فروش ۷۰ هزار میلیاردی دارو در 7 ماه
رامین بیات روزنامه نگار
صنعت داروسازی ایران، یکی از ستون‌های حیاتی اقتصاد و سلامت کشور، در هفت‌ماهه نخست سال جاری توانست با وجود فشارهای اقتصادی و محدودیت‌های ارزی، رشد چشمگیری در فروش تجربه کند. شرکت‌های دارویی زیرمجموعه سازمان تأمین اجتماعی (شستا) با ثبت درآمد ۷۰ هزار و ۴۵۷ میلیارد تومانی، نشان دادند که ظرفیت تولید داخلی و مدیریت زنجیره تأمین می‌تواند فشارهای بیرونی را تا حدی مهار کند. با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که ادامه روند فعلی بدون اصلاح سیاست‌های حمایتی و قیمت‌گذاری می‌تواند به کاهش رقابت‌پذیری و کمبود داروهای حیاتی منجر شود.
رشد پرشتاب فروش دارویی
در میان شرکت‌های زیرمجموعه شستا، شرکت توزیع دارو پخش با درآمد ۲۳ هزار و ۱۸۰ میلیارد تومان، رشد ۵۵ درصدی را به ثبت رساند. داروسازی فارابی نیز فروش ۲ هزار و ۲۴۴ میلیارد تومانی را گزارش کرد که افزایش ۳۷ درصدی را نشان می‌دهد. تولید مواد اولیه داروپخش (تماد) با درآمد یک هزار و ۸۲۴ میلیارد تومان، رشد ۲۶ درصدی داشت و ژلاتین کپسول ایران با ۸۸۱ میلیارد تومان، رشد ۵۰ درصدی را تجربه کرد.
در بخش تولید، کارخانجات داروپخش بیشترین جهش را ثبت کرد و با درآمد ۴ هزار و ۲۷۱ میلیارد تومان، رشد ۱۴۱ درصدی به دست آورد. دیگر شرکت‌ها نیز افزایش قابل توجهی داشتند: داروسازی ابوریحان با رشد ۸۰ درصدی و فروش ۲ هزار و ۶۱ میلیارد تومان، کاسپین تأمین با رشد ۱۰۲ درصدی و درآمد ۲ هزار و ۶۱۹ میلیارد تومان و داروسازی شهید قاضی با رشد ۸۰ درصدی و درآمد یک هزار و ۸۶۵ میلیارد تومان.
شرکت‌های پخش و توزیع نیز در مسیر رشد قرار گرفتند؛ پخش هجرت با درآمد ۱۵ هزار و ۴۹۷ میلیارد تومان، رشد ۳۰ درصدی داشت و داروسازی دانا با ۳ هزار و ۷۵۳ میلیارد تومان، رشد ۴۸ درصدی را ثبت کرد.
دیگر شرکت‌ها از جمله داروسازی اکسیر، زهراوی و لابراتوارهای رازک نیز با رشد ۲۸ تا ۷۲ درصدی، روند مثبت بازار دارویی را تکمیل کردند.
چالش نقدینگی و ارز
با وجود این رشد قابل توجه، صنعت دارو با مشکلات جدی مواجه است. کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش، نخستین و مهم‌ترین چالش است. افزایش هزینه‌های تولید به دلیل نوسانات نرخ ارز، بالا رفتن قیمت مواد اولیه و هزینه‌های حمل و بسته‌بندی، فشار زیادی بر شرکت‌ها وارد کرده است.
مواد اولیه و تجهیزات تخصصی بخش بزرگی از نیازهای صنعت دارو را شامل می‌شود، اما تأمین ارز برای واردات آن با پیچیدگی‌های فراوان همراه است. روند طولانی اداری، نوسانات ارزی و محدودیت‌های ارزی موجب تأخیر در تأمین مواد اولیه می‌شود و بسیاری از شرکت‌ها برای کاهش ریسک، موجودی بالاتری نگه می‌دارند که فشار نقدینگی را تشدید می‌کند.
قیمت‌گذاری دستوری مانع رشد
در حالی که هزینه‌های تولید شامل مواد اولیه، حقوق کارکنان و انرژی با سرعت بالایی افزایش یافته، سیاست‌های قیمت‌گذاری دستوری امکان انعطاف در تعیین نرخ واقعی محصولات را محدود کرده‌اند. این موضوع باعث کاهش حاشیه سود شرکت‌ها و در مواردی زیان‌دهی برخی تولیدات شده است. بسیاری از شرکت‌ها مجبور به تمرکز بر تولید محصولات سودآورتر شده‌اند که در بلندمدت می‌تواند کمبود برخی داروهای حیاتی را به همراه داشته باشد.
کارشناسان اقتصادی تأکید دارند اصلاح سیاست‌های حمایتی، تسهیل تخصیص ارز و بازنگری در نظام قیمت‌گذاری، کلید عبور از این چالش‌هاست. به‌رغم محدودیت‌ها، بهره‌وری داخلی و مدیریت هوشمند زنجیره تأمین موجب شده که شرکت‌ها همچنان روند رشد تولید و فروش را حفظ کنند.
