سهم ۴۹ درصدی شستا در تأمین بنزین کشور
مصرف بنزین کشور، گویی سال به سال و ماه به ماه رکوردی تازه میزند و در کنار ناترازیهای متعددی که جامعه و اقتصاد کشور با آنها مواجه شده ناترازی سوخت و بنزین نیز به سطحی جدی رسیده است. بر همین اساس هم در سالیان گذشته به طوز دائم شایعاتی درباره افزایش قیمت بنزین منتشر شده و هر بار نیز توسط دولتها تکذیب شده است. با این حال، در نهایت این روزها شاهد اعمال نرخ سوم برای بنزین هستیم تا بدین ترتیب بخشی از مصرف کشور از طریق واردات تأمین شود.
تحریمهای گسترده و در کنار آن، شیوع کویروسرونا و کاهش سفرها موجب شده بود در سالهای 1399 تا 1401به خودکفایی در تولید بنزین دست یابیم، اما از سویی، مصرف روزافزون و بی رویه و از سوی دیگر، قاچاق افسارگسیخته سوخت موجب شد بار دیگر نیاز به واردات در این حوزه شدت گیرد. مصرف بنزین در کشور طی پنج سال اخیر بهطور میانگین سالانه ۶ تا ۷ درصد رشد داشته و در برخی روزها به بیش از 150 میلیون لیتر رسیده است، اما در زمینه تولید، آمار شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی نشان میدهد تولید بنزین از ۹۸ میلیون لیتر در پنجماهه نخست ۱۴۰۳ به حدود ۱۰۵ میلیون لیتر در آبان همان سال رسیده است . طی یک سال گذشته نیز میانگین تولید روزانه بنزین کشور از شهریور ۱۴۰۳ تا تیر ۱۴۰۴ به ۱۰۳ میلیون لیتر رسیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵ میلیون لیتر افزایش داشته است. در برنامه هفتم توسعه، تولید روزانه ۱۲۹ میلیون لیتر بنزین، ۱۳۰ میلیون لیتر نفتگاز و ۴۹ میلیون لیتر نفتکوره هدفگذاری شده است. این برنامه همچنین بر ارتقای کیفیت فرآوردهها، کاهش تولید نفتکوره و افزایش سهم سوختهای پاک تأکید دارد.
شکسته شدن مداوم رکورد مصرف
البته حتی در صورت تحقق 100 درصدی این هدف بد نیست این نکته را نیز به خاطر داشته باشیم که در روزهای تعطیل تابستان میزان مصرف روزانه در موارد متعدد از 150 میلیون لیتر نیز میگذرد یا به طور مثال در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، همزمان با تنشهای امنیتی، رکورد مصرف روزانه با ۲۰۰ میلیون لیتر شکسته شد. این نکته به معنای آن است که افزایش تولید بدون مدیریت مصرف را شاید نتوان راهکار اصلی رفع این مشکل دانست.
حدود ۸۰ درصد مصرف سوخت کشور به بنزین وابسته است که این بهخاطر نبود برنامهریزی جامع انرژی است. این وابستگی به مصرف بیرویه و افزایش آلودگی هوا، بهویژه در شهرها، منجر شده است. همچنین، فرسودگی ۵۰ درصد ناوگان حملونقل و ۹۰ درصد موتورسیکلتها باعث مصرف بیش از حد سوخت و آلودگی محیط زیست شده است.
کارشناسان میگویند تحقق اهداف تولید بنزین با چند چالش اساسی روبهرو است که میتوان به افزایش مصرف داخلی، فرسودگی تجهیزات پالایشگاهی، کمبود سرمایهگذاری و منابع مالی، فاصله استانداردهای سوخت و مدیریت تقاضا و بهینهسازی مصرف اشاره کرد. همچنین بخشی از زیرساختهای پالایشی کشور قدمتی بیش از ۴۰ سال دارد و نیازمند نوسازی است، ضمن اینکه اجرای طرحهای توسعهای و کیفیسازی بدون تأمین اعتبارات پایدار با کندی پیش میرود.
کارشناسان تأکید میکنند که مدیریت تقاضا و سیاستگذاری دقیق سوخت در کنار توسعه زیرساختها، پیششرطهای اصلی تأمین پایدار انرژی در کشور محسوب میشوند.
