هجوم مواد نوپدید میان نوجوانان
اعتیاد آسیب اجتماعی تازهای نیست؛ از دیرباز همواره در کمین نوجوانان، جوانان و حتی افراد میانسال و سالخورده بوده و همچنان نیز هست. جالبتر اینکه، این آسیب در طول دهههای اخیر با وجود افزایش سطح آگاهی عمومی و اطلاعرسانی درباره عواقب تلخ آن، نهتنها کنترل نشده، بلکه گاه با شدت و سرعت بیشتری گسترش یافته است. در این میان نوع جدیدی از اعتیاد با عنوان «مواد مخدر نوپدید» ظهور کرده که آثار و پیامدهای منفی آنها بهمراتب سنگینتر و پیشبینیناپذیرتر از مواد مخدر سنتی همچون تریاک، هروئین و حشیش است.این مواد که اغلب با نامهایی فریبنده، شیک و جوانپسند عرضه میشوند، بیشتر در میان نوجوانان و در جمعهای دوستانه یا گعدههای خیابانی رواج یافتهاند. بارها مسئولان ذیربط نسبت به شیوع آنها هشدار دادهاند، اما به نظر میرسد این هشدارها با وجود اهمیتشان نتوانستهاند مانع موج فزاینده مصرف در نسل امروز شوند؛ نسلی که در معرض بمبارانی از تحریکات محیطی، تبلیغات پنهان، شبکههای اجتماعی و کنجکاویهای دوران نوجوانی قرار گرفته است.
ظهور آسیبهای نوپدید
به تازگی زهرا عابدینی، مدیرکل پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر، در سخنانی به نکته مهمی اشاره کرده است. او با بیان اینکه حتی والدینی که تحصیلات عالی یا تجربه کاری طولانی دارند، ممکن است نسبت به آسیبهای نوپدید شناخت کافی نداشته باشند، تاکید کرده: «اکنون برخی آسیبها به شدت نوپدید هستند. والد شاغلی که تجربه زیادی در حوزه کاری خود دارد، ممکن است نسبت به تهدیداتی که در پیرامون فرزندش شکل گرفته اطلاع چندانی نداشته باشد.» او فضای مجازی را یکی از مهمترین بسترهای شکلگیری و گسترش این آسیبها دانسته است؛ فضایی که در آن مواد مخدر جدید با بستهبندیهای جذاب، تبلیغات گمراهکننده و روایتهای فریبنده در میان نوجوانان دستبهدست میشود. بسیاری از نوجوانان اولین آشنایی خود با این مواد را نه در خیابان، بلکه در فضای آنلاین، گروههای مجازی و محتوای تولیدشده توسط همسنوسالانشان تجربه میکنند.
شادیهای مصنوعی و تهدیدهای نو
نگاهی کوتاه به بوستانها و فضاهای عمومی سطح شهر کافی است تا نشانههایی آشکار از تغییر الگوهای مصرف در میان نوجوانان دیده شود. گروههایی از نوجوانان در کنار هم نشستهاند و موادی مصرف میکنند که شاید تا چند سال پیش نامشان هم برای جامعه ناآشنا بود. گعدههایی که در ظاهر شاد، پرجنبوجوش و متفاوت به نظر میرسند، اما در واقع شادی تصنعی و کوتاهمدتی است که نتیجه مصرف موادی با قدرت تخریب روانی و جسمانی بسیار بالاست. مصرف این مواد اغلب ساده، کمهزینه و قابل پنهانکردن است. نوجوانان میتوانند آنها را در بستهبندیهای کوچک، اسپریشکل، بخورهای معطر یا حتی آدامس و شکلات تهیه کنند؛ محصولاتی که گاه هیچ شباهتی به مواد مخدر در ذهن والدین ندارند. همین سادگی و ظاهر فریبنده باعث شده دسترسی به آنها بسیار راحتتر از مواد مخدر سنتی باشد.
اسامی جذاب، ترکیبات مرگبار
کروکودیل، غبار میمون، فلاکا، بونزای، کمیکال، قارچ، میومیو، نخ، مرگ، خاکستری برنز، قات، لین، پنیکو، پان پراگ... این فهرست تنها بخشی از مواد نوپدیدی است که امروز وارد بازار مصرف شدهاند. بسیاری از آنها با ترکیبات شیمیایی پیچیده، محرکهای ناشناخته و اثرات روانی غیرقابل پیشبینی تولید میشوند. برخی از این مواد در آزمایشگاههای زیرزمینی و با هدف افزایش قدرت اعتیادآوری ساخته شدهاند؛ موادی که میتوانند در مدت کوتاهی وابستگی شدید ایجاد کنند. برخی دیگر ابتدا بهعنوان داروهای آزمایشی، مکملهای انرژیزا یا محصولات تفریحی معرفی میشوند و سپس در بازار سیاه دستبهدست میگردند.
