بازگشت امید به سطح پیش از کرونا
با گذشت بیش از چهار سال از آغاز بحران جهانی کرونا، امید به زندگی بار دیگر به سطح پیش از همه‌گیری بازگشته است. اما در پس این بازگشت آماری، تصویر تازه‌ای از تهدیدهای مزمن سلامت در جهان آشکار شده است؛ تهدیدهایی که از مرزهای ملی فراتر می‌روند و نشانه‌های بحران نوینی در بهداشت جهانی‌اند. پژوهشی تازه در مجله معتبر «لنست» نشان می‌دهد در حالی که متوسط طول عمر جهانی به ۷۳.۸ سال رسیده، بیماری‌های مزمن همچنان عامل اصلی مرگ و ناتوانی‌اند و بیش از دو‌سوم بار بیماری‌ها را در جهان به خود اختصاص می‌دهند.
در دوران اوج همه‌گیری در مدت کوتاهی به مرگبارترین عامل برای انسان بدل شد. در سال ۲۰۲۱ میانگین امید به زندگی نوزادان تازه‌متولدشده به ۷۱.۷ سال کاهش یافت؛ سقوطی تاریخی در سلامت جهانی. اما همان‌گونه که ویروس آرام‌آرام از اوج مرگباری فرو نشست، جایگاه آن نیز در جدول علل مرگ‌ومیر جهانی تنزل یافت. تا سال ۲۰۲۳ کووید۱۹ تنها در رده بیستم قرار داشت، پایین‌تر از بیماری‌هایی چون آلزایمر، دیابت و اختلالات نوزادی. در مقابل، بیماری‌های قلبی و عروقی بار دیگر به صدر جدول بازگشتند؛ نمادی از این‌که بحران کرونا، گرچه فروکش کرده، اما بیماری‌های مزمن کهن‌سال جهان را هرگز ترک نکرده‌اند.
به گفته دکتر «کریستوفر موری»، مدیر موسسه سنجش و ارزیابی سلامت در دانشگاه واشنگتن و سرپرست این مطالعه، جهان اکنون وارد «دوره‌ای تازه از چالش‌های سلامت عمومی» شده است؛ دوره‌ای که در آن جمعیت‌های پیر و سبک زندگی‌های پرخطر، بیش از هر ویروسی تهدیدکننده‌اند. این پژوهش که داده‌های ۳۷۵ بیماری و ۸۸ عامل خطر را در ۲۰۴ کشور از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۳ بررسی کرده، تصویری جامع از بار بیماری در سراسر جهان ارائه می‌دهد. یافته‌ها نشان می‌دهد چاقی، سیگار و آلودگی هوا، همچنان سه ضلع مثلث مرگ تدریجی بشرند. پژوهشگران تخمین می‌زنند اگر تنها همین سه عامل مهار شوند، نزدیک به نیمی از مرگ‌ومیرها و ناتوانی‌های جهانی قابل پیشگیری خواهد بود. بر پایه نتایج منتشرشده، در پنج کشور بزرگ اروپایی ــ فرانسه، آلمان، ایتالیا، اسپانیا و بریتانیا ــ بیماری قلبی همچنان عامل اصلی مرگ‌ومیر است، جز در فرانسه که سرطان ریه در صدر قرار گرفته است. این کشورها با امید به زندگی میان ۸۰ تا ۸۳ سال، در میان سالم‌ترین مناطق جهان جای دارند. در مقابل، بخش‌هایی از آفریقا، آمریکای لاتین و آسیای جنوبی همچنان از دسترسی نابرابر به مراقبت‌های بهداشتی رنج می‌برند؛ نابرابری‌هایی که نه‌فقط طول عمر، که کیفیت زندگی را نیز به‌طور چشمگیر کاهش می‌دهند.
اما هشدار اصلی مطالعه «لنست» به آینده معطوف است، نه گذشته. محققان از رشد نگران‌کننده مرگ‌ومیر در میان نوجوانان و جوانان آمریکای شمالی و لاتین به‌دلیل خودکشی، مصرف مواد مخدر و الکل خبر می‌دهند. در جنوب صحرای آفریقا نیز بیماری‌های عفونی، سوانح جاده‌ای و خشونت، نسل جوان را در معرض خطر قرار داده‌اند. در مجموع، در حالی که جهان از چنگال ویروسی جهانی رها شده است، تهدیدهای اجتماعی و رفتاری تازه‌ای در حال شکل‌گیری‌اند که با الگوهای قدیمی سلامت همخوانی ندارند.