هشدار برای آینده دارویی کشور
با وجود رشد فروش، کاهش سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، تولید داروهای نوترکیب و بایوتک و ارتقای فناوری خطوط تولید نگرانی‌هایی ایجاد کرده است. بسیاری از شرکت‌ها همچنان به تولید داروهای ژنریک محدود می‌شوند و این می‌تواند در بلندمدت وابستگی به واردات داروهای پیشرفته و کاهش رقابت‌پذیری صنعت دارویی کشور را تشدید کند.
کارشناسان توصیه می‌کنند بدون سرمایه‌گذاری در فناوری و نوآوری، رشد کوتاه‌مدت درآمدها نمی‌تواند امنیت دارویی و استقلال تولیدی کشور را تضمین کند. سیاست‌های حمایتی باید به گونه‌ای طراحی شوند که هم حاشیه سود تولیدکنندگان حفظ شود و هم امکان سرمایه‌گذاری در نوآوری و توسعه محصولات جدید فراهم شود.
راهکارهای پیشنهادی
به اعتقاد تحلیلگران، برخی راهکارهای کلیدی برای حفظ و تقویت صنعت دارو شامل موارد زیر است:
تسهیل تخصیص ارز: کاهش فرایندهای پیچیده اداری و تثبیت نرخ ارز برای مواد اولیه، به شرکت‌ها امکان برنامه‌ریزی دقیق‌تر می‌دهد.
اصلاح نظام قیمت‌گذاری: انعطاف در تعیین قیمت محصولات و جبران افزایش هزینه‌ها، می‌تواند حاشیه سود شرکت‌ها را افزایش دهد.
تقویت سرمایه‌گذاری داخلی: تشویق شرکت‌ها به ارتقای فناوری خطوط تولید و توسعه داروهای نوآورانه، وابستگی به واردات را کاهش می‌دهد.
بهبود مدیریت زنجیره تأمین: استفاده از ظرفیت‌های داخلی و بهینه‌سازی فرایندها، فشار نقدینگی و ریسک تأمین مواد اولیه را کاهش می‌دهد.
وضعیت فعلی و اوضاع آینده
صنعت داروسازی ایران، به ویژه شرکت‌های زیرمجموعه سازمان تأمین اجتماعی، در هفت‌ماهه نخست سال جاری توانستند با رشد چشمگیر فروش، توانایی خود را در مدیریت فشارهای اقتصادی نشان دهند. درآمد ۷۰ هزار میلیارد تومانی این شرکت‌ها نشانه ظرفیت بالای تولید و مدیریت داخلی است.
با این حال، چالش‌های نقدینگی، نوسانات ارزی، قیمت‌گذاری دستوری و محدودیت در تحقیق و توسعه، هشدارهایی جدی برای آینده صنعت دارو به همراه دارند. تنها با اصلاح سیاست‌ها، حمایت واقعی از تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاری در نوآوری، صنعت داروی کشور می‌تواند علاوه بر رشد کوتاه‌مدت، به پایداری و استقلال بلندمدت دست یابد.
رشد پرشتاب فروش دارویی
در میان شرکت‌های زیرمجموعه شستا، شرکت توزیع دارو پخش با درآمد ۲۳ هزار و ۱۸۰ میلیارد تومان، رشد ۵۵ درصدی را به ثبت رساند. داروسازی فارابی نیز فروش ۲ هزار و ۲۴۴ میلیارد تومانی را گزارش کرد که افزایش ۳۷ درصدی را نشان می‌دهد. تولید مواد اولیه داروپخش (تماد) با درآمد یک هزار و ۸۲۴ میلیارد تومان، رشد ۲۶ درصدی داشت و ژلاتین کپسول ایران با ۸۸۱ میلیارد تومان، رشد ۵۰ درصدی را تجربه کرد.
در بخش تولید، کارخانجات داروپخش بیشترین جهش را ثبت کرد و با درآمد ۴ هزار و ۲۷۱ میلیارد تومان، رشد ۱۴۱ درصدی به دست آورد. دیگر شرکت‌ها نیز افزایش قابل توجهی داشتند: داروسازی ابوریحان با رشد ۸۰ درصدی و فروش ۲ هزار و ۶۱ میلیارد تومان، کاسپین تأمین با رشد ۱۰۲ درصدی و درآمد ۲ هزار و ۶۱۹ میلیارد تومان و داروسازی شهید قاضی با رشد ۸۰ درصدی و درآمد یک هزار و ۸۶۵ میلیارد تومان.
شرکت‌های پخش و توزیع نیز در مسیر رشد قرار گرفتند؛ پخش هجرت با درآمد ۱۵ هزار و ۴۹۷ میلیارد تومان، رشد ۳۰ درصدی داشت و داروسازی دانا با ۳ هزار و ۷۵۳ میلیارد تومان، رشد ۴۸ درصدی را ثبت کرد.
دیگر شرکت‌ها از جمله داروسازی اکسیر، زهراوی و لابراتوارهای رازک نیز با رشد ۲۸ تا ۷۲ درصدی، روند مثبت بازار دارویی را تکمیل کردند.
