سپرده کالایی؛ مسیر جدید تأمین مالی
وحید پاافشار کارشناس بازار سرمایه
در سال‌های اخیر گواهی سپرده کالایی به‌عنوان یکی از ابزارهای نوین مالی در بازار سرمایه جایگاه ویژه‌ای یافته و توانسته نقش مهمی در تأمین مالی تولیدکنندگان و بهبود کارایی اقتصادی ایفا کند. این ابزار با ایجاد پیوند میان بخش واقعی اقتصاد و بازار سرمایه امکان تبدیل دارایی‌های فیزیکی به اوراق قابل معامله را فراهم می‌کند و جریان نقدینگی را تسهیل می‌سازد. تولیدکنندگان می‌توانند به جای فروش فوری محصول یا نگهداری طولانی‌مدت در انبار، کالا را به انبارهای مورد پذیرش بورس کالا تحویل دهند و در مقابل گواهی سپرده دریافت کنند که قابلیت معامله در بازار دارد. این گواهی می‌تواند به‌عنوان وثیقه برای دریافت تسهیلات یا استفاده در معاملات اعتباری مورد بهره‌برداری قرار گیرد و تولیدکننده بدون فروش مستقیم کالا به نقدینگی مورد نیاز خود دست یابد. نگهداری کالا در انبارهای استاندارد همچنین موجب کاهش هزینه‌ها، فساد، سرقت و اختلاف کیفیت می‌شود و اعتماد به استاندارد انبار و قبض سپرده را افزایش می‌دهد.
گواهی سپرده در واقع تبدیل موجودی کالا به اوراقی است که قابلیت وثیقه‌پذیری توسط بانک‌ها و نهادهای مالی را دارد و از آن می‌توان برای اخذ تسهیلات کوتاه‌مدت یا تأمین سرمایه در گردش استفاده کرد. این ویژگی برای شرکت‌هایی که گردش سرمایه بالایی دارند اهمیت ویژه‌ای دارد و کمک می‌کند کالاهای راکد یا مازاد تولