فرش قرمز تأمین‌اجتماعی برای طراحان ایده
عصر هوش مصنوعی زمانی است که ارائه خدمات هوشمند و دیجیتال نه‌تنها به هدف، بلکه به ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای سازمان‌ها و نهادها تبدیل شده است. اکنون متخصصان امر می‌گویند در دهه‌های پیش رو، سازمان‌ها فراتر از محیط فیزیکی و ساختمان‌ها، فعالیت خود را دنبال می‌کنند و همه امور به سمت الکترونیک شدن گام برمی‌دارد. در چنین شرایطی طبیعی است تعریف همکار هم دچار تغییر شود و می‌تواند طیف وسیعی از مردم کشور را در بر گیرد.
سازمان تأمین‌اجتماعی نیز در راستای همگام‌سازی خدمات خود با آخرین تحولات و تکنولوژی روز، با مدنظر قرار دادن طرح‌های بیست‌گانه تحول‌آفرین و توسعه‌ای و با هدف شتاب‌بخشی به تحول دیجیتال، خرداد ماه امسال با انتشار فراخوانی از فعالان حوزه فناوری‌های نو دعوت کرد تا ایده‌های نوآورانه خود را در محورهای فین‌تک، اینشورتک، انفورماتیک و مدیریت اجتماعی تا ۱۵ تیرماه به این سازمان ارسال کنند.
پس از ارسال طرح‌های متنوع از سوی مخاطبان، گام بعدی، رونمایی و معرفی ایده‌های نوآورانه منتخب از رویدادهای مهم فعالیت غرفه سازمان تأمین‌اجتماعی در بیست‌و‌هشتمین نمایشگاه بین‌المللی الکامپ در مهرماه سال‌جاری بود. شاخص اصلی انتخاب برگزیدگان نیز میزان پاسخگویی آن‌ها به مسائل مطرح شده در طرح‌های بیست‌گانه سازمان تأمین‌اجتماعی در نظر گرفته شد. در این رویداد برخلاف دوره‌های پیشین که بیشتر محصولات آماده ارائه می‌شد، تمرکز بر ایده‌ها بود و نوآوری‌ها در قالب طرح‌های اولیه مطرح شدند. طرح ایده‌های نوآورانه با همکاری مرکز فناوری اطلاعات، آمار و محاسبات تأمین‌اجتماعی، اداره‌کل روابط‌عمومی سازمان تأمین‌اجتماعی، شرکت «مشاور مدیریت و خدمات ماشینی تأمین»، شرکت «رایتل» و مؤسسه فرهنگی هنری آهنگ آتیه برگزار شد.
برگزارکنندگان این رویداد تأکید کردند: «در نهایت سه ایده به عنوان برگزیده انتخاب خواهند شد و جوایز نقدی به آن‌ها اهدا می‌شود. علاوه بر این، سایر ایده‌هایی که امکان تبدیل به محصول را داشته باشند، مورد حمایت قرار خواهند گرفت؛ حتی در برخی موارد بخشی از بستر اجرایی در اختیار صاحبان ایده‌ها قرار داده می‌شود تا بتوانند طرح خود را به محصول نهایی تبدیل کنند و از بازاری که ایجاد می‌شود، بهره‌مند شوند.»
حضور نخبگان برای رفع چالش‌های سازمانی
سازمان با اجرای این طرح تلاش کرد علاوه بر ظرفیت‌های داخلی تأمین‌اجتماعی، از ظرفیت‌های ملی چه در حوزه فناوری، چه در ایده‌پردازی و چه در فرایندها بهره‌مند شود. به همین منظور، در فراخوان منتشر شده از استارت‌آپ‌ها، پارک‌های علم و فناوری و حتی افراد حقیقی دعوت کرد تا ایده‌ها، محصولات یا طرح‌های خود را ارائه دهند. در ادامه نیز سامانه‌ای برای بارگذاری مستندات ایجاد شد و پس از غربالگری اولیه، طرح‌های برگزیده انتخاب شدند.
طیف متنوعی از افراد در این فراخوان شرکت کردند. بخشی از شرکت‌کنندگان از کارکنان و همکاران سازمان تأمین‌اجتماعی بودند که تجربه مستقیم از مسائل و چالش‌های سازمان داشتند. بخشی دیگر از فضای آکادمیک آمدند که شامل استادان دانشگاه و دانشجویان می‌شدند. گروه سوم نیز متخصصان و فعالان بازار کار و شرکت‌های مختلف بودند که سابقه همکاری یا ارتباط کاری با سازمان داشتند. به طور کلی، حدود نیمی از ایده‌پردازان از بدنه سازمان بودند و نیم دیگر بین دانشگاهیان و متخصصان شرکت‌ها تقسیم می‌شدند.
ثبت تمامی ایده‌های خلاقانه در یک سامانه
ایده‌های دریافتی نیز در سه حوزه اصلی سیستم‌های بیمه‌ای، سیستم‌های درمانی و سیستم‌های مالی دسته‌بندی شدند و مقرر شد تمامی ایده‌هایی که به مرحله نهایی نرسیدند، در شبکه‌ای که در حال ایجاد است، ثبت شوند تا در آینده از ظرفیت و توان صاحبان آن‌ها نیز استفاده شود. نکته جالب اینکه در فراخوان برای گروه‌های فناوری اطلاعات از مدیران باتجربه در حدود ۵۰ سال گرفته تا دانشجویان جوانی که همچنان در حال تحصیل هستند، اعلام آمادگی کردند که این تنوع نشان می‌دهد موضوع تحول دیجیتال و توسعه خدمات تأمین‌اجتماعی دغدغه مشترک گروه‌های مختلف جامعه بوده است.
همچنین اعلام شد طرح‌هایی که برگزیده شوند، در آینده وارد فرایند همکاری با مرکز نوآوری و شکوفایی سازمان تأمین‌اجتماعی خواهند شد و در این مرکز، مسیر تجاری‌سازی یا استفاده سازمانی از ایده‌ها پیگیری می‌شود؛ چه به صورت همکاری با شرکت‌ها و چه به شکل بهره‌گیری از افراد صاحب ایده. در کل برگزارکنندگان تأکید کردند هدف ما این است که از همه ظرفیت‌های کشور برای ارتقای خدمات تأمین‌اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد.
رونمایی از ایده‌های نوآورانه برتر
فراخوانی که برای جذب ایده‌های نوآورانه منتشر شد، با استقبال چشمگیر همراه بود و در مجموع ۱۶۸ ایده ثبت شد. پس از غربالگری اولیه، ۳۰ ایده برای جلسات مصاحبه تک‌به‌تک انتخاب شدند و نهایتاً ۱۰ ایده به مرحله ارزیابی رسید.
در نمایشگاه الکامپ امسال، از طرح‌های برتر رونمایی شد و ارزیاب‌ها با ارائه مشاوره تخصصی به تیم‌ها کمک کردند تا ایده‌های خود را تکمیل کرده و نقص‌های احتمالی را با هدف آماده‌سازی برای داوری برطرف کنند. همچنین در روزهای برگزاری نمایشگاه، مسئولان مختلف از جمله مدیرعامل سازمان تأمین‌اجتماعی در محل حضور یافته و از نزدیک در جریان ارائه ایده‌های برتر قرار گرفتند. آبان ماه سال جاری و پس از بررسی‌های متعدد نیز سه طرح برگزیده این رویداد معرفی شد.
حفاظت از داده‌ها؛ خط قرمز سازمان تأمین‌اجتماعی
فردین شورج، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و مجری رویداد کاربردهای هوش مصنوعی در تأمین‌اجتماعی، در یک سخنرانی در غرفه سازمان تأمین‌اجتماعی در نمایشگاه الکامپ به تشریح اهداف و شیوه برگزاری این رویداد پرداخت و گفت: «سازمان تأمین‌اجتماعی از ایده تا محصول، از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان و استادان دانشگاهی حمایت خواهد کرد. تجربه نشان داده بخش خصوصی به دلیل چابکی و توانمندی، می‌تواند نقش‌آفرینی مؤثرتری در این مسیر داشته باشد.» او با یادآوری نقش پررنگ هوش مصنوعی در آینده خدمات عمومی، به تفاوت میان تغییر و تحول اشاره کرد و گفت: «تغییر سطحی است، اما تحول یعنی ایجاد یک مسیر نو و وقتی فعالیت‌های سنتی را صرفاً به صورت الکترونیکی انجام می‌دهیم، تغییر رخ داده؛ اما زمانی که تصمیم‌گیری‌ها در سایه هوش مصنوعی صورت گیرد، آن‌وقت شاهد تحول خواهیم بود.»
شورج به اهمیت تأمین‌اجتماعی به عنوان یک عامل توسعه همه‌جانبه اشاره کرد و افزود: «کشورهایی مانند کره و ژاپن موفقیت صنعتی و اقتصادی خود را در سایه گسترش رفاه و تأمین‌اجتماعی رقم زده‌اند. در ایران نیز قوانین مناسبی در این حوزه وجود دارد، اما چالش اصلی، اجرای صحیح آن‌هاست.»