سهم 49 درصدی شستا
پالایشگاه ستاره خلیجفارس که از آن به عنوان بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی جهان یاد میشود، این روزها تولید روزانه خود را به ۴۲.۶ میلیون لیتر افزایش داده و سهمی حدود 40 درصدی از تولید بنزین کشور دارد.
این مجموعه در سال ۱۳۸۵ تأسیس شده و برای آن چهار فاز مجزا در نظر گرفته شده که سه فاز آنها طی سالهای گذشته به سرانجام رسیده است. در حال حاضر ۴۹ درصد سهام آن مربوط به نفت و گاز و پتروشیمی شستا، ۳۴.۵ درصد مربوط به مجموعه بازنشستگی نفت و ۱۷.۵ درصد مربوط به دولت است و طبق آنچه اعلام شده سالانه بیش از ۱۴ میلیارد دلار صرفهجویی برای کشور به همراه دارد.
البته در کنار ایفای مسئولیت ملی در تأمین پایدار بنزین و گازوئیل برای مصرف داخلی کشور، شرکت نفت ستاره خلیجفارس در حوزه صادرات نیز حضوری مؤثر و ساختارمند دارد. صادرات مستمر نفتا در گریدهای سبک، سنگین و میانی، نفت سفید، گاز مایع، بوتان، تهمانده برج تقطیر و گوگرد، این شرکت را به یکی از بازیگران کلیدی بازارهای منطقهای و جهانی فرآوردههای پالایشی بدل کرده است.
بر اساس دادههای رسمی معاملات انجام شده یک سال گذشته در رینگ بینالملل بورس انرژی ایران، شرکت نفت ستاره خلیجفارس با صادرات بیش از
۲٫۲ میلیون تن فرآورده، سهمی معادل ۴۷٫۱ درصد از کل بازار صادراتی کشور را در بورس انرژی ایران به خود اختصاص داده است، در این میان، این شرکت موفق شده در سه محصول کلیدی صادراتی کشور یعنی نفتای سبک با سهم کل معاملات کشور، نفتای سفید با 99.7 درصد و نفتای کامل با 69.7 درصد رتبه نخست بازار را به دست آورد.
درباره اهمیت و جایگاه این پالایشگاه شاید همین چند سطر از ریچارد نفیو، مسئول طراحی تحریمهای ایران کافی باشد که در کتاب هنر تحریمها مینویسد: «در سالهای ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ خرد جمعی در واشینگتن ایجاب میکرد که اعمال تحریمها بر واردات بنزین ایران و سایر محصولات نفتی و بنزینی میتواند دولت ایران را از پای درمیآورد. «مارک کرک» نماینده جمهوریخواه سنا که یکی از طرفداران اصلی تحریم ایران بود، در سال ۲۰۱۰ استدلال کرد که قرنطینه بنزین درمورد ایران میتواند چنان آثار وخیمی بر ایران داشته باشد که او را متقاعد کند برنامه هستهایاش را کنار بگذارد.»
نفیو تأکید میکند که در ژوئیه ۲۰۱۰ این تحریم تبدیل به قانون شد اما چه اتفاقی افتاد؟! ایران به جای آنکه بلافاصله امتیاز بدهد، «پالایشگاههای خود را بازطراحی کرد تا نیاز بنزین داخلی را تأمین کند». نفیو با اذعان به اینکه «ایران توانست از این فشار عبور کند»، اشاره میکند: «واردات بنزین ایران به صورت میانگین سالانه از ۱۳۲ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۰۹ به ۳۹ هزار و ۶۰۰ بشکه در سال ۲۰۱۰ رسید.»
بورسی شدن ستاره خلیجفارس
تأکید کارشناسان بر این است که عرضه اولیه سهام این پالایشگاه در بورس و حضور در بازار سرمایه منجر به افزایش ارزش بازار زیرمجموعهها و قیمت سهام شستا خواهد شد. برخی پیشبینیهای صورت گرفته حاکی از آن است که ارزش بازار تاپیکو (هلدینگ نفت، گاز و پتروشیمی شستا) پس از عرضه اولیه این پالایشگاه حداقل دو برابر شود.
سال گذشته مدیرعامل وقت شستا اخباری مبنی بر ورود این شرکت به بورس مطرح و خاطرنشان کرد: «با عرضه اولیه 10 درصدی سهام این شرکت یکی از بزرگترین دارایی ها وارد بازار سرمایه میشود. اثر عرضه اولیه پالایشگاه ستاره خلیجفارس بر ارزش بازار و قیمت سهام شستا یکی از اقدامات مهم در سال جاری پذیرش پالایشگاه ستاره خلیجفارس در بورس بود. با عرضه اولیه 10 درصدی سهام این شرکت یکی از بزرگترین داراییها وارد بازار سرمایه میشود.»
در دولت جدید نیز با تأکید بر قوانین برنامه هفتم توسعه بحث واگذاری بنگاههای اقتصادی در دستور کار قرار گرفته و به یکی از اولویتهای کاری شستا تبدیل شده است. با این وجود، همواره مسیر واگذاریها با دشواریهای خاص خود همراه بوده است. بر همین اساس در نشست خبری ماه قبل مدیرعامل شستا بحث ورود ستاره خلیجفارس به بورس از سوی رسانهها مورد تأکید و پرسش قرار گرفت. محمدرضا سعیدی، مدیرعامل شستا در این باره اظهار کرد: «در حال حاضر گفتوگوهایی میان ما و وزارت نفت در خصوص «پالایشگاه ستاره خلیجفارس» در جریان است. همانگونه که اعلام شده بازده عملکرد این مجموعه تاکنون رضایتبخش نبوده است. علت این امر نیز روشن است؛ در پالایشگاه ستاره خلیج فارس، خرید بنزین توسط وزارت نفت انجام میشود و فروش خوراک نیز در اختیار همان وزارتخانه است.»
او با تأکید بر نقش رگولاتور ادامه داد: «تنظیمگری (رگولاتوری) این موضوع با وزارت نفت است و مدیریت مجموعه نیز تحت نظر آن وزارتخانه قرار دارد. در نتیجه، سودی که انتظار داشتیم از این سرمایهگذاری حاصل شود، تحقق نیافته است.»
سعیدی افزود: «با این حال، ما بهصورت جدی پیگیر موضوع هستیم و این روند را با هدف دستیابی به نتیجه مطلوب ادامه میدهیم. لازم است تشریفات و مسائل مربوط میان ما، وزارت نفت و سازمان بورس به عنوان عنصر سوم، حلوفصل شود تا انشاءالله مسیر همکاری شفاف و مؤثر طی گردد.»
محمد سجاد سیاهکارزاده، معاون مالی و سرمایه انسانی شستا نیز به تازگی در گفتگویی با رسانهها درباره شرکت پالایشگاه ستاره خلیجفارس خاطرنشان کرد: «شستا سهامدار ۴۹ درصدی این مجموعه عظیم است، اما تصمیمگیری نهایی در مورد راهبردها و سیاستهای مالی بر عهده وزارت نفت قرار دارد. با این حال، شستا به عنوان سهامدار عمده، موضوعات مرتبط با قیمتگذاری بنزین، تأمین خوراک و تصمیمات مدیریتی را با جدیت پیگیری میکند.»
معاون مالی و سرمایه انسانی شستا افزود: «بخشی از مشکلات پالایشگاه ناشی از تداخل نقش سهامدار، رگولاتور و سیاستگذار در وزارت نفت است؛ چراکه این وزارتخانه هم مالک بخشی از سهام است و هم مجری سیاستهای کلان بازار انرژی. این وضعیت گاه موجب کندی در تصمیمگیریهای کلیدی میشود.»
سیاهکارزاده همچنین اظهار کرد: «ستاره خلیجفارس مجموعهای قابل افتخار است که سهم قابل توجهی در تأمین بنزین کشور دارد، اما برای رفع مشکلات مالی و ارتقای بهرهوری، نیازمند تقویت روند خصوصیسازی واقعی است تا ساختار تصمیمگیری از حالت دولتی خارج شود.»
ستاره خلیجفارس و بازگشت به نقش صادراتی
پالایشگاه ستاره خلیجفارس امروز در نقطهای ایستاده که نقش آن فراتر از یک واحد تولیدی صرف تعریف میشود؛ نقشی راهبردی در امنیت انرژی، ثبات اقتصادی و آینده بازار فرآوردههای نفتی کشور. در نگاه مدیریت شستا، که بزرگترین سهامدار این مجموعه است، ستاره خلیجفارس باید به جایگاه طبیعی خود در سبد صادراتی کشور بازگردد؛ جایگاهی که در سالهای گذشته بهدلیل ناترازیهای گسترده انرژی و اولویتیافتن نیاز داخلی، موقتاً قربانی شده است.
اکنون تأکید بر این است که ظرفیتهای این پالایشگاه برای ایفای مأموریت اصلی خود ــ توسعه صادرات ــ بار دیگر فعال شود؛ مأموریتی که هم سودآوری شستا و هم تراز انرژی کشور را متحول میکند.
این نگاه البته صرفاً ناظر بر فروش نیست؛ ستاره خلیج فارس به دلیل ابعاد، فناوری و تنوع تولید، پروژهای ملی تلقی میشود که نیازمند نگهداری دقیق، ارتقای دائمی و برنامهریزی بلندمدت برای افزایش بهرهوری است. ترکیب پیچیده فناوری و تجربه مهندسی در این پالایشگاه موجب شده هرگونه ارتقا، نهتنها اثر مستقیم بر تولید روزانه بنزین، بلکه بر عملکرد کل زنجیره پالایشی کشور داشته باشد. از همین روست که مدیریت شستا بر ضرورت اصلاح مسیرهای تصمیمگیری، تقویت سازوکارهای نظارتی و ساماندهی روند سرمایهگذاری تأکید میکند تا «چالشبرانگیزترین» پروژه این هلدینگ، مسیر رشد پایدار را طی کند.
در جبهه عملیاتی، ستاره خلیج فارس طی سالهای اخیر گامهایی جدی برای بهینهسازی ظرفیت برداشته است. با اجرای برنامههای رفع موانع تولید، خوراک پالایشگاه از ۳۶۰ هزار بشکه به ۴۵۰ هزار بشکه افزایش یافته؛ جهشی که امکان تولید پایدارتر بنزین و گاز مایع، توسعه تولید نفتگاز و تکمیل سبد فرآوردههای جانبی را فراهم کرده است. تنوع تولید در این پالایشگاه، از هیدروژن و گوگرد گرفته تا سوخت جت و سایر مشتقات، آن را به یکی از محورهای اصلی تأمین فرآوردههای راهبردی کشور تبدیل کرده است.
افزون بر این، حرکت به سمت کاهش آلایندگی و تطبیق با استانداردهای زیستمحیطی نیز در دستور کار قرار گرفته است. احداث واحد تولید آمونیاک که با هدف کاهش انتشار گازهای گلخانهای طراحی شده، مهمترین طرح جدید این مجموعه است؛ طرحی که با کاهش اتلاف منابع، امکان بازیابی مواد و کنترل آلایندهها را فراهم میکند و میتواند بهعنوان الگویی ملی برای دیگر واحدهای پالایشی مطرح شود.
تحریمهای گسترده و در کنار آن، شیوع کویروسرونا و کاهش سفرها موجب شده بود در سالهای 1399 تا 1401به خودکفایی در تولید بنزین دست یابیم، اما از سویی، مصرف روزافزون و بی رویه و از سوی دیگر، قاچاق افسارگسیخته سوخت موجب شد بار دیگر نیاز به واردات در این حوزه شدت گیرد. مصرف بنزین در کشور طی پنج سال اخیر بهطور میانگین سالانه ۶ تا ۷ درصد رشد داشته و در برخی روزها به بیش از 150 میلیون لیتر رسیده است، اما در زمینه تولید، آمار شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی نشان میدهد تولید بنزین از ۹۸ میلیون لیتر در پنجماهه نخست ۱۴۰۳ به حدود ۱۰۵ میلیون لیتر در آبان همان سال رسیده است . طی یک سال گذشته نیز میانگین تولید روزانه بنزین کشور از شهریور ۱۴۰۳ تا تیر ۱۴۰۴ به ۱۰۳ میلیون لیتر رسیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵ میلیون لیتر افزایش داشته است. در برنامه هفتم توسعه، تولید روزانه ۱۲۹ میلیون لیتر بنزین، ۱۳۰ میلیون لیتر نفتگاز و ۴۹ میلیون لیتر نفتکوره هدفگذاری شده است. این برنامه همچنین بر ارتقای کیفیت فرآوردهها، کاهش تولید نفتکوره و افزایش سهم سوختهای پاک تأکید دارد.
شکسته شدن مداوم رکورد مصرف
البته حتی در صورت تحقق 100 درصدی این هدف بد نیست این نکته را نیز به خاطر داشته باشیم که در روزهای تعطیل تابستان میزان مصرف روزانه در موارد متعدد از 150 میلیون لیتر نیز میگذرد یا به طور مثال در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، همزمان با تنشهای امنیتی، رکورد مصرف روزانه با ۲۰۰ میلیون لیتر شکسته شد. این نکته به معنای آن است که افزایش تولید بدون مدیریت مصرف را شاید نتوان راهکار اصلی رفع این مشکل دانست.
حدود ۸۰ درصد مصرف سوخت کشور به بنزین وابسته است که این بهخاطر نبود برنامهریزی جامع انرژی است. این وابستگی به مصرف بیرویه و افزایش آلودگی هوا، بهویژه در شهرها، منجر شده است. همچنین، فرسودگی ۵۰ درصد ناوگان حملونقل و ۹۰ درصد موتورسیکلتها باعث مصرف بیش از حد سوخت و آلودگی محیط زیست شده است.
کارشناسان میگویند تحقق اهداف تولید بنزین با چند چالش اساسی روبهرو است که میتوان به افزایش مصرف داخلی، فرسودگی تجهیزات پالایشگاهی، کمبود سرمایهگذاری و منابع مالی، فاصله استانداردهای سوخت و مدیریت تقاضا و بهینهسازی مصرف اشاره کرد. همچنین بخشی از زیرساختهای پالایشی کشور قدمتی بیش از ۴۰ سال دارد و نیازمند نوسازی است، ضمن اینکه اجرای طرحهای توسعهای و کیفیسازی بدون تأمین اعتبارات پایدار با کندی پیش میرود.
کارشناسان تأکید میکنند که مدیریت تقاضا و سیاستگذاری دقیق سوخت در کنار توسعه زیرساختها، پیششرطهای اصلی تأمین پایدار انرژی در کشور محسوب میشوند.
سهم 49 درصدی شستا
پالایشگاه ستاره خلیجفارس که از آن به عنوان بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی جهان یاد میشود، این روزها تولید روزانه خود را به ۴۲.۶ میلیون لیتر افزایش داده و سهمی حدود 40 درصدی از تولید بنزین کشور دارد.
این مجموعه در سال ۱۳۸۵ تأسیس شده و برای آن چهار فاز مجزا در نظر گرفته شده که سه فاز آنها طی سالهای گذشته به سرانجام رسیده است. در حال حاضر ۴۹ درصد سهام آن مربوط به نفت و گاز و پتروشیمی شستا، ۳۴.۵ درصد مربوط به مجموعه بازنشستگی نفت و ۱۷.۵ درصد مربوط به دولت است و طبق آنچه اعلام شده سالانه بیش از ۱۴ میلیارد دلار صرفهجویی برای کشور به همراه دارد.
البته در کنار ایفای مسئولیت ملی در تأمین پایدار بنزین و گازوئیل برای مصرف داخلی کشور، شرکت نفت ستاره خلیجفارس در حوزه صادرات نیز حضوری مؤثر و ساختارمند دارد. صادرات مستمر نفتا در گریدهای سبک، سنگین و میانی، نفت سفید، گاز مایع، بوتان، تهمانده برج تقطیر و گوگرد، این شرکت را به یکی از بازیگران کلیدی بازارهای منطقهای و جهانی فرآوردههای پالایشی بدل کرده است.
بر اساس دادههای رسمی معاملات انجام شده یک سال گذشته در رینگ بینالملل بورس انرژی ایران، شرکت نفت ستاره خلیجفارس با صادرات بیش از
۲٫۲ میلیون تن فرآورده، سهمی معادل ۴۷٫۱ درصد از کل بازار صادراتی کشور را در بورس انرژی ایران به خود اختصاص داده است، در این میان، این شرکت موفق شده در سه محصول کلیدی صادراتی کشور یعنی نفتای سبک با سهم کل معاملات کشور، نفتای سفید با 99.7 درصد و نفتای کامل با 69.7 درصد رتبه نخست بازار را به دست آورد.
درباره اهمیت و جایگاه این پالایشگاه شاید همین چند سطر از ریچارد نفیو، مسئول طراحی تحریمهای ایران کافی باشد که در کتاب هنر تحریمها مینویسد: «در سالهای ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ خرد جمعی در واشینگتن ایجاب میکرد که اعمال تحریمها بر واردات بنزین ایران و سایر محصولات نفتی و بنزینی میتواند دولت ایران را از پای درمیآورد. «مارک کرک» نماینده جمهوریخواه سنا که یکی از طرفداران اصلی تحریم ایران بود، در سال ۲۰۱۰ استدلال کرد که قرنطینه بنزین درمورد ایران میتواند چنان آثار وخیمی بر ایران داشته باشد که او را متقاعد کند برنامه هستهایاش را کنار بگذارد.»
نفیو تأکید میکند که در ژوئیه ۲۰۱۰ این تحریم تبدیل به قانون شد اما چه اتفاقی افتاد؟! ایران به جای آنکه بلافاصله امتیاز بدهد، «پالایشگاههای خود را بازطراحی کرد تا نیاز بنزین داخلی را تأمین کند». نفیو با اذعان به اینکه «ایران توانست از این فشار عبور کند»، اشاره میکند: «واردات بنزین ایران به صورت میانگین سالانه از ۱۳۲ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۰۹ به ۳۹ هزار و ۶۰۰ بشکه در سال ۲۰۱۰ رسید.»
بورسی شدن ستاره خلیجفارس
تأکید کارشناسان بر این است که عرضه اولیه سهام این پالایشگاه در بورس و حضور در بازار سرمایه منجر به افزایش ارزش بازار زیرمجموعهها و قیمت سهام شستا خواهد شد. برخی پیشبینیهای صورت گرفته حاکی از آن است که ارزش بازار تاپیکو (هلدینگ نفت، گاز و پتروشیمی شستا) پس از عرضه اولیه این پالایشگاه حداقل دو برابر شود.
سال گذشته مدیرعامل وقت شستا اخباری مبنی بر ورود این شرکت به بورس مطرح و خاطرنشان کرد: «با عرضه اولیه 10 درصدی سهام این شرکت یکی از بزرگترین دارایی ها وارد بازار سرمایه میشود. اثر عرضه اولیه پالایشگاه ستاره خلیجفارس بر ارزش بازار و قیمت سهام شستا یکی از اقدامات مهم در سال جاری پذیرش پالایشگاه ستاره خلیجفارس در بورس بود. با عرضه اولیه 10 درصدی سهام این شرکت یکی از بزرگترین داراییها وارد بازار سرمایه میشود.»
در دولت جدید نیز با تأکید بر قوانین برنامه هفتم توسعه بحث واگذاری بنگاههای اقتصادی در دستور کار قرار گرفته و به یکی از اولویتهای کاری شستا تبدیل شده است. با این وجود، همواره مسیر واگذاریها با دشواریهای خاص خود همراه بوده است. بر همین اساس در نشست خبری ماه قبل مدیرعامل شستا بحث ورود ستاره خلیجفارس به بورس از سوی رسانهها مورد تأکید و پرسش قرار گرفت. محمدرضا سعیدی، مدیرعامل شستا در این باره اظهار کرد: «در حال حاضر گفتوگوهایی میان ما و وزارت نفت در خصوص «پالایشگاه ستاره خلیجفارس» در جریان است. همانگونه که اعلام شده بازده عملکرد این مجموعه تاکنون رضایتبخش نبوده است. علت این امر نیز روشن است؛ در پالایشگاه ستاره خلیج فارس، خرید بنزین توسط وزارت نفت انجام میشود و فروش خوراک نیز در اختیار همان وزارتخانه است.»
او با تأکید بر نقش رگولاتور ادامه داد: «تنظیمگری (رگولاتوری) این موضوع با وزارت نفت است و مدیریت مجموعه نیز تحت نظر آن وزارتخانه قرار دارد. در نتیجه، سودی که انتظار داشتیم از این سرمایهگذاری حاصل شود، تحقق نیافته است.»
سعیدی افزود: «با این حال، ما بهصورت جدی پیگیر موضوع هستیم و این روند را با هدف دستیابی به نتیجه مطلوب ادامه میدهیم. لازم است تشریفات و مسائل مربوط میان ما، وزارت نفت و سازمان بورس به عنوان عنصر سوم، حلوفصل شود تا انشاءالله مسیر همکاری شفاف و مؤثر طی گردد.»
محمد سجاد سیاهکارزاده، معاون مالی و سرمایه انسانی شستا نیز به تازگی در گفتگویی با رسانهها درباره شرکت پالایشگاه ستاره خلیجفارس خاطرنشان کرد: «شستا سهامدار ۴۹ درصدی این مجموعه عظیم است، اما تصمیمگیری نهایی در مورد راهبردها و سیاستهای مالی بر عهده وزارت نفت قرار دارد. با این حال، شستا به عنوان سهامدار عمده، موضوعات مرتبط با قیمتگذاری بنزین، تأمین خوراک و تصمیمات مدیریتی را با جدیت پیگیری میکند.»
معاون مالی و سرمایه انسانی شستا افزود: «بخشی از مشکلات پالایشگاه ناشی از تداخل نقش سهامدار، رگولاتور و سیاستگذار در وزارت نفت است؛ چراکه این وزارتخانه هم مالک بخشی از سهام است و هم مجری سیاستهای کلان بازار انرژی. این وضعیت گاه موجب کندی در تصمیمگیریهای کلیدی میشود.»
سیاهکارزاده همچنین اظهار کرد: «ستاره خلیجفارس مجموعهای قابل افتخار است که سهم قابل توجهی در تأمین بنزین کشور دارد، اما برای رفع مشکلات مالی و ارتقای بهرهوری، نیازمند تقویت روند خصوصیسازی واقعی است تا ساختار تصمیمگیری از حالت دولتی خارج شود.»
ستاره خلیجفارس و بازگشت به نقش صادراتی
پالایشگاه ستاره خلیجفارس امروز در نقطهای ایستاده که نقش آن فراتر از یک واحد تولیدی صرف تعریف میشود؛ نقشی راهبردی در امنیت انرژی، ثبات اقتصادی و آینده بازار فرآوردههای نفتی کشور. در نگاه مدیریت شستا، که بزرگترین سهامدار این مجموعه است، ستاره خلیجفارس باید به جایگاه طبیعی خود در سبد صادراتی کشور بازگردد؛ جایگاهی که در سالهای گذشته بهدلیل ناترازیهای گسترده انرژی و اولویتیافتن نیاز داخلی، موقتاً قربانی شده است.
اکنون تأکید بر این است که ظرفیتهای این پالایشگاه برای ایفای مأموریت اصلی خود ــ توسعه صادرات ــ بار دیگر فعال شود؛ مأموریتی که هم سودآوری شستا و هم تراز انرژی کشور را متحول میکند.
این نگاه البته صرفاً ناظر بر فروش نیست؛ ستاره خلیج فارس به دلیل ابعاد، فناوری و تنوع تولید، پروژهای ملی تلقی میشود که نیازمند نگهداری دقیق، ارتقای دائمی و برنامهریزی بلندمدت برای افزایش بهرهوری است. ترکیب پیچیده فناوری و تجربه مهندسی در این پالایشگاه موجب شده هرگونه ارتقا، نهتنها اثر مستقیم بر تولید روزانه بنزین، بلکه بر عملکرد کل زنجیره پالایشی کشور داشته باشد. از همین روست که مدیریت شستا بر ضرورت اصلاح مسیرهای تصمیمگیری، تقویت سازوکارهای نظارتی و ساماندهی روند سرمایهگذاری تأکید میکند تا «چالشبرانگیزترین» پروژه این هلدینگ، مسیر رشد پایدار را طی کند.
در جبهه عملیاتی، ستاره خلیج فارس طی سالهای اخیر گامهایی جدی برای بهینهسازی ظرفیت برداشته است. با اجرای برنامههای رفع موانع تولید، خوراک پالایشگاه از ۳۶۰ هزار بشکه به ۴۵۰ هزار بشکه افزایش یافته؛ جهشی که امکان تولید پایدارتر بنزین و گاز مایع، توسعه تولید نفتگاز و تکمیل سبد فرآوردههای جانبی را فراهم کرده است. تنوع تولید در این پالایشگاه، از هیدروژن و گوگرد گرفته تا سوخت جت و سایر مشتقات، آن را به یکی از محورهای اصلی تأمین فرآوردههای راهبردی کشور تبدیل کرده است.
افزون بر این، حرکت به سمت کاهش آلایندگی و تطبیق با استانداردهای زیستمحیطی نیز در دستور کار قرار گرفته است. احداث واحد تولید آمونیاک که با هدف کاهش انتشار گازهای گلخانهای طراحی شده، مهمترین طرح جدید این مجموعه است؛ طرحی که با کاهش اتلاف منابع، امکان بازیابی مواد و کنترل آلایندهها را فراهم میکند و میتواند بهعنوان الگویی ملی برای دیگر واحدهای پالایشی مطرح شود.