یادداشت
از اعتراض تا انقلاب
از سال‌های پیش از پیروزی انقلاب، جریان انقلابی‌ای که می‌توان نام «هنر اعتراض» را بر آن گذاشت، با کنایه‌های کم‌وبیش آشکار، در اتمسفر تجسمی، خودش را معرفی کرد و نشان داد؛ بی‌تکلف، عریان، بی‌پروا و پرانرژی. با پیروزی انقلاب، این هنرمندان اغلب جوان و پرانرژی تجسمی، مجال تازه‌ای پیدا کردند تا این‌بار در تبیین ظلم‌ستیزی و تحقق بیشتر آزادی، دست به خلق آثار ماندگار بزنند. در این مجال اندک، به معرفی تعدادی از شاخص‌ترین چهره‌های تجسمی سال‌های ابتدایی انقلاب می‌پردازیم.
سیدعمادالدین قرشی
کاریکاتوریست انقلاب
ایرج زارع (1322تهران) کاریکاتوریست قدیمی نشریات طنز ایران است. با نشریه توفیق، کار خودش را شروع کرد و بعدها با اسم مستعار «فراز» در مجله روشنفکر و دیگر نشریات، نظیر سپیدوسیاه، اطلاعات، بامشاد و آیندگان و پس از انقلاب، در طنز پارسی فعالیت کرد. سوژه‌هایش، اغلب مسائل اجتماعی بود. هویدا و محمدرضا پهلوی، از جمله معروف‌ترین سوژه‌هایش به‌شمار می‌رفتند. کتاب «شاهنامه» از بهترین آثار طنز زارع، درباره شاه مخلوع است.
نقاش انقلاب
مرتضی کاتوزیان (1322تهران) از نخستین هنرمندان تجسمی بود که زمستان 1357، با برگزاری نمایشگاهی گروهی در حسینیه ارشاد، در کسوت یکی از باسابقه‌ترین نقاشان انقلاب، ظاهر شد. او به دلیل نگرش‌های رئالیستی_خیالی در آثارش و بهره‌گیری از عناصر نمادین انقلاب، همواره تلفیقی از تجربه، بداهه و نوآوری را ارائه داده و موردتوجه توده‌ها بوده است. «شهید»، «مرثیه»، «مصلوب»، «دیوارنوشته‌های انقلاب» و ... از شاخص‌ترین آثار انقلابی یادگار او، از آن سال‌ها تاکنون است.
عکاس انقلاب
مریم زندی (1325 گرگان) از عکاسان باسابقه‌ای است که به‌واسطه انتشار آثارش، مطرح است. کتاب «انقلاب 57» از این هنرمند، حاوی تصاویر دیدنی و جذابی از سال 1375 است. حضور مردم در خیابان‌ها و رویارویی آنها با نیروهای ارتش، شرکت زنان و دختران در راهپیمایی و حمل تصاویر چهره‌های مطرح سیاسی همچون امام، سوژه اصلی عکس‌های زندی هستند.
گرافیست انقلاب
کورش شیشه‌گران (1334قزوین) دانش‌آموخته معماری، یکی از مهم‌ترین طراحان پوستر انقلاب به‌شمار می‌رود. از چندماه قبل پیروزی انقلاب، شیشه‌گران، چندین پوستر مهیج دورنگ و نمادین اجرا و چاپ سیلک کرد که برخورد ساده‌ای با فرم و رنگ محسوب می‌شد و برای توده مردم انقلابی، بسیار تاثیرگذار بود. پرنده، قلم، اسلحه، قرات خون، انسان‌هایی با مشت‌های گره‌کرده و درحال فریاد و شعارهای کوتاه اما کوبنده، مهم‌ترین فاکتورهای پوسترهای او هستند.