پیچوخمهای اداری، مانع رشد صادرات کفش ایرانی
صنعت کفش ایران یکی از قدیمیترین و بزرگترین زنجیرههای صنعتی کشور است؛ صنعتی که ظرفیت تولید آن میتواند بازار صادراتی را تا پنج برابر افزایش دهد اما تولیدکنندگان همچنان درگیر پیچیدگیهای اداری، تغییر مداوم مقررات و هزینههای غیرقابل پیشبینی هستند. این مانع، اجازه نمیدهد توان واقعی این صنعت به یک قدرت پایدار صادراتی تبدیل شود.
ظرفیت بالای تولید کشور
با بیش از 8 هزار واحد تولیدی فعال، ظرفیت اسمی تولید کفش در ایران به ۳۰۰ میلیون جفت در سال میرسد. با این حال، تولید واقعی کمتر از این رقم است و استفاده کامل از ماشینآلات و شهرکهای صنعتی میتواند رشد قابل توجهی در تولید و صادرات ایجاد کند. ابراهیم شیخ، معاون صنایع عمومی وزارت صمت، میگوید: «با تأمین سوخت به موقع و تخصیص منابع بانکی، پیشبینی میکنیم تولید سالانه صنعت کفش در دی و بهمن سال جاری به ظرفیت کامل برسد.»
فشار هزینه و واردات بالا
علی لشکری، عضو هیأت رئیسه جامعه صنعت کفش ایران، به حجم بالای واردات مواد اولیه و تجهیزات اشاره میکند و میگوید: «بین سالهای ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۴، تنها در ۷۵ قلم مواد اولیه و ماشینآلات، بیش از ۱.۴ میلیارد دلار واردات انجام شده است.» بهطور مثال، واردات پلیاورتان ۱۶۳ میلیون دلار و تیتان ۱۴۹ میلیون دلار بوده که تنها در شش ماهه سال جاری به ۵۳۵ میلیون دلار رسیده است. او این اعداد را نشاندهنده بزرگی و اهمیت صنعت کفش ایران دانست و افزود: «این صنعت صدها هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کرده است.»
ظرفیت داخلی و مزیت رقابتی
با وجود واردات بالا، بخش قابل توجهی از نیاز صنعت کفش در داخل قابل تأمین است و بسیاری از تولیدکنندگان تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد به مواد اولیه خارجی وابستهاند. لشکری تأکید میکند: «مزیت ایران در دسترسی به مواد اولیه داخلی است، اما سیاستهای داخلی مانع استفاده کامل از این مزیت میشود.» او افزود: «مشکل ما تحریم خارجی نیست، مشکل اصلی قوانین داخلی است. تولیدکننده به جای تمرکز بر کیفیت و بازار، گرفتار سامانهها، دستورالعملها و تغییر قوانین روزمره است.»
صادرات؛ فرصت 4 تا 5 برابری
صادرات فعلی کفش ایران حدود ۱۰۰ میلیون دلار است، در حالی که ظرفیت واقعی کشور حداقل ۵۰۰ میلیون دلار برآورد میشود. لشکری میگوید: «اگر موانع اداری و مقرراتی برداشته شود، این عدد میتواند 4 تا 5 برابر شود.» او همچنین به نقش نسل جدید در صنعت اشاره میکند و میگوید: «نسل مسلط به تکنولوژی اگر درست سازماندهی شود، میتواند با قاچاق و مافیا مقابله کند و مسیر صادرات را هموار سازد.»
نمایشگاهها و راهحل مشترک
برگزاری نمایشگاههای تخصصی مانند فیمکس فرصتی است تا فعالان و مسئولان صنعت کفش مشکلات را بررسی و راهحلهای مشترکی پیدا کنند. محمد ایرانی، عضو هیأت نمایندگان اتاق ایران، میگوید: «با وجود پویایی نمایشگاه، بخش تولید همچنان تحت فشار طولانی بودن روند تخصیص ارز، رسوب کالاها در گمرک و افزایش هزینههای تولید قرار دارد. ایجاد یک سازوکار منسجم در وزارت صمت برای حمایت از توسعه داخلی مواد اولیه ضروری است.» وزارت صمت با تشکیل کارگروه ویژه، مدیریت سوخت واحدهای صنعتی و تأمین ذخیره سوخت برای استانهای سردسیر تلاش میکند جریان تولید متوقف نشود و رشد صنعت ادامه یابد. فعالان صنعت معتقدند با رفع موانع و حمایت ساختاری، صنعت کفش ایران میتواند به جایگاه واقعی خود در صادرات دست یابد و همزمان اشتغال و اقتصاد داخلی را تقویت کند.