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، موضوع محرمانگی داده‌ها و رعایت استانداردهای هوش مصنوعی را نیز یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های سازمان تأمین‌اجتماعی دانست و گفت: «این سازمان اطلاعات بیش از ۴۵ میلیون بیمه‌شده را در اختیار دارد و حفاظت از این داده‌ها خط قرمز است. هر پروژه‌ای در این زمینه باید با رعایت کامل اصول امنیتی پیش برود.»
او تأکید کرد: «فرصت هوش مصنوعی منتظر ما نمی‌ماند. اگر امروز اقدام نکنیم، فردا باید این خدمات را از دیگران خریداری کنیم. ایران برای رسیدن به توسعه پایدار نیازمند استفاده صحیح از این ظرفیت است.»
شورج در عین حال تصریح کرد: «سازمان تأمین‌اجتماعی قوانین و برنامه‌های پیشرفته‌ای در حوزه‌های بیمه‌ای و درمانی دارد، اما حجم عظیم داده‌ها و گستردگی جامعه ذی‌نفعان باعث شده روش‌های سنتی پاسخگو نباشند. هوش مصنوعی می‌تواند راه‌حل این چالش‌ها باشد و زمینه خدمت‌رسانی سریع‌تر و باکیفیت‌تر را فراهم کند.»
در نهایت نیز این رویداد با دریافت ایده‌ها و گزینش ایده‌های منتخب مسیر خود را دنبال کرد و در نمایشگاه الکامپ، فرصتی مهیا شد تا خالقان ایده‌های منتخب در تیم‌های مختلف به سنجش بیشتر طرح خود پرداخته و در حضور تیم ارزیاب آن‌ها را در راستای بهبود طرح‌ها همراهی کنند. سرانجام در اوایل آبان ماه، سه ایده به عنوان برترین‌های این رویداد معرفی شد که در ادامه به معرفی این ایده‌ها و اینکه قرار است پاسخگوی کدامیک از چالش‌های سازمان تأمین‌اجتماعی باشند، پرداخته‌ایم.
چشم‌انداز طراحی دستیار هوشمند
محسن دستگردی، یکی از ایده‌پردازانی که از سوی سازمان تأمین‌اجتماعی برتر شناخته شده است، دارای دکترای مدیریت دولتی با گرایش منابع انسانی و بیش از ۱۴ سال سابقه خدمت در واحد وصول حق بیمه این سازمان است.
او بر این نکته تأکید دارد که استفاده از زبان‌های خودکارسازی نشان داده می‌توان بدون تغییر زیرساخت اصلی، تحولی تدریجی، اما عمیق در بهره‌وری سیستم وصول حق بیمه ایجاد کرد.
برگزیده فراخوان طرح‌های نوآورانه سازمان تأمین‌اجتماعی در تشریح تغییرات خاصی که ایده او در فرایند سنتی وصول حق بیمه ایجاد می‌کند، می‌گوید: «در وضعیت فعلی، فرایند وصول حق بیمه در سازمان تأمین‌اجتماعی همچنان به‌صورت پراکنده و نیمه‌دستی انجام می‌شود. همکاران در شعب ناچارند برای انجام یک کار واحد، بین چندین سامانه از جمله سبا، سامانه ورکشاپ، سامانه تقسیط بدهی، سامانه ای‌سرویس و... جابه‌جا شوند.»
او ادامه می‌دهد: «این پراکندگی باعث اتلاف زمان، احتمال خطا در ورود اطلاعات، دوباره‌کاری و ناهماهنگی در داده‌ها شده است. از سوی دیگر، بسیاری از فعالیت‌های کلیدی مانند محاسبه پرونده صنف یا صدور صورتحساب بدهی همچنان به‌صورت تکراری و زمان‌بر انجام می‌شوند.»
به گفته این ایده‌پرداز، طرح ارائه شده در فاز اول بر مکانیزه‌کردن فرایندهای تکراری و زمان‌بر تمرکز دارد. در این مرحله، هدف آن است که عملیات روزمره‌ای مانند محاسبه پرونده صنف، گردش حساب لیست‌ها و صدور صورتحساب بدهی با استفاده از ابزارهای هوشمند، به صورت خودکار و بدون نیاز به ورودهای دستی انجام شود تا سرعت، دقت و یکنواختی در کار افزایش یابد. پس از جمع‌بندی و استقرار موفق این مرحله، فاز دوم طرح با محوریت ایجاد دستیار هوشمند آغاز می‌شود. این دستیار به‌عنوان یک عامل میانجی بین کاربر و سامانه‌های مختلف عمل کرده و با بهره‌گیری از داده‌کاوی و تحلیل الگوهای کاری می‌تواند وظایف را به‌صورت پیش‌دستانه انجام دهد، خطاها را شناسایی و اصلاح کند.