چالش نقدینگی و ارز
با وجود این رشد قابل توجه، صنعت دارو با مشکلات جدی مواجه است. کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش، نخستین و مهم‌ترین چالش است. افزایش هزینه‌های تولید به دلیل نوسانات نرخ ارز، بالا رفتن قیمت مواد اولیه و هزینه‌های حمل و بسته‌بندی، فشار زیادی بر شرکت‌ها وارد کرده است.
مواد اولیه و تجهیزات تخصصی بخش بزرگی از نیازهای صنعت دارو را شامل می‌شود، اما تأمین ارز برای واردات آن با پیچیدگی‌های فراوان همراه است. روند طولانی اداری، نوسانات ارزی و محدودیت‌های ارزی موجب تأخیر در تأمین مواد اولیه می‌شود و بسیاری از شرکت‌ها برای کاهش ریسک، موجودی بالاتری نگه می‌دارند که فشار نقدینگی را تشدید می‌کند.
قیمت‌گذاری دستوری مانع رشد
در حالی که هزینه‌های تولید شامل مواد اولیه، حقوق کارکنان و انرژی با سرعت بالایی افزایش یافته، سیاست‌های قیمت‌گذاری دستوری امکان انعطاف در تعیین نرخ واقعی محصولات را محدود کرده‌اند. این موضوع باعث کاهش حاشیه سود شرکت‌ها و در مواردی زیان‌دهی برخی تولیدات شده است. بسیاری از شرکت‌ها مجبور به تمرکز بر تولید محصولات سودآورتر شده‌اند که در بلندمدت می‌تواند کمبود برخی داروهای حیاتی را به همراه داشته باشد.
کارشناسان اقتصادی تأکید دارند اصلاح سیاست‌های حمایتی، تسهیل تخصیص ارز و بازنگری در نظام قیمت‌گذاری، کلید عبور از این چالش‌هاست. به‌رغم محدودیت‌ها، بهره‌وری داخلی و مدیریت هوشمند زنجیره تأمین موجب شده که شرکت‌ها همچنان روند رشد تولید و فروش را حفظ کنند.
هشدار برای آینده دارویی کشور
با وجود رشد فروش، کاهش سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، تولید داروهای نوترکیب و بایوتک و ارتقای فناوری خطوط تولید نگرانی‌هایی ایجاد کرده است. بسیاری از شرکت‌ها همچنان به تولید داروهای ژنریک محدود می‌شوند و این می‌تواند در بلندمدت وابستگی به واردات داروهای پیشرفته و کاهش رقابت‌پذیری صنعت دارویی کشور را تشدید کند.
کارشناسان توصیه می‌کنند بدون سرمایه‌گذاری در فناوری و نوآوری، رشد کوتاه‌مدت درآمدها نمی‌تواند امنیت دارویی و استقلال تولیدی کشور را تضمین کند. سیاست‌های حمایتی باید به گونه‌ای طراحی شوند که هم حاشیه سود تولیدکنندگان حفظ شود و هم امکان سرمایه‌گذاری در نوآوری و توسعه محصولات جدید فراهم شود.
راهکارهای پیشنهادی
به اعتقاد تحلیلگران، برخی راهکارهای کلیدی برای حفظ و تقویت صنعت دارو شامل موارد زیر است:
تسهیل تخصیص ارز: کاهش فرایندهای پیچیده اداری و تثبیت نرخ ارز برای مواد اولیه، به شرکت‌ها امکان برنامه‌ریزی دقیق‌تر می‌دهد.
اصلاح نظام قیمت‌گذاری: انعطاف در تعیین قیمت محصولات و جبران افزایش هزینه‌ها، می‌تواند حاشیه سود شرکت‌ها را افزایش دهد.
تقویت سرمایه‌گذاری داخلی: تشویق شرکت‌ها به ارتقای فناوری خطوط تولید و توسعه داروهای نوآورانه، وابستگی به واردات را کاهش می‌دهد.
بهبود مدیریت زنجیره تأمین: استفاده از ظرفیت‌های داخلی و بهینه‌سازی فرایندها، فشار نقدینگی و ریسک تأمین مواد اولیه را کاهش می‌دهد.
وضعیت فعلی و اوضاع آینده
صنعت داروسازی ایران، به ویژه شرکت‌های زیرمجموعه سازمان تأمین اجتماعی، در هفت‌ماهه نخست سال جاری توانستند با رشد چشمگیر فروش، توانایی خود را در مدیریت فشارهای اقتصادی نشان دهند. درآمد ۷۰ هزار میلیارد تومانی این شرکت‌ها نشانه ظرفیت بالای تولید و مدیریت داخلی است.
با این حال، چالش‌های نقدینگی، نوسانات ارزی، قیمت‌گذاری دستوری و محدودیت در تحقیق و توسعه، هشدارهایی جدی برای آینده صنعت دارو به همراه دارند. تنها با اصلاح سیاست‌ها، حمایت واقعی از تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاری در نوآوری، صنعت داروی کشور می‌تواند علاوه بر رشد کوتاه‌مدت، به پایداری و استقلال بلندمدت دست یابد.