دکتر پیام اکبری، مدیر درمان تامین‌اجتماعی استان کهگیلویه و بویراحمد:
تحقق عدالت در دسترسی به خدمات درمانی را دنبال می‌کنیم
کهگیلویه و بویراحمد، یک استان صنعتی نیست و مردمانی سختکوش، اما کم‌درآمد دارد. دکتر پیام اکبری، مدیر درمان تامین‌اجتماعی استان در گفت‌و‌گو با خبرنگار ویژه‌نامه استانی آتیه‌نو، این استان را در فهرست استان‌های محروم و کم‌برخوردار کشور معرفی می‌کند که مردمان آن بیشتر در مشاغل خدماتی و صنفی اشتغال به کار دارند و درآمدهای‌شان کفاف پرداخت هزینه‌های سنگین درمانی را نمی‌دهد. به عقیده وی، عدالت در دسترسی به خدمات درمانی در استان کهگیلویه و بویراحمد، کمرنگ است و مسئولان و مدیران ارشد کشور و سازمان تامین‌اجتماعی باید برای برخورداری بیشتر مردم این استان از خدمات درمانی، اقدامات موثری انجام دهند. مشروح این گفت‌و‌گو را در ادامه بخوانید.
استان کهگیلویه و بویراحمد به عنوان یکی از استان‌های محروم کشور از نظر دسترسی به امکانات زیرساختی و رفاهی شناخته می‌شود. در بحث درمان وضعیت این استان چگونه است؟
استان کهگیلویه و بویراحمد به‌صورت کلی از نظر شاخص عدالت در دسترسی به خدمات درمانی، چه در حوزه درمان دولتی و چه در حوزه بخش خصوصی و نیز تامین‌اجتماعی نسبتا ضعیف است. ما آخرین استانی بودیم که از مزیت برخورداری از مرکز ملکی بستری تامین‌اجتماعی بهره‌مند شدیم. به لحاظ سطح‌بندی، ما در استان، واجد شرایط داشتن یک بیمارستان ناحیه‌ای هستیم اما بیمارستان 98 تختخوابی که بنا بر همین سطح‌بندی در دهه هفتاد در مرکز استان ساخته شد، متاسفانه در مقطعی به وزارت بهداشت واگذار گردید و امروز، خدمت‌رسانی با مشکل مواجه است. با پیگیری‌های مدیریت وقت در سال 84 یک کلینیک روزانه تاسیس شد و بعد از چند سال، این کلینیک را به بیمارستان 32 تختخوابی ارتقا دادند اما این کار هم مشکلاتی ایجاد کرد؛ چراکه این بیمارستان 32 تختخوابی چه در بخش اورژانس، چه در بخش اتاق عمل و چه در بخش زایمان، کفاف نیازهای درمانی مراجعان را نمی‌دهد. در یاسوج، تنها مرکز ارائه خدمات ما، همین بیمارستان شهدای گمنام است. سه مرکز سرپایی و یک پلی‌کلینیک تخصصی نیز در استان وجود دارد. البته در حد امکان به بازسازی و نوسازی مراکز درمانی استان پرداخته‌ایم و اقدامات خوبی در این زمینه انجام شده است. ارتقای هتلینگ را از اواخر سال 95 با اعتبار 3 میلیارد تومان در بیمارستان شهدای گمنام یاسوج آغاز کردیم و در هفته تامین‌اجتماعی امسال نیز بخش مراقبت‌های ویژه در این بیمارستان به بهره‌برداری رسید.