بهینه‌سازی فرایندهای درمانی
سادات محمودیان، شاغل در بیمارستان ۱۷شهریور مشهد، کارشناس مدیریت اطلاعات سلامت و دارای بیش از ۱۵ سال سابقه فعالیت در واحد مدیریت اطلاعات سلامت، دیگر ایده‌پرداز برتر این طرح است که نرم‌افزار «سلامینو» را در دستور کار داشته است.
او معتقد است: با یکپارچه‌سازی هوش مصنوعی و تحلیل داده، هدفمندسازی مراجعات و پیش‌بینی نیازهای درمانی ممکن می‌شود.
این ایده‌پرداز برتر تأکید دارد که ایده «سلامینو» به‌طور مستقیم با چهار محور کلیدی از طرح‌های تحول‌آفرین سازمان تأمین‌اجتماعی همسو است و با پیاده‌سازی نظام ارجاع هوشمند، سازمان گام بلندی در راستای اجرای سند چشم‌انداز ۱۴۳۰برمی‌دارد و از طریق کاهش مراجعات غیرضروری و بهینه‌سازی فرایندهای درمانی، به ارتقای بهره‌وری منابع مالی سازمان کمک می‌کند. همچنین با تسهیل فرایند مراجعه و ارائه خدمات شخصی‌شده، منجر به افزایش محسوس رضایتمندی بیمه‌شدگان می‌شود.
در این سامانه، کاربر (بیمه‌شده) با وارد کردن علائم خود، به‌صورت هوشمند به مرکز درمانی دارای تخصص مرتبط هدایت می‌شود. این کار، فرایند تریاژ اولیه را هدفمند و علمی کرده، از ارجاع‌های غیرضروری جلوگیری و به کاهش ازدحام و بهبود مدیریت زمان در مراکز درمانی کمک می‌کند.
تمرکز بر درمان با ایده‌ای نوآورانه
محسن رجبی، دیگر برنده طرح‌های نوآورانه سازمان تأمین‌اجتماعی، ایده «پزشک‌یار هوشمند» را به‌عنوان راه‌حلی برای رهایی پزشکان از بار اداری و بازگرداندن تمرکز آنان به امر درمان ارائه کرده است.
او درباره این طرح می‌گوید: «وقتی به مراکز درمانی سر می‌زنید، پزشکی را می‌بینید که همزمان در تلاش است به حرف‌های بیمار گوش دهد، او را معاینه و اطلاعات را نیز در کامپیوتر وارد کند. ما به وضوح مشاهده کردیم که پزشکان؛ به‌ویژه در طرح‌های شلوغی مانند پزشک خانواده، بیش به نیمی از وقت ارزشمند خود را صرف تایپ، کاغذبازی و امور اداری می‌کنند، نه درمان!»
رجبی ادامه می‌دهد: «این مسأله تنها به معنای اتلاف وقت نیست، بلکه منجر به فرسودگی شغلی پزشک، کاهش تمرکز بر بیمار و در نهایت، ثبت داده‌های پراکنده و غیرقابل تحلیلی می‌شود که به صورت دستی وارد شده‌اند.»
او با اشاره به تأثیر این رویکرد بر کیفیت خدمات به بیمه‌شدگان، می‌گوید: «برای بیمه‌شده، این طرح به معنای یک تجربه ویزیت کاملاً متفاوت است. تصور کنید به پزشک مراجعه می‌کنید و پزشک تمام حواس خود را به شما معطوف کرده، به چشمان‌تان نگاه می‌کند و با تمرکز کامل به صحبت‌هایتان گوش می‌دهد، بدون آنکه مدام سرش به مانیتور باشد. در پایان نیز یک خلاصه شفاف از ویزیت روی تلفن همراه خود دریافت می‌کنید. این یعنی احترام بیشتر و درک بهتر از روند درمان.»
این نوآور در ادامه به فواید این سیستم برای پزشکان و کادر درمان بیمارستان‌های سازمان تأمین‌اجتماعی اشاره کرده و می‌افزاید: «برای جامعه پزشکی، این سیستم به معنای یک نفس راحت است! به جای آنکه پس از ساعت کاری برای تکمیل پرونده‌ها در محل کار بمانند، این کار به صورت خودکار انجام می‌شود. این امر منجر به کاهش استرس و فرسودگی شغلی و افزایش رضایت شغلی می‌شود. یعنی آن‌ها می‌توانند بر کاری که سال‌ها برای آن تحصیل کرده‌اند ــ یعنی طبابت ــ تمرکز کامل داشته باشند.»
