printlogo


چالش‌های رقابتی لوازم خانگی در ایران
حمیدرضا بیاتی‌نیا کاشانی روزنامه نگار

بازار لوازم خانگی و الکترونیکی در حال حاضر با مشکلاتی از قبیل نوسانات تقاضا، محدودیت‌های سرمایه‌گذاری، افزایش هزینه‌های تولید و رقابت شدید برندهای بزرگ مواجه است. این وضعیت باعث شده که تولیدکنندگان قدیمی با فشار مضاعف روبه‌رو شوند. در این میان، دو شرکت لوازم خانگی پارس و پارس الکتریک که زیرمجموعه هلدینگ شستا هستند، اگرچه در مقاطعی موفق به بهبود عملکرد مالی و سودآوری شده‌اند، اما همچنان با مشکلات قابل توجهی در زمینه تولید و فروش دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
با وجود پتانسیل قابل توجه این دو شرکت برای افزایش تولید و کسب سهم بیشتر از بازار لوازم خانگی، آن‌ها در شرایطی به رقابت می‌پردازند که برندهای بزرگ و شناخته‌شده‌ای در بازار حضور دارند و فروش سالانه‌شان به بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد. این رقابت فشرده و شرایط دشوار اقتصادی به این دو شرکت فشار می‌آورد و مسیر رشد آن‌ها را محدود می‌کند. مجموع عملکرد این دو شرکت نشان می‌دهد در حالی که در بخش‌های مالی و سودآوری برخی بهبودها حاصل شده، وضعیت تولید به مراتب از ظرفیت واقعی خود پایین‌تر است. در حال حاضر، تولید این شرکت‌ها به‌طور چشمگیری کمتر از آن چیزی است که ظرفیت‌های بالقوه آن‌ها می‌تواند تولید کند، و این عدم تناسب میان تولید، فروش و نیاز بازار می‌تواند منجر به کاهش سهم بازار و محدودیت‌های جدی در رشد آتی این دو شرکت شود.
با وجود تقاضای قابل توجه در بازار، این شرکت‌ها همچنان با چالش‌های جدی در فرایند تولید و تأمین نیازهای بازار روبه‌رو هستند. برای بهبود وضعیت، این دو شرکت باید استراتژی‌های خود را در زمینه تولید، مدیریت انبار و توسعه محصولات رقابتی به‌روز کنند. عدم به‌روزرسانی ساختار تولیدی و برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند در بلندمدت منجر به از دست دادن فرصت‌های مهم بازار شود.
لوازم خانگی پارس نیازمند تنوع در محصولات
گزارش‌های مالی و عملیاتی «کارخانجات لوازم خانگی پارس» در سال جاری تصویری دوگانه از وضعیت شرکت ارائه می‌دهند. از یک‌سو، شاهد رشد درآمد و کاهش زیان‌دهی هستیم که نشان‌دهنده بهبود عملکرد مالی این شرکت است. با این حال، از سوی دیگر، چالش‌هایی در تولید و ساختار محصولات شرکت وجود دارد که می‌تواند مسیر آینده آن را تحت تأثیر قرار دهد. براساس گزارش منتشر شده در سامانه کدال، این شرکت در شش‌ماهه منتهی به شهریور ۱۴۰۳ زیان خالص ۱۰ میلیارد تومان ثبت کرده، اما مقایسه این رقم با دوره مشابه سال گذشته نشان می‌دهد که زیان ۷۸ درصد کاهش یافته که می‌تواند به عنوان علامت بهبود عملکرد مالی در نظر گرفته شود. در این مدت، نماد لخانه به ازای هر سهم ۱۱۳ ریال زیان ساخت، اما در عین حال سود ناخالص شرکت با رشد ۱۷۲ درصدی به ۵۷ میلیارد تومان رسیده است. درآمدهای عملیاتی شرکت نیز با توجه به سرمایه حدود ۹۰ میلیارد تومانی، ۷۶ درصد رشد کرده و به ۵۵۴ میلیارد تومان افزایش یافته است.