در حال حاضر، چه خدمات خاص و ویژه‌ای در مراکز درمانی سازمان تامین‌اجتماعی در این استان ارائه می‌شود؟
ما در بیمارستان شهدای گمنام، چهار بخش اصلی داخلی، اطفال، جراحی عمومی و زنان و زایمان را داریم، اما درخواست بیمه‌شدگان همواره فراتر از این خدمات است. از آنجا که کهگیلویه و بویراحمد یک استان صنعتی نیست و اغلب بیمه‌شدگان در مشاغل خدماتی یا صنفی مشغول به‌کار هستند، عموما جزو اقشار ضعیف و کم‌درآمد جامعه محسوب می‌شوند و پرداخت هزینه‌های درمانی در بخش خصوصی برای آنان بسیار سنگین است. در پاسخ به این نیازها، در سال‌های اخیر اقداماتی انجام داده‌ایم که در واقع از تعهدات سازمان فراتر بوده است. ما سعی کرده‌ایم فضاهای اداری، مالی و غیره را از بیمارستان خارج کنیم تا فضای بیشتری برای ارائه خدمات به بیماران فراهم شود. همه اینها منجر به این شد که ظرفیت بیمارستان از 32 تخت به 64 تخت ارتقا یابد. از طرف دیگر، بخش‌های جراحی اعصاب، ارتوپدی، گوش و حلق و بینی و چند بخش دیگر را در قالب همان بخش جراحی بیمارستان توسعه دادیم و از این جهت کار بسیار بزرگی در یاسوج انجام شده است. همچنین تجهیزات تشخیصی درمانی مورد نیاز را پس از دریافت مجوز و اعتبار از سازمان، خریداری کردیم و عملا بیمارستان 4 بخشی یاسوج را به 8 بخش ارتقا دادیم. بخش تریاژ و درمان سرپایی را در بیمارستان فعال و از سال 96 هم خدمات پاتولوژی را به این مرکز درمانی اضافه کردیم. همچنین با پیگیری‌های زیاد توانستیم واحدهای اندوسکوپی، اکو، تست ورزش و سی‌تی‌اسکن را در بیمارستان مستقر کنیم.
در حال حاضر وضعیت مراکز ملکی استان از نظر اعتباربخشی چگونه است؟
این موضوع را باید در دو بخش مدنظر قرار داد. یکی رتبه‌بندی خود سازمان تامین‌اجتماعی است که بر اساس آن بیمارستان شهدای گمنام یاسوج در ردیف بیمارستان‌های خوب کشور است. به طور مثال بخش اورژانس این بیمارستان در سال 95 در سطح کشور اول شد و خود بیمارستان رتبه دوم را کسب کرد. اما از نظر سنجه‌های اعتباربخشی خارج از سازمان تامین‌اجتماعی که توسط وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی ارزیابی می‌شوند، از آنجا که ما یک کلینیک را به بیمارستان تبدیل کرده‌ایم، وضعیت متفاوت است. در آخرین اعتباربخشی انجام شده به عنوان بیمارستان درجه دو شناخته شدیم و در نظر داریم که در اعتباربخشی آینده، رتبه خود را ارتقا دهیم. البته در بحث استانداردهای اعتباربخشی و نیز چارچوب‌های زیست‌محیطی اقدامات مهمی انجام داده‌ایم که یکی از آن‌ها، بحث بیمارستان و مراکز خدماتی سبز است. ما هم در بخش دفع بهداشتی زباله‌ها یعنی سیستم امحای زباله و هم در موضوع دفع فاضلاب با استقرار سیستم تسویه فاضلاب توانستیم فاضلاب بیمارستان‌ها را به سطح بهداشتی و حتی قابل شرب برسانیم و از این آب تسویه شده، هم برای آبیاری فضای سبز و هم شستشوی محوطه و سایر نیازهای غیرآشامیدنی استفاده کنیم. همچنین در موضوع بهداشت محیط نیز اقدامات گسترده‌ای انجام داده‌ایم که می‌تواند تجربه‌ای خاص و موفق در سطح کشور باشد. مجموع این اقدامات باعث شده که در آستانه دریافت لوح بیمارستان سبز از اداره محیط‌زیست استان باشیم که اگر این اتفاق بیفتد، اولین بیمارستان سبز در کل استان خواهیم بود.
چه بخش‌هایی از فرایندهای درمانی استان الکترونیکی شده است؟
الکترونیکی شدن خدمات درمانی سازمان تامین‌اجتماعی به زیرساخت‌ها و پیش‌نیازهایی نیاز دارد که در حال انجام است. برای الکترونیکی کردن خدمات، پرونده بیمه‌ای و پرونده سلامت همه بیمه‌شدگان باید از حالت کاغذی خارج و الکترونیک شود. ما همگام با سایر مراکز درمانی طرح الکترونیکی کردن نسخ در مراکز ملکی را به انجام رسانده‌ایم و نوبت‌دهی مراکز نیز در حال حاضر به صورت الکترونیکی و تلفنی است، اما هنوز باید کار بیشتری انجام شود.