سازمان تأمین‌اجتماعی نیز در راستای همگام‌سازی خدمات خود با آخرین تحولات و تکنولوژی روز، با مدنظر قرار دادن طرح‌های بیست‌گانه تحول‌آفرین و توسعه‌ای و با هدف شتاب‌بخشی به تحول دیجیتال، خرداد ماه امسال با انتشار فراخوانی از فعالان حوزه فناوری‌های نو دعوت کرد تا ایده‌های نوآورانه خود را در محورهای فین‌تک، اینشورتک، انفورماتیک و مدیریت اجتماعی تا ۱۵ تیرماه به این سازمان ارسال کنند.
پس از ارسال طرح‌های متنوع از سوی مخاطبان، گام بعدی، رونمایی و معرفی ایده‌های نوآورانه منتخب از رویدادهای مهم فعالیت غرفه سازمان تأمین‌اجتماعی در بیست‌و‌هشتمین نمایشگاه بین‌المللی الکامپ در مهرماه سال‌جاری بود. شاخص اصلی انتخاب برگزیدگان نیز میزان پاسخگویی آن‌ها به مسائل مطرح شده در طرح‌های بیست‌گانه سازمان تأمین‌اجتماعی در نظر گرفته شد. در این رویداد برخلاف دوره‌های پیشین که بیشتر محصولات آماده ارائه می‌شد، تمرکز بر ایده‌ها بود و نوآوری‌ها در قالب طرح‌های اولیه مطرح شدند. طرح ایده‌های نوآورانه با همکاری مرکز فناوری اطلاعات، آمار و محاسبات تأمین‌اجتماعی، اداره‌کل روابط‌عمومی سازمان تأمین‌اجتماعی، شرکت «مشاور مدیریت و خدمات ماشینی تأمین»، شرکت «رایتل» و مؤسسه فرهنگی هنری آهنگ آتیه برگزار شد.
برگزارکنندگان این رویداد تأکید کردند: «در نهایت سه ایده به عنوان برگزیده انتخاب خواهند شد و جوایز نقدی به آن‌ها اهدا می‌شود. علاوه بر این، سایر ایده‌هایی که امکان تبدیل به محصول را داشته باشند، مورد حمایت قرار خواهند گرفت؛ حتی در برخی موارد بخشی از بستر اجرایی در اختیار صاحبان ایده‌ها قرار داده می‌شود تا بتوانند طرح خود را به محصول نهایی تبدیل کنند و از بازاری که ایجاد می‌شود، بهره‌مند شوند.»
حضور نخبگان برای رفع چالش‌های سازمانی
سازمان با اجرای این طرح تلاش کرد علاوه بر ظرفیت‌های داخلی تأمین‌اجتماعی، از ظرفیت‌های ملی چه در حوزه فناوری، چه در ایده‌پردازی و چه در فرایندها بهره‌مند شود. به همین منظور، در فراخوان منتشر شده از استارت‌آپ‌ها، پارک‌های علم و فناوری و حتی افراد حقیقی دعوت کرد تا ایده‌ها، محصولات یا طرح‌های خود را ارائه دهند. در ادامه نیز سامانه‌ای برای بارگذاری مستندات ایجاد شد و پس از غربالگری اولیه، طرح‌های برگزیده انتخاب شدند.
طیف متنوعی از افراد در این فراخوان شرکت کردند. بخشی از شرکت‌کنندگان از کارکنان و همکاران سازمان تأمین‌اجتماعی بودند که تجربه مستقیم از مسائل و چالش‌های سازمان داشتند. بخشی دیگر از فضای آکادمیک آمدند که شامل استادان دانشگاه و دانشجویان می‌شدند. گروه سوم نیز متخصصان و فعالان بازار کار و شرکت‌های مختلف بودند که سابقه همکاری یا ارتباط کاری با سازمان داشتند. به طور کلی، حدود نیمی از ایده‌پردازان از بدنه سازمان بودند و نیم دیگر بین دانشگاهیان و متخصصان شرکت‌ها تقسیم می‌شدند.