ظرفیت بالای تولید کشور
با بیش از 8 هزار واحد تولیدی فعال، ظرفیت اسمی تولید کفش در ایران به ۳۰۰ میلیون جفت در سال میرسد. با این حال، تولید واقعی کمتر از این رقم است و استفاده کامل از ماشینآلات و شهرکهای صنعتی میتواند رشد قابل توجهی در تولید و صادرات ایجاد کند. ابراهیم شیخ، معاون صنایع عمومی وزارت صمت، میگوید: «با تأمین سوخت به موقع و تخصیص منابع بانکی، پیشبینی میکنیم تولید سالانه صنعت کفش در دی و بهمن سال جاری به ظرفیت کامل برسد.»
فشار هزینه و واردات بالا
علی لشکری، عضو هیأت رئیسه جامعه صنعت کفش ایران، به حجم بالای واردات مواد اولیه و تجهیزات اشاره میکند و میگوید: «بین سالهای ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۴، تنها در ۷۵ قلم مواد اولیه و ماشینآلات، بیش از ۱.۴ میلیارد دلار واردات انجام شده است.» بهطور مثال، واردات پلیاورتان ۱۶۳ میلیون دلار و تیتان ۱۴۹ میلیون دلار بوده که تنها در شش ماهه سال جاری به ۵۳۵ میلیون دلار رسیده است. او این اعداد را نشاندهنده بزرگی و اهمیت صنعت کفش ایران دانست و افزود: «این صنعت صدها هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کرده است.»
ظرفیت داخلی و مزیت رقابتی
با وجود واردات بالا، بخش قابل توجهی از نیاز صنعت کفش در داخل قابل تأمین است و بسیاری از تولیدکنندگان تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد به مواد اولیه خارجی وابستهاند. لشکری تأکید میکند: «مزیت ایران در دسترسی به مواد اولیه داخلی است، اما سیاستهای داخلی مانع استفاده کامل از این مزیت میشود.» او افزود: «مشکل ما تحریم خارجی نیست، مشکل اصلی قوانین داخلی است. تولیدکننده به جای تمرکز بر کیفیت و بازار، گرفتار سامانهها، دستورالعملها و تغییر قوانین روزمره است.»
صادرات؛ فرصت 4 تا 5 برابری
صادرات فعلی کفش ایران حدود ۱۰۰ میلیون دلار است، در حالی که ظرفیت واقعی کشور حداقل ۵۰۰ میلیون دلار برآورد میشود. لشکری میگوید: «اگر موانع اداری و مقرراتی برداشته شود، این عدد میتواند 4 تا 5 برابر شود.» او همچنین به نقش نسل جدید در صنعت اشاره میکند و میگوید: «نسل مسلط به تکنولوژی اگر درست سازماندهی شود، میتواند با قاچاق و مافیا مقابله کند و مسیر صادرات را هموار سازد.»
نمایشگاهها و راهحل مشترک
برگزاری نمایشگاههای تخصصی مانند فیمکس فرصتی است تا فعالان و مسئولان صنعت کفش مشکلات را بررسی و راهحلهای مشترکی پیدا کنند. محمد ایرانی، عضو هیأت نمایندگان اتاق ایران، میگوید: «با وجود پویایی نمایشگاه، بخش تولید همچنان تحت فشار طولانی بودن روند تخصیص ارز، رسوب کالاها در گمرک و افزایش هزینههای تولید قرار دارد. ایجاد یک سازوکار منسجم در وزارت صمت برای حمایت از توسعه داخلی مواد اولیه ضروری است.» وزارت صمت با تشکیل کارگروه ویژه، مدیریت سوخت واحدهای صنعتی و تأمین ذخیره سوخت برای استانهای سردسیر تلاش میکند جریان تولید متوقف نشود و رشد صنعت ادامه یابد. فعالان صنعت معتقدند با رفع موانع و حمایت ساختاری، صنعت کفش ایران میتواند به جایگاه واقعی خود در صادرات دست یابد و همزمان اشتغال و اقتصاد داخلی را تقویت کند.