در ابتدای صحبت‌های خود به محرومیت نسبی استان از خدمات درمانی و ضعف عدالت در دسترسی به خدمات درمانی در استان اشاره کردید. اجرا شدن طرح تحول سلامت چه دستاوردهایی برای درمان استان داشته است؟
من طرح تحول سلامت را چه در این استان و چه در کل کشور، طرحی می‌دانم که متاسفانه در زمینه تحقق عدالت در دسترسی به خدمات، دستاوردی به‌دنبال نداشته است. اشکال اولیه طرح این بود که تعرفه‌ها بر اساس سلایق شخصی مدیران وزارت بهداشت تعریف شد که در هیچ جای دنیا چنین چیزی وجود ندارد. مشکل بعدی این بود که این طرح بدون ایجاد زیرساخت‌های لازم به اجرا درآمد. علاوه بر این موارد، متاسفانه در طرح تحول سلامت از موضوع نظارت بر حسن اجرا نیز غفلت شد و هزینه‌های مضاعفی هم بر دوش بیمه‌ها و هم بر بودجه عمومی کشور گذاشت. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که طرح تحول سلامت در استان به افزایش عدالت درمانی انجامیده باشد. انتظار ما بیشتر از خود سازمان است. در اوایل دهه هفتاد که هنوز موضوع سطح‌بندی خدمات و امکانات مطرح نبود، استان‌های برخوردار توانستند امتیازات، امکانات و تجهیزات مناسبی را به خود اختصاص دهند. هم‌اکنون با توجه به اینکه استان کهگیلویه و بویراحمد جزو مناطق کم‌برخوردار کشور است، توقع ما این است که در موضوع محدودیت توسعه مراکز درمانی برای این استان استثنا قائل شوند. یعنی ما در ابتدا باید سطح خدمات درمانی در استان را به حد قابل قبولی برسانیم، سپس مانند سایر استان‌ها از سیاست محدودیت توسعه مراکز درمانی پیروی کنیم. در سفر مدیرعامل فقید سازمان به استان که همزمان با حضور رییس‌جمهور انجام شد، طرح گسترش و توسعه بیمارستان شهدای گمنام به تصویب رسید و هم‌اکنون در فاز یک تهیه نقشه معماری هستیم و امیدواریم با توسعه بیمارستان از 64 تخت به 98 تخت، بخشی از نیازهای درمانی بیمه‌شدگان برطرف شود.
مطمئنا بخشی از خدمات مورد نیاز بیمه‌شدگان استان را از طریق مراکز درمانی طرف قرارداد تامین می‌کنید. خرید خدمت از این مراکز چه چالش‌هایی دارد؟
در تمام دنیا، خرید خدمت به نفع سازمان‌های بیمه‌گر است اما متاسفانه سازوکارهای مناسب آن در کشور ما وجود ندارد. تا زمانی که کارت سلامت الکترونیکی جایگزین دفترچه نشود، همه ما متضرر خواهیم شد. در مراکز ملکی سازمان هم هنوز موارد بسیاری از استفاده ناحق از دفترچه دیگران وجود دارد، چه رسد به مراکز غیرملکی. بنابراین، در بخش ارائه خدمات، چون اهرم‌های نظارتی دقیق و قوی وجود ندارد، امکان سوءاستفاده زیاد است. در بخش بستری و نیز در بخش سرپایی، باید مکانیزم‌های درستی را تعریف کنیم که خدمت‌رسانی به شکل بهینه صورت گیرد.
ارتباط و تعامل بخش درمانی استان با بخش‌های بیمه‌ای و اقتصادی تامین‌اجتماعی استان چگونه است؟
خوشبختانه در این زمینه تعامل بسیار خوبی داریم که این به ذات سازمان تامین‌اجتماعی برمی‌گردد. به نظر من این سازمان کارکرد‌های اجتماعی و اقتصادی دارد و کارکرد اجتماعی آن در بخش‌های درمانی و بیمه‌ای است. اما متاسفانه در مواردی اهرم‌های فشار خارج از سازمان، این کارکردها را دچار مشکل می‌کند. ما هر سال در آبان و آذرماه اعتبارات مورد نیاز را پیش‌بینی می‌کنیم و بودجه سازمان پیشنهاد می‌شود، اما در اغلب موارد، نهادهایی خارج از سازمان مانند دولت، وزارت بهداشت و غیره، تعهدات بدون پشتوانه مالی بر دوش سازمان می‌گذارند که باعث بر هم خوردن اعتبارات پیش‌بینی شده می‌شود.