ثبت تمامی ایده‌های خلاقانه در یک سامانه
ایده‌های دریافتی نیز در سه حوزه اصلی سیستم‌های بیمه‌ای، سیستم‌های درمانی و سیستم‌های مالی دسته‌بندی شدند و مقرر شد تمامی ایده‌هایی که به مرحله نهایی نرسیدند، در شبکه‌ای که در حال ایجاد است، ثبت شوند تا در آینده از ظرفیت و توان صاحبان آن‌ها نیز استفاده شود. نکته جالب اینکه در فراخوان برای گروه‌های فناوری اطلاعات از مدیران باتجربه در حدود ۵۰ سال گرفته تا دانشجویان جوانی که همچنان در حال تحصیل هستند، اعلام آمادگی کردند که این تنوع نشان می‌دهد موضوع تحول دیجیتال و توسعه خدمات تأمین‌اجتماعی دغدغه مشترک گروه‌های مختلف جامعه بوده است.
همچنین اعلام شد طرح‌هایی که برگزیده شوند، در آینده وارد فرایند همکاری با مرکز نوآوری و شکوفایی سازمان تأمین‌اجتماعی خواهند شد و در این مرکز، مسیر تجاری‌سازی یا استفاده سازمانی از ایده‌ها پیگیری می‌شود؛ چه به صورت همکاری با شرکت‌ها و چه به شکل بهره‌گیری از افراد صاحب ایده. در کل برگزارکنندگان تأکید کردند هدف ما این است که از همه ظرفیت‌های کشور برای ارتقای خدمات تأمین‌اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد.
رونمایی از ایده‌های نوآورانه برتر
فراخوانی که برای جذب ایده‌های نوآورانه منتشر شد، با استقبال چشمگیر همراه بود و در مجموع ۱۶۸ ایده ثبت شد. پس از غربالگری اولیه، ۳۰ ایده برای جلسات مصاحبه تک‌به‌تک انتخاب شدند و نهایتاً ۱۰ ایده به مرحله ارزیابی رسید.
در نمایشگاه الکامپ امسال، از طرح‌های برتر رونمایی شد و ارزیاب‌ها با ارائه مشاوره تخصصی به تیم‌ها کمک کردند تا ایده‌های خود را تکمیل کرده و نقص‌های احتمالی را با هدف آماده‌سازی برای داوری برطرف کنند. همچنین در روزهای برگزاری نمایشگاه، مسئولان مختلف از جمله مدیرعامل سازمان تأمین‌اجتماعی در محل حضور یافته و از نزدیک در جریان ارائه ایده‌های برتر قرار گرفتند. آبان ماه سال جاری و پس از بررسی‌های متعدد نیز سه طرح برگزیده این رویداد معرفی شد.
حفاظت از داده‌ها؛ خط قرمز سازمان تأمین‌اجتماعی
فردین شورج، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و مجری رویداد کاربردهای هوش مصنوعی در تأمین‌اجتماعی، در یک سخنرانی در غرفه سازمان تأمین‌اجتماعی در نمایشگاه الکامپ به تشریح اهداف و شیوه برگزاری این رویداد پرداخت و گفت: «سازمان تأمین‌اجتماعی از ایده تا محصول، از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان و استادان دانشگاهی حمایت خواهد کرد. تجربه نشان داده بخش خصوصی به دلیل چابکی و توانمندی، می‌تواند نقش‌آفرینی مؤثرتری در این مسیر داشته باشد.» او با یادآوری نقش پررنگ هوش مصنوعی در آینده خدمات عمومی، به تفاوت میان تغییر و تحول اشاره کرد و گفت: «تغییر سطحی است، اما تحول یعنی ایجاد یک مسیر نو و وقتی فعالیت‌های سنتی را صرفاً به صورت الکترونیکی انجام می‌دهیم، تغییر رخ داده؛ اما زمانی که تصمیم‌گیری‌ها در سایه هوش مصنوعی صورت گیرد، آن‌وقت شاهد تحول خواهیم بود.»
شورج به اهمیت تأمین‌اجتماعی به عنوان یک عامل توسعه همه‌جانبه اشاره کرد و افزود: «کشورهایی مانند کره و ژاپن موفقیت صنعتی و اقتصادی خود را در سایه گسترش رفاه و تأمین‌اجتماعی رقم زده‌اند. در ایران نیز قوانین مناسبی در این حوزه وجود دارد، اما چالش اصلی، اجرای صحیح آن‌هاست.»
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، موضوع محرمانگی داده‌ها و رعایت استانداردهای هوش مصنوعی را نیز یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های سازمان تأمین‌اجتماعی دانست و گفت: «این سازمان اطلاعات بیش از ۴۵ میلیون بیمه‌شده را در اختیار دارد و حفاظت از این داده‌ها خط قرمز است. هر پروژه‌ای در این زمینه باید با رعایت کامل اصول امنیتی پیش برود.»