این آمارها نشان می‌دهد که شرکت توانسته درآمدزایی خود را تقویت کند و فاصله میان هزینه و درآمد را در جهت کاهش زیان بهبود بخشد. در بخش عملکرد عملیاتی نیز شرکت طی هشت‌ماه اخیر رشد در فروش را ثبت کرده و درآمد آن به ۶۶۵ میلیارد تومان رسیده، اما همزمان کاهش تولید به‌عنوان یک هشدار جدی مطرح است. کارخانه لوازم خانگی پارس در آبان ماه 7.084 دستگاه یخچال تولید کرده و 2.866 دستگاه از آن را به فروش رسانده است. این در حالی است که تولید این شرکت در هشت‌ماهه امسال به 35.645 دستگاه رسیده که نسبت به رقم 44.493 دستگاه سال گذشته حدود ۱۹.۹ درصد کاهش داشته است. این کاهش تولید در حالی رخ داده که فروش به 37.249 دستگاه رسیده که نسبت به 35.180 دستگاه سال گذشته، ۵.۹ درصد افزایش نشان می‌دهد. این اختلاف نشان می‌دهد که شرکت به‌منظور پاسخگویی به تقاضای بازار به موجودی انبار تکیه کرده است؛ اقدامی که در کوتاه‌مدت قابل‌پذیرش است، اما ادامه این روند می‌تواند به کاهش موجودی کالا و اختلال در برنامه‌ریزی تولید منجر شود.
 کاهش تولید، به‌ویژه زمانی که هزینه‌های ثابت همچنان پابرجاست، باعث افزایش هزینه تمام‌شده محصولات و در نتیجه فشار بر حاشیه سود می‌شود. در این شرایط، شرکت باید برای جلوگیری از کاهش بیشتر تولید و افزایش هزینه‌ها به بهبود ساختار تولیدی و مدیریت منابع توجه بیشتری داشته باشد. نکته مهم دیگری که در بررسی این گزارش‌ها خودنمایی می‌کند، تک‌محصولی بودن سبد تولید شرکت است. اگرچه تقاضا برای یخچال همچنان در بازار وجود دارد و این محصول اصلی‌ترین محرک فروش شرکت بوده، اما تمرکز صرف بر تولید یخچال یک نقطه‌ضعف راهبردی محسوب می‌شود. در شرایطی که بازار لوازم خانگی نیاز گسترده‌ای به محصولات متنوع از جمله ماشین لباس‌شویی، کولر، اجاق‌گاز و سایر اقلام دارد، محدود شدن تولید به یک محصول باعث می‌شود بخش قابل‌توجهی از ظرفیت بالقوه بازار از دست برود. این مسأله می‌تواند شرکت را در برابر نوسانات تقاضا، تغییرات قیمت مواد اولیه و رقابت شدید آسیب‌پذیر کند.
وابستگی به یک محصول، به ویژه در شرایط اقتصادی متغیر، می‌تواند ریسک‌های زیادی برای شرکت ایجاد کند و مانع از توسعه سهم بازار آن شود. در حالی که بازار لوازم خانگی فرصت‌های بسیاری برای تنوع‌بخشی به سبد محصولات دارد، محدود بودن به تولید یک محصول، زمینه را برای از دست دادن این فرصت‌ها فراهم می‌آورد. در این شرایط، تنوع‌بخشی به سبد محصولات می‌تواند به شرکت کمک کند تا از نوسانات بازار مصون بماند، ریسک عملیاتی خود را کاهش دهد و جایگاه خود را در بازار لوازم خانگی تقویت کند. با توجه به پتانسیل‌های موجود در شرکت لوازم خانگی پارس، امکان ورود به تولید برخی از محصولات لوازم خانگی دیگر مانند ماشین لباس‌شویی، کولر گازی و اجاق‌گاز وجود دارد. این اقدام می‌تواند به‌طور مستقیم سهم بازار نماد لخانه را افزایش داده و پایداری درآمد آن را تضمین کند. تولید محصولات جدید، به ویژه با توجه به نیازهای متنوع بازار، نه‌تنها می‌تواند باعث افزایش فروش و درآمد شرکت شود، بلکه به آن کمک می‌کند تا در رقابت با برندهای بزرگ‌تر و پیشرو در این صنعت، جایگاه خود را حفظ کرده و گسترش دهد.
