printlogo


یادداشت
فضای آن روزها، فضای امید به فردا بود
حسن نمک‌دوست - روزنامه‌نگار پیشکسوت و مدرس روزنامه‌نگاری

زمان دولت موقت بختیار، روزنامه‌ها، تازه دو اعتصاب چهار روزه و 62 روزه را پشت سر گذاشته بودند و در بهمن سال 57، بیشترین چیزی که دیده می‌شد، امید به آینده بود. این اعتصاب‌ها، فرصتی را پدید آوردند تا مردم و گروه‌های مختلف، برای همدلی و پشتیبانی، در تحریریه روزنامه‌ها حاضر شوند. معلمان، وکلا، کارمندان و کارگران، عموما با دسته گل می‌آمدند، حمایت خود را از این اعتصاب‌ها اعلام می‌کردند و فضای تحریریه را بسیار احساسی کرده بودند. با ورود هر گروه از این افراد، کارمندان روزنامه کیهان، با شیوه خاصی با آنها دست می‌دادند و از آن‌ها استقبال می‌کردند. فضا بسیار عاطفی می‌شد. همه به این امید بودند که دوران سانسور مطبوعات به پایان رسیده و دوران آزادی بیان و آزادی مطبوعات فرا خواهد ‌رسید. فضا، فضای گپ‌وگفت و اظهارنظر بود. شاه از ایران رفته بود و همه امیدوار به اینکه دوران شکوفایی مطبوعات، از راه خواهد رسید. ‌فضای تحریریه کیهان در بهمن 57، فضای امید به فردای بهتر بود. من در آن زمان، هجده‌ساله و کارآموز روزنامه کیهان بودم. در آن زمان، بحث‌هایی بسیارجدی در کیهان مطرح می‌شد. روزنامه آیندگان، سه اعتصاب کرد که یکی از آنها، در اعتراض به تیم مدیران این روزنامه بود. در پی آن اعتصاب، تصمیم گرفته شد که یک شورا -منتخب تحریریه- روزنامه را اداره کنند. پس از آن، همین موضوع در تحریریه کیهان هم بر سر زبان‌ها افتاد. در همان ماه‌های بهمن و اسفند، برای اینکه روزنامه مردمی‌تر شود، قرار شد شورایی بیاید و مدیریت کیهان را برعهده بگیرد. یک تیم پنج‌نفره برگزیده شد. برای من که تجربه بسیارکمی داشتم، بازتاب تحولات انقلاب در روزنامه کیهان توسط خبرنگاران آن، بسیار جذاب بود و با دقت، آن را دنبال می‌کردم. من یا در تحریریه کیهان بودم، یا در دانشکده ارتباطات، که آنجا هم متعلق به کیهان و بسیار پرجنب‌وجوش بود. فضای انقلاب درونی مطبوعات، از آیندگان کلید خورد که همان‌طور گفتم، یکی از اعتصاب‌هایش برای تغییر مدیریت روزنامه بود. یکی از مباحث جدی در روزنامه‌نگاری، استقلال تحریریه است؛ اینکه سرنوشت تحریریه را باید خود تحریریه به دست بگیرد؛ استقلال تحریریه، از هر عاملی که غیر از تحریریه است و بر محتوا تاثیر می‌گذارد. ابتدا در آیندگان و سپس در کیهان، می‌خواستند با انتخاب شورای سردبیری -با وجود همه اختلاف سلیقه‌ها- استقلال آن را تامین کنند. درواقع، شکل کوچک‌تر آنچه در جامعه رخ داده بود، در مطبوعات نیز رخ داد. کلیدواژه فضای آن دوران مطبوعات، امید ورود به روزنامه‌نگاری حرفه‌ای، برخورداری از آزادی بیان و برخورداری از استقلال تحریریه بود. فاصله 17 شهریور 57 تا 22 بهمن 57، تجربه‌ای تکرارنشدنی برای روزنامه‌نگاران و مطبوعات ایران است. روزنامه‌نگاران ما، انقلاب را دیدند و در آن مشارکت کردند، به این امید که روزنامه‌نگاری ما به استانداردهایی چون دستیابی به اطلاعات و آزادی‌های مطبوعاتی دست پیدا کند.