دکتر موری در پایان تأکید می‌کند که یافته‌های تازه «زنگ خطری برای رهبران جهانی» است تا نگاه خود را از درمان به پیشگیری تغییر دهند. او هشدار می‌دهد که بی‌توجهی به روندهای جدید می‌تواند تمام دستاوردهای دهه‌های گذشته در افزایش طول عمر را معکوس کند.
در دوران اوج همه‌گیری در مدت کوتاهی به مرگبارترین عامل برای انسان بدل شد. در سال ۲۰۲۱ میانگین امید به زندگی نوزادان تازه‌متولدشده به ۷۱.۷ سال کاهش یافت؛ سقوطی تاریخی در سلامت جهانی. اما همان‌گونه که ویروس آرام‌آرام از اوج مرگباری فرو نشست، جایگاه آن نیز در جدول علل مرگ‌ومیر جهانی تنزل یافت. تا سال ۲۰۲۳ کووید۱۹ تنها در رده بیستم قرار داشت، پایین‌تر از بیماری‌هایی چون آلزایمر، دیابت و اختلالات نوزادی. در مقابل، بیماری‌های قلبی و عروقی بار دیگر به صدر جدول بازگشتند؛ نمادی از این‌که بحران کرونا، گرچه فروکش کرده، اما بیماری‌های مزمن کهن‌سال جهان را هرگز ترک نکرده‌اند.
به گفته دکتر «کریستوفر موری»، مدیر موسسه سنجش و ارزیابی سلامت در دانشگاه واشنگتن و سرپرست این مطالعه، جهان اکنون وارد «دوره‌ای تازه از چالش‌های سلامت عمومی» شده است؛ دوره‌ای که در آن جمعیت‌های پیر و سبک زندگی‌های پرخطر، بیش از هر ویروسی تهدیدکننده‌اند. این پژوهش که داده‌های ۳۷۵ بیماری و ۸۸ عامل خطر را در ۲۰۴ کشور از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۳ بررسی کرده، تصویری جامع از بار بیماری در سراسر جهان ارائه می‌دهد. یافته‌ها نشان می‌دهد چاقی، سیگار و آلودگی هوا، همچنان سه ضلع مثلث مرگ تدریجی بشرند. پژوهشگران تخمین می‌زنند اگر تنها همین سه عامل مهار شوند، نزدیک به نیمی از مرگ‌ومیرها و ناتوانی‌های جهانی قابل پیشگیری خواهد بود. بر پایه نتایج منتشرشده، در پنج کشور بزرگ اروپایی ــ فرانسه، آلمان، ایتالیا، اسپانیا و بریتانیا ــ بیماری قلبی همچنان عامل اصلی مرگ‌ومیر است، جز در فرانسه که سرطان ریه در صدر قرار گرفته است. این کشورها با امید به زندگی میان ۸۰ تا ۸۳ سال، در میان سالم‌ترین مناطق جهان جای دارند. در مقابل، بخش‌هایی از آفریقا، آمریکای لاتین و آسیای جنوبی همچنان از دسترسی نابرابر به مراقبت‌های بهداشتی رنج می‌برند؛ نابرابری‌هایی که نه‌فقط طول عمر، که کیفیت زندگی را نیز به‌طور چشمگیر کاهش می‌دهند.
اما هشدار اصلی مطالعه «لنست» به آینده معطوف است، نه گذشته. محققان از رشد نگران‌کننده مرگ‌ومیر در میان نوجوانان و جوانان آمریکای شمالی و لاتین به‌دلیل خودکشی، مصرف مواد مخدر و الکل خبر می‌دهند. در جنوب صحرای آفریقا نیز بیماری‌های عفونی، سوانح جاده‌ای و خشونت، نسل جوان را در معرض خطر قرار داده‌اند. در مجموع، در حالی که جهان از چنگال ویروسی جهانی رها شده است، تهدیدهای اجتماعی و رفتاری تازه‌ای در حال شکل‌گیری‌اند که با الگوهای قدیمی سلامت همخوانی ندارند.
دکتر موری در پایان تأکید می‌کند که یافته‌های تازه «زنگ خطری برای رهبران جهانی» است تا نگاه خود را از درمان به پیشگیری تغییر دهند. او هشدار می‌دهد که بی‌توجهی به روندهای جدید می‌تواند تمام دستاوردهای دهه‌های گذشته در افزایش طول عمر را معکوس کند.