او تأکید کرد: «فرصت هوش مصنوعی منتظر ما نمی‌ماند. اگر امروز اقدام نکنیم، فردا باید این خدمات را از دیگران خریداری کنیم. ایران برای رسیدن به توسعه پایدار نیازمند استفاده صحیح از این ظرفیت است.»
شورج در عین حال تصریح کرد: «سازمان تأمین‌اجتماعی قوانین و برنامه‌های پیشرفته‌ای در حوزه‌های بیمه‌ای و درمانی دارد، اما حجم عظیم داده‌ها و گستردگی جامعه ذی‌نفعان باعث شده روش‌های سنتی پاسخگو نباشند. هوش مصنوعی می‌تواند راه‌حل این چالش‌ها باشد و زمینه خدمت‌رسانی سریع‌تر و باکیفیت‌تر را فراهم کند.»
در نهایت نیز این رویداد با دریافت ایده‌ها و گزینش ایده‌های منتخب مسیر خود را دنبال کرد و در نمایشگاه الکامپ، فرصتی مهیا شد تا خالقان ایده‌های منتخب در تیم‌های مختلف به سنجش بیشتر طرح خود پرداخته و در حضور تیم ارزیاب آن‌ها را در راستای بهبود طرح‌ها همراهی کنند. سرانجام در اوایل آبان ماه، سه ایده به عنوان برترین‌های این رویداد معرفی شد که در ادامه به معرفی این ایده‌ها و اینکه قرار است پاسخگوی کدامیک از چالش‌های سازمان تأمین‌اجتماعی باشند، پرداخته‌ایم.
چشم‌انداز طراحی دستیار هوشمند
محسن دستگردی، یکی از ایده‌پردازانی که از سوی سازمان تأمین‌اجتماعی برتر شناخته شده است، دارای دکترای مدیریت دولتی با گرایش منابع انسانی و بیش از ۱۴ سال سابقه خدمت در واحد وصول حق بیمه این سازمان است.
او بر این نکته تأکید دارد که استفاده از زبان‌های خودکارسازی نشان داده می‌توان بدون تغییر زیرساخت اصلی، تحولی تدریجی، اما عمیق در بهره‌وری سیستم وصول حق بیمه ایجاد کرد.
برگزیده فراخوان طرح‌های نوآورانه سازمان تأمین‌اجتماعی در تشریح تغییرات خاصی که ایده او در فرایند سنتی وصول حق بیمه ایجاد می‌کند، می‌گوید: «در وضعیت فعلی، فرایند وصول حق بیمه در سازمان تأمین‌اجتماعی همچنان به‌صورت پراکنده و نیمه‌دستی انجام می‌شود. همکاران در شعب ناچارند برای انجام یک کار واحد، بین چندین سامانه از جمله سبا، سامانه ورکشاپ، سامانه تقسیط بدهی، سامانه ای‌سرویس و... جابه‌جا شوند.»
او ادامه می‌دهد: «این پراکندگی باعث اتلاف زمان، احتمال خطا در ورود اطلاعات، دوباره‌کاری و ناهماهنگی در داده‌ها شده است. از سوی دیگر، بسیاری از فعالیت‌های کلیدی مانند محاسبه پرونده صنف یا صدور صورتحساب بدهی همچنان به‌صورت تکراری و زمان‌بر انجام می‌شوند.»
به گفته این ایده‌پرداز، طرح ارائه شده در فاز اول بر مکانیزه‌کردن فرایندهای تکراری و زمان‌بر تمرکز دارد. در این مرحله، هدف آن است که عملیات روزمره‌ای مانند محاسبه پرونده صنف، گردش حساب لیست‌ها و صدور صورتحساب بدهی با استفاده از ابزارهای هوشمند، به صورت خودکار و بدون نیاز به ورودهای دستی انجام شود تا سرعت، دقت و یکنواختی در کار افزایش یابد. پس از جمع‌بندی و استقرار موفق این مرحله، فاز دوم طرح با محوریت ایجاد دستیار هوشمند آغاز می‌شود. این دستیار به‌عنوان یک عامل میانجی بین کاربر و سامانه‌های مختلف عمل کرده و با بهره‌گیری از داده‌کاوی و تحلیل الگوهای کاری می‌تواند وظایف را به‌صورت پیش‌دستانه انجام دهد، خطاها را شناسایی و اصلاح کند.
