتیم و با مراجعان و مسئولان این شعبه به گفت‌و‌گو نشستیم.
خدمت‌رسانی مطلوب و محترمانه
شعبه تامین‌اجتماعی یاسوج، مهمترین مرکز ارائه خدمات بیمه‌ای به بیمه‌شدگان، کارگران، کارفرمایان و مستمری‌بگیران سازمان تامین‌اجتماعی در این شهر است. این شعبه در ساختمانی دو طبقه و البته مجهز، در منطقه‌ای مناسب از نظر دسترسی و نزدیک به بیمارستان شهدای گمنام یاسوج واقع شده و به انجام امور بیمه‌ای مراجعان می‌پردازد. از حیاط سرسبز و گل‌کاری شده این شعبه که وارد ساختمان می‌شویم، در طبقه اول، علاوه بر میز خدمت، واحدهای نامنویسی، امور فنی بیمه‌شدگان و مستمری‌ها قرار گرفته و همین چیدمان، نیاز اغلب مراجعان به حضور در طبقات دیگر را برطرف کرده است.
یکی از مراجعان به شعبه یاسوج، پیرمردی است که کلاهی محلی بر سر دارد و برای پیگیری مستمری خود به این شعبه آمده است. او که حاج حسین نام دارد، می‌گوید: «از کارمندان و مسئولان این شعبه کاملا راضی هستم. همکاری خوبی برای انجام کارها دارند و با سالمندان، با احترام زیادی برخورد می‌کنند و کار ما را زودتر راه می‌اندازند.»
خانم بدیعی، مراجعه‌کننده دیگری است که دست در دست دختر کوچک خود، در بخش امور فنی بیمه‌شدگان شعبه حضور دارد. او نیز می‌گوید: «ما اهل این منطقه نیستیم و چند ماه است به دلیل شغل همسرم، به یاسوج نقل مکان کرده‌ایم. با اینکه بومی این شهر نیستیم و زبان ما با زبان محلی کارکنان و مردم این شهر متفاوت است، اما هیچ‌‌گونه اختلافی در مراودات اداری و اجتماعی با مردم خصوصا کارکنان این شعبه نداریم و پاسخگویی مسئولان و کارکنان شعبه بسیار خوب است.»
مراجعه‌کننده دیگری که با اطلاع از حضور ما در شعبه، سراغ ما آمده، می‌گوید: «من چندین سال است که برای انجام کارهای بیمه‌ای خودم به این شعبه مراجعه می‌کنم. امروز هم برای دریافت غرامت دستمزد ایامی که بیمار بودم، به شعبه آمده‌ام. خوشبختانه در سال‌های اخیر، تغییرات خوبی در فضای شعبه به وجود آمده و علاوه بر این، کارمندان شعبه یاسوج هم با دلسوزی کار ارباب‌رجوع را پیگری می‌کنند.»
رتبه اول در تکریم ارباب رجوع
در ادامه تهیه گزارش از شعبه یاسوج، به اتاق مهراب هدایت جهان‌آباد، رییس شعبه تامین‌اجتماعی یاسوج می‌روم. او تعداد بیمه‌شدگان اصلی شعبه یاسوج را بیش از 41 هزار نفر بیان می‌کند و می‌گوید: «علاوه بر این تعداد، 105 هزار نفر بیمه‌شده تبعی و تعداد زیادی نیز مستمری‌بگیر اصلی و تبعی را تحت پوشش داریم که باعث شده شعبه یاسوج، اصلی‌ترین و بزرگترین شعبه سازمان تامین‌اجتماعی در استان باشد. به همین دلیل، در سال‌های اخیر سه شعبه اقماری و یک کارگزاری برای کاهش حجم مراجعه به این شعبه تاسیس شده و در مدار خدمت‌رسانی قرار گرفته‌اند.»