یک گام عقبتر از تهدید
کارشناسان میگویند یکی از مهمترین دلایل گسترش مصرف، ناآگاهی والدین از این مواد است. بسیاری از والدین هنوز تصور میکنند مواد مخدر محدود به تریاک، شیشه و هروئین است، در حالی که مواد جدید غالباً به شکل آدامس، اسپری، بخور یا پودرهای معطر عرضه میشوند.این شکاف آگاهی باعث شده نوجوانان در فضایی قرار بگیرند که والدین حتی نشانههای مصرف را هم نمیشناسند.
ظهور آسیبهای نوپدید
به تازگی زهرا عابدینی، مدیرکل پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر، در سخنانی به نکته مهمی اشاره کرده است. او با بیان اینکه حتی والدینی که تحصیلات عالی یا تجربه کاری طولانی دارند، ممکن است نسبت به آسیبهای نوپدید شناخت کافی نداشته باشند، تاکید کرده: «اکنون برخی آسیبها به شدت نوپدید هستند. والد شاغلی که تجربه زیادی در حوزه کاری خود دارد، ممکن است نسبت به تهدیداتی که در پیرامون فرزندش شکل گرفته اطلاع چندانی نداشته باشد.» او فضای مجازی را یکی از مهمترین بسترهای شکلگیری و گسترش این آسیبها دانسته است؛ فضایی که در آن مواد مخدر جدید با بستهبندیهای جذاب، تبلیغات گمراهکننده و روایتهای فریبنده در میان نوجوانان دستبهدست میشود. بسیاری از نوجوانان اولین آشنایی خود با این مواد را نه در خیابان، بلکه در فضای آنلاین، گروههای مجازی و محتوای تولیدشده توسط همسنوسالانشان تجربه میکنند.
شادیهای مصنوعی و تهدیدهای نو
نگاهی کوتاه به بوستانها و فضاهای عمومی سطح شهر کافی است تا نشانههایی آشکار از تغییر الگوهای مصرف در میان نوجوانان دیده شود. گروههایی از نوجوانان در کنار هم نشستهاند و موادی مصرف میکنند که شاید تا چند سال پیش نامشان هم برای جامعه ناآشنا بود. گعدههایی که در ظاهر شاد، پرجنبوجوش و متفاوت به نظر میرسند، اما در واقع شادی تصنعی و کوتاهمدتی است که نتیجه مصرف موادی با قدرت تخریب روانی و جسمانی بسیار بالاست. مصرف این مواد اغلب ساده، کمهزینه و قابل پنهانکردن است. نوجوانان میتوانند آنها را در بستهبندیهای کوچک، اسپریشکل، بخورهای معطر یا حتی آدامس و شکلات تهیه کنند؛ محصولاتی که گاه هیچ شباهتی به مواد مخدر در ذهن والدین ندارند. همین سادگی و ظاهر فریبنده باعث شده دسترسی به آنها بسیار راحتتر از مواد مخدر سنتی باشد.
اسامی جذاب، ترکیبات مرگبار
کروکودیل، غبار میمون، فلاکا، بونزای، کمیکال، قارچ، میومیو، نخ، مرگ، خاکستری برنز، قات، لین، پنیکو، پان پراگ... این فهرست تنها بخشی از مواد نوپدیدی است که امروز وارد بازار مصرف شدهاند. بسیاری از آنها با ترکیبات شیمیایی پیچیده، محرکهای ناشناخته و اثرات روانی غیرقابل پیشبینی تولید میشوند. برخی از این مواد در آزمایشگاههای زیرزمینی و با هدف افزایش قدرت اعتیادآوری ساخته شدهاند؛ موادی که میتوانند در مدت کوتاهی وابستگی شدید ایجاد کنند. برخی دیگر ابتدا بهعنوان داروهای آزمایشی، مکملهای انرژیزا یا محصولات تفریحی معرفی میشوند و سپس در بازار سیاه دستبهدست میگردند.
یک گام عقبتر از تهدید
کارشناسان میگویند یکی از مهمترین دلایل گسترش مصرف، ناآگاهی والدین از این مواد است. بسیاری از والدین هنوز تصور میکنند مواد مخدر محدود به تریاک، شیشه و هروئین است، در حالی که مواد جدید غالباً به شکل آدامس، اسپری، بخور یا پودرهای معطر عرضه میشوند.این شکاف آگاهی باعث شده نوجوانان در فضایی قرار بگیرند که والدین حتی نشانههای مصرف را هم نمیشناسند.