شکاف درآمدی در اروپا
در سال‌های اخیر، بحران هزینه‌های زندگی در اروپا شدت یافته؛ بحرانی که به دنبال جنگ اوکراین و مشکلات عرضه پس از همه‌گیری کرونا رخ داد. با وجود کاهش نرخ تورم به هدف ۲ درصدی بانک مرکزی اروپا، بسیاری از خانوارها هنوز در مواجهه با دشواری‌های مالی هستند و مجبور به محدود کردن هزینه‌ها می‌شوند. در این میان، یکی از معیارهای مهم برای بررسی وضعیت درآمد خانوارها، «میانه درآمد خالص معادل» است که نشان‌دهنده درآمد افراد پس از مالیات و به‌طور خاص برای اندازه خانوار تعدیل شده است.
این شاخص در کشورهای مختلف اروپایی تفاوت زیادی دارد. در سال ۲۰۲۴، میزان درآمد خالص معادل در ۳۴ کشور اروپایی از ۳۰۷۵ یورو در آلبانی تا ۵۰۷۹۹ یورو در لوکزامبورگ متغیر است. در اتحادیه اروپا، میانه درآمد معادل ۲۱۵۸۲ یورو است که در مقایسه با کشورهای مختلف تفاوت قابل‌توجهی دارد. به‌طور خاص، سوئیس و نروژ در صدر لیست قرار دارند، در حالی که کشورهای اروپای شرقی نظیر بلغارستان و رومانی، به ترتیب با میانه درآمد معادل ۷۸۱۱ یورو و کمتر از ۱۰۰۰۰ یورو در پایین‌ترین رده‌ها قرار دارند.
این تفاوت‌ها نه‌تنها بر اساس کشورها، بلکه بر اساس ساختار اقتصادی و بهره‌وری نیز تفاوت دارند. به‌طور کلی، کشورهای اروپای غربی و شمالی درآمدهای بالاتری دارند، در حالی که کشورهای جنوبی و شرقی عمدتاً در رتبه‌های پایین‌تر قرار دارند. برای مثال، شکاف درآمدی بین لوکزامبورگ و بلغارستان از ۴۰۰۰۰ یورو فراتر می‌رود. به گفته دکتر استفانو فیلاورو، استاد دانشگاه ساپینزا رم، این تفاوت‌ها ناشی از عواملی همچون مسیرهای تاریخی رشد، صنعتی شدن و توسعه رفاه است که در طول زمان بر اینشکاف تأثیر گذاشته‌اند. در این مسیر، برخی کشورها با توسعه زیرساخت‌های اقتصادی و بخش‌های صنعتی، به‌ویژه در بخش‌هایی چون مالی، فناوری اطلاعات و تولید پیشرفته، موفق به ایجاد فرصت‌های شغلی با دستمزدهای بالاتر شده‌اند. علاوه بر این، بهره‌وری نقش مهمی در تعیین درآمدهای کشورها دارد. طبق گفته جولیا د لازاری، اقتصاددان سازمان بین‌المللی کار، کشورهای با بهره‌وری بالاتر قادر به حفظ دستمزدهای بالاتر هستند. این کشورها عمدتاً در بخش‌های صنعتی و تولید پیشرفته یا در حوزه‌هایی همچون مالی و فناوری اطلاعات فعالیت دارند. در مقابل، کشورهایی که به بخش‌هایی مانند کشاورزی و خدمات اساسی متکی هستند، دستمزدهای پایین‌تری پرداخت می‌کنند. در این راستا، برخی از کشورهای شرقی و جنوبی اروپا که در حال گذار از اقتصاد کشاورزی به سمت صنعتی‌شدن هستند، همچنان با چالش‌هایی در تأمین دستمزدهای رقابتی روبرو هستند. اگرچه با تعدیل قدرت خرید، شکاف‌های درآمدی تا حدی کاهش می‌یابد، اما هنوز تفاوت‌ها قابل‌توجه باقی می‌ماند. هنگامی که درآمدها با استفاده از «استاندارد قدرت خرید» (PPS) تعدیل می‌شود، شکاف بین کشورهای مختلف کمتر می‌شود، اما هنوز به‌طور مشخص تفاوت‌های بزرگی بین کشورهای اروپایی وجود دارد. برای مثال، در حالی که میانه درآمد خالص معادل در آلبانی به ۵۰۹۸ PPS می‌رسد، در لوکزامبورگ این عدد به ۳۷۷۸۱ PPS می‌رسد. میانه اتحادیه اروپا در این شاخص ۲۱۲۴۵ واحد پولی است، که نشان‌دهنده شکاف زیادی است. همچنین، در میان «چهار اقتصاد بزرگ» اتحادیه اروپا، آلمان و فرانسه همچنان بالاتر از میانگین قرار دارند، در حالی که ایتالیا و اسپانیا بلافاصله در رده‌های پایین‌تر از آنها قرار دارند.