بهینه‌سازی فرایندهای درمانی
سادات محمودیان، شاغل در بیمارستان ۱۷شهریور مشهد، کارشناس مدیریت اطلاعات سلامت و دارای بیش از ۱۵ سال سابقه فعالیت در واحد مدیریت اطلاعات سلامت، دیگر ایده‌پرداز برتر این طرح است که نرم‌افزار «سلامینو» را در دستور کار داشته است.
او معتقد است: با یکپارچه‌سازی هوش مصنوعی و تحلیل داده، هدفمندسازی مراجعات و پیش‌بینی نیازهای درمانی ممکن می‌شود.
این ایده‌پرداز برتر تأکید دارد که ایده «سلامینو» به‌طور مستقیم با چهار محور کلیدی از طرح‌های تحول‌آفرین سازمان تأمین‌اجتماعی همسو است و با پیاده‌سازی نظام ارجاع هوشمند، سازمان گام بلندی در راستای اجرای سند چشم‌انداز ۱۴۳۰برمی‌دارد و از طریق کاهش مراجعات غیرضروری و بهینه‌سازی فرایندهای درمانی، به ارتقای بهره‌وری منابع مالی سازمان کمک می‌کند. همچنین با تسهیل فرایند مراجعه و ارائه خدمات شخصی‌شده، منجر به افزایش محسوس رضایتمندی بیمه‌شدگان می‌شود.
در این سامانه، کاربر (بیمه‌شده) با وارد کردن علائم خود، به‌صورت هوشمند به مرکز درمانی دارای تخصص مرتبط هدایت می‌شود. این کار، فرایند تریاژ اولیه را هدفمند و علمی کرده، از ارجاع‌های غیرضروری جلوگیری و به کاهش ازدحام و بهبود مدیریت زمان در مراکز درمانی کمک می‌کند.
تمرکز بر درمان با ایده‌ای نوآورانه
محسن رجبی، دیگر برنده طرح‌های نوآورانه سازمان تأمین‌اجتماعی، ایده «پزشک‌یار هوشمند» را به‌عنوان راه‌حلی برای رهایی پزشکان از بار اداری و بازگرداندن تمرکز آنان به امر درمان ارائه کرده است.
او درباره این طرح می‌گوید: «وقتی به مراکز درمانی سر می‌زنید، پزشکی را می‌بینید که همزمان در تلاش است به حرف‌های بیمار گوش دهد، او را معاینه و اطلاعات را نیز در کامپیوتر وارد کند. ما به وضوح مشاهده کردیم که پزشکان؛ به‌ویژه در طرح‌های شلوغی مانند پزشک خانواده، بیش به نیمی از وقت ارزشمند خود را صرف تایپ، کاغذبازی و امور اداری می‌کنند، نه درمان!»
رجبی ادامه می‌دهد: «این مسأله تنها به معنای اتلاف وقت نیست، بلکه منجر به فرسودگی شغلی پزشک، کاهش تمرکز بر بیمار و در نهایت، ثبت داده‌های پراکنده و غیرقابل تحلیلی می‌شود که به صورت دستی وارد شده‌اند.»
او با اشاره به تأثیر این رویکرد بر کیفیت خدمات به بیمه‌شدگان، می‌گوید: «برای بیمه‌شده، این طرح به معنای یک تجربه ویزیت کاملاً متفاوت است. تصور کنید به پزشک مراجعه می‌کنید و پزشک تمام حواس خود را به شما معطوف کرده، به چشمان‌تان نگاه می‌کند و با تمرکز کامل به صحبت‌هایتان گوش می‌دهد، بدون آنکه مدام سرش به مانیتور باشد. در پایان نیز یک خلاصه شفاف از ویزیت روی تلفن همراه خود دریافت می‌کنید. این یعنی احترام بیشتر و درک بهتر از روند درمان.»
این نوآور در ادامه به فواید این سیستم برای پزشکان و کادر درمان بیمارستان‌های سازمان تأمین‌اجتماعی اشاره کرده و می‌افزاید: «برای جامعه پزشکی، این سیستم به معنای یک نفس راحت است! به جای آنکه پس از ساعت کاری برای تکمیل پرونده‌ها در محل کار بمانند، این کار به صورت خودکار انجام می‌شود. این امر منجر به کاهش استرس و فرسودگی شغلی و افزایش رضایت شغلی می‌شود. یعنی آن‌ها می‌توانند بر کاری که سال‌ها برای آن تحصیل کرده‌اند ــ یعنی طبابت ــ تمرکز کامل داشته باشند.»