وی، ضریب پشتیبانی شعبه یاسوج را 10 بیان می‌کند و می‌افزاید: «در شعبه یاسوج، به ازای هر 10 نفر بیمه‌پرداز، فقط یک مستمری‌بگیر وجود دارد و این از نقاط قوت این شعبه است. نقطه قوت دیگر شعبه، نیروهای فعال و متخصصی هستند که در این شعبه مشغول به‌کارند. ما حدود 56 نفر همکار در بخش‌های مختلف شعبه یاسوج داریم که 3 نفر از آنها مدرک دکترا دارند و 30 نفر نیز فوق لیسانس هستند. علاوه بر این، همبستگی و پاکدستی کارکنان این شعبه بسیار خوب است که این موضوع در ارائه خدمات به ارباب‌رجوع، بسیار موثر واقع شده است.»
هدایت ادامه می‌دهد: «تلاش همکاران من در شعبه باعث شده در سه سال گذشته، مقام اول رعایت حقوق شهروندی و تکریم ارباب‌رجوع را در میان دستگاه‌های اجرایی استان به دست آوریم و سطح رضایتمندی مراجعان به این شعبه نیز بسیار بالا است.»
وی، الکترونیکی شدن خدمات را در افزایش رضایت مراجعان موثر می‌داند و می‌افزاید: «از سال 1378 سیستم‌های سازمان تامین‌اجتماعی در کل کشور و به تبع آن در این استان به سوی مکانیزه شدن پیش رفت. در زمان غیرالکترونیکی بودن خدمات، از لحاظ رضایت ارباب رجوع در وضعیت خوبی نبودیم اما زمانی که شعبه به سوی ساماندهی سوابق و الکترونیکی کردن فرایندها و خدمات پیش رفت، توانستیم رضایت بیشتری از مراجعان کسب کنیم. هم‌اکنون ابلاغ‌ها، بازرسی از کارگاه‌ها و دریافت لیست و پرداخت حق بیمه الکترونیک است و این الکترونیکی شدن فرایندها، علاوه بر اینکه جلوی بسیاری از تخلفات احتمالی را گرفته و هزینه‌های سازمان تامین‌اجتماعی را کاهش داده است.»
رییس شعبه تامین‌اجتماعی یاسوج در ادامه، مهمترین چالش را سازوکار نه‌چندان شفاف بیمه کارگران ساختمانی می‌داند و می‌گوید: «متاسفانه فرایند معرفی کارگران ساختمانی برای بیمه شدن، نیاز به بازنگری جدی دارد؛ چراکه بسیاری از کارگران که در مشاغل دیگر کار می‌کنند و بیمه نیستند، برای برخورداری از بیمه، خود را کارگر ساختمانی معرفی می‌کنند و علاوه بر افزایش تعداد متقاضیان، مشکلات دیگری نیز برای سازمان تامین‌اجتماعی ایجاد می‌شود. به نظر من در بحث کارگران ساختمانی نهادهای مسئول دیگر مانند فنی و حرفه‌ای و ادارات کار باید همکاری بیشتری با تامین‌اجتماعی داشته باشند.»
هدایت می‌افزاید: «مردم این استان اغلب در مشاغل خدماتی مشغول به کار و فعالیت هستند. کارگاه‌های صنایع دستی این استان قابلیت اشتغال زیادی دارد و از طرف دیگر، پتانسیل بسیاری برای تحت پوشش قرار دادن عشایر منطقه در صندوق تامین‌اجتماعی وجود دارد که می‌توان به آن فکر کرد؛ چراکه سطح سلامت این قشر، بسیار بالاست و می‌توانند بیمه‌پردازان خوبی برای سازمان تامین‌اجتماعی باشند.»
وی در ادامه، مطالبات معوقه از برخی کارفرمایان و دستگاه‌های عمومی و دولتی را به عنوان یکی دیگر از چالش‌ها مطرح می‌کند و می‌گوید: «نهاد دولت باید بخشی از درآمدهایی که از پروژه‌های عمرانی و ... در هر سال دارد را برای بازپرداخت بدهی‌های خود به سازمان تامین‌اجتماعی کنار بگذارد. می‌دانیم که نرخ تورم در کشور بالاست و تعهدات دولت باید بر اساس نرخ تورم و ارزش کنونی پول سنجیده شود. برای مثال هم‌اکنون شهرداری‌ها بدهی‌های فراوانی به سازمان تامین‌اجتماعی دارند و می‌توانند بخشی از درآمدهای عمرانی خود را برای بازپرداخت این بدهی‌ها در نظر بگیرند. اگر قرار است سازمان تامین‌اجتماعی پابرجا بماند و خدمت‌رسانی این سازمان به بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران که نیمی از جمعیت کشور هستند ادامه یابد، مسئولان باید اهتمام جدی برای پرداخت مطالبات این سازمان داشته باشند.»
رییس شعبه یاسوج، سازمان تامین‌اجتماعی را فرمانده قرارگاه رفاه در کشور معرفی می‌کند و می‌افزاید: «خدماتی که این سازمان به مردم کشور و بیمه‌شدگان خود ارائه می‌دهد، با هیچ دستگاه دیگری قابل قیاس نیست. بنابراین همه باید کمک کنند تا این نهاد تقویت شود و هرچه بیشتر توسعه یابد. برای مثال در هیچ جای دنیا از درآمد و سود فعالیت‌های اقتصادی صندوق‌های تامین‌اجتماعی مالیات نمی‌گیرند، چون به دنبال تقویت این نهاد هستند. ما نیز می‌توانیم از این تجربیات جهانی استفاده کنیم تا تامین‌اجتماعی هرچه بیشتر تقویت شود.»
هدایت ادامه می‌دهد: «البته بخشی از مطالبات معوقه سازمان تامین‌اجتماعی، از کارفرمایانی است که به دلایل مختلف، امکان پرداخت حق‌بیمه‌های خود را نداشته‌اند. ما هم‌اکنون در پی وصول هرچه بیشتر این مطالبات هستیم اما به شرایط اقتصادی کارگاه‌ها و خوش‌حسابی کارفرمایان هم توجه می‌کنیم. ما برای وصول این مطالبات علاوه بر کمیته وصول، در دو سال اخیر تعامل و مکاتبات زیادی با مدیران ارشد استان داشته‌ایم و شرایط اقتصادی برخی کارگاه‌ها و مشکلاتی که به دلیل تحریم‌های ظالمانه و نوسانات نرخ ارز برای آنها پیش آمده را درک می‌کنیم، اما بالاخره سازمان تامین‌اجتماعی برای خدمت‌رسانی نیازمند منابع مالی است.»
وی توجه جدی‌تر به سلامت و رفاه بازنشستگان و کارکنان را به عنوان درخواست اصلی خود از مدیران ارشد سازمان تامین‌اجتماعی مطرح می‌کند و می‌گوید: «بازنشستگان و مستمری‌بگیران در سنی قرار دارند که در معرض بیماری‌های فراوانی هستند و نیاز عمده‌ای به دریافت خدمات درمانی دارند. از طرف دیگر، بسیاری از آنها حداقل‌بگیرند و برای تامین برخی نیازهای زندگی خود، به تسهیلات و وام‌های قرض‌الحسنه محتاج هستند و این درخواست خود را با ما مطرح می‌کنند. علاوه بر این، سازمان باید به مسائل رفاهی کارکنان خود نیز اهمیت بیشتری دهد. مشکلات معیشتی در استان‌های زاگرس‌نشین نسبت به سایر استان‌ها بیشتر است و نرخ بیکاری در این مناطق بالاست. بسیاری از همکاران ما از روستاها و مناطق حاشیه‌ای به شهر می‌آیند و لازم است خدمات رفاهی بیشتری برای آنها در نظر گرفته شود.»