این شاخص در کشورهای مختلف اروپایی تفاوت زیادی دارد. در سال ۲۰۲۴، میزان درآمد خالص معادل در ۳۴ کشور اروپایی از ۳۰۷۵ یورو در آلبانی تا ۵۰۷۹۹ یورو در لوکزامبورگ متغیر است. در اتحادیه اروپا، میانه درآمد معادل ۲۱۵۸۲ یورو است که در مقایسه با کشورهای مختلف تفاوت قابل‌توجهی دارد. به‌طور خاص، سوئیس و نروژ در صدر لیست قرار دارند، در حالی که کشورهای اروپای شرقی نظیر بلغارستان و رومانی، به ترتیب با میانه درآمد معادل ۷۸۱۱ یورو و کمتر از ۱۰۰۰۰ یورو در پایین‌ترین رده‌ها قرار دارند.
این تفاوت‌ها نه‌تنها بر اساس کشورها، بلکه بر اساس ساختار اقتصادی و بهره‌وری نیز تفاوت دارند. به‌طور کلی، کشورهای اروپای غربی و شمالی درآمدهای بالاتری دارند، در حالی که کشورهای جنوبی و شرقی عمدتاً در رتبه‌های پایین‌تر قرار دارند. برای مثال، شکاف درآمدی بین لوکزامبورگ و بلغارستان از ۴۰۰۰۰ یورو فراتر می‌رود. به گفته دکتر استفانو فیلاورو، استاد دانشگاه ساپینزا رم، این تفاوت‌ها ناشی از عواملی همچون مسیرهای تاریخی رشد، صنعتی شدن و توسعه رفاه است که در طول زمان بر اینشکاف تأثیر گذاشته‌اند. در این مسیر، برخی کشورها با توسعه زیرساخت‌های اقتصادی و بخش‌های صنعتی، به‌ویژه در بخش‌هایی چون مالی، فناوری اطلاعات و تولید پیشرفته، موفق به ایجاد فرصت‌های شغلی با دستمزدهای بالاتر شده‌اند. علاوه بر این، بهره‌وری نقش مهمی در تعیین درآمدهای کشورها دارد. طبق گفته جولیا د لازاری، اقتصاددان سازمان بین‌المللی کار، کشورهای با بهره‌وری بالاتر قادر به حفظ دستمزدهای بالاتر هستند. این کشورها عمدتاً در بخش‌های صنعتی و تولید پیشرفته یا در حوزه‌هایی همچون مالی و فناوری اطلاعات فعالیت دارند. در مقابل، کشورهایی که به بخش‌هایی مانند کشاورزی و خدمات اساسی متکی هستند، دستمزدهای پایین‌تری پرداخت می‌کنند. در این راستا، برخی از کشورهای شرقی و جنوبی اروپا که در حال گذار از اقتصاد کشاورزی به سمت صنعتی‌شدن هستند، همچنان با چالش‌هایی در تأمین دستمزدهای رقابتی روبرو هستند. اگرچه با تعدیل قدرت خرید، شکاف‌های درآمدی تا حدی کاهش می‌یابد، اما هنوز تفاوت‌ها قابل‌توجه باقی می‌ماند. هنگامی که درآمدها با استفاده از «استاندارد قدرت خرید» (PPS) تعدیل می‌شود، شکاف بین کشورهای مختلف کمتر می‌شود، اما هنوز به‌طور مشخص تفاوت‌های بزرگی بین کشورهای اروپایی وجود دارد. برای مثال، در حالی که میانه درآمد خالص معادل در آلبانی به ۵۰۹۸ PPS می‌رسد، در لوکزامبورگ این عدد به ۳۷۷۸۱ PPS می‌رسد. میانه اتحادیه اروپا در این شاخص ۲۱۲۴۵ واحد پولی است، که نشان‌دهنده شکاف زیادی است. همچنین، در میان «چهار اقتصاد بزرگ» اتحادیه اروپا، آلمان و فرانسه همچنان بالاتر از میانگین قرار دارند، در حالی که ایتالیا و اسپانیا بلافاصله در رده‌های پایین‌تر از آنها قرار دارند.