برای اینکه لوازم خانگی پارس بتواند به رشد پایدار و رقابتی در بازار دست یابد، باید استراتژی‌های خود را در زمینه تنوع محصولات، بهبود فرایندهای تولید و مدیریت بهینه موجودی‌ها به‌طور جدی بازنگری و در راستای تقاضای بازار به سمت نوآوری حرکت کند. تنها در این صورت است که  این شرکت می‌تواند مسیر موفقیت خود را تضمین کند و به جایگاه پیشرو در صنعت لوازم خانگی دست یابد.

لزوم بازنگری در استراتژی‌های تولیدی
در گزارش‌های مالی اخیر شرکت «کارخانجات پارس الکتریک» شاهد رشد قابل توجه در سودآوری و شاخص‌های مالی هستیم، اما از سوی دیگر، کاهش شدید در فروش و مشکلات عملیاتی در بخش تولید و بازار به چشم می‌خورد. بر اساس گزارش منتشرشده در سامانه کدال، در شش‌ ماهه منتهی به شهریور ۱۴۰۴، پارس الکتریک به سود خالص ۳۷ میلیارد تومان دست یافته که نسبت به دوره مشابه سال گذشته، افزایش ۳۸۲ درصدی را نشان می‌دهد. همچنین، سود هر سهم این شرکت ۳۶۷ ریال اعلام شده است. درآمدهای عملیاتی نیز با جهش ۳۶۹ درصدی به ۳۳ میلیارد تومان رسیده و سود ناخالص این شرکت ۲۴۹ درصد افزایش یافته و به ۱۲ میلیارد تومان رسیده است.
با وجود این بهبودها، بررسی دقیق‌تر عملکرد شرکت در ماه‌های اخیر ابعاد دیگری از وضعیت پارس الکتریک را آشکار می‌کند. در یک‌ماهه منتهی به ۳۰ آبان ۱۴۰۴، فروش شرکت تنها ۱۵۴ میلیون تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افت ۹۹ درصدی را نشان می‌دهد. همچنین، در هشت‌ماهه سال مالی، درآمد کل فروش شرکت به ۱۰.۸ میلیارد تومان رسیده که نسبت به سال گذشته، کاهش ۶۷ درصدی دارد. این کاهش شدید در فروش در حالی رخ داده که در آبان‌ماه، شرکت تنها شش دستگاه تلویزیون فروخته و هیچ تولیدی در آن ماه نداشته است. از ابتدای سال جاری تاکنون، ۷,۹۹۱ دستگاه تلویزیون تولید شده، اما تنها ۶۰۸ دستگاه به فروش رسیده است. در حالی که در مدت مشابه سال قبل، تولید ۳,۴۸۲ دستگاه و فروش ۶,۲۴۷ دستگاه ثبت شده بود. این شکاف میان تولید و فروش نشان‌دهنده مشکلات عمده در توازن تولید و عرضه است. این وضعیت در حالی است که پارس الکتریک همچنان ظرفیت تولید انواع تلویزیون را در اختیار دارد، اما داده‌ها نشان می‌دهند که این ظرفیت به‌طور مؤثر مورد استفاده قرار نگرفته است. کاهش شدید تولید در آبان‌ماه و عدم تطابق میان تولید و فروش، حاکی از نیاز فوری به بازنگری در استراتژی تولید این شرکت است. برای رفع این مشکل، پارس الکتریک باید برنامه‌های تولیدی خود را با توجه به تقاضای بازار و بهینه‌سازی ظرفیت‌های موجود، مجدداً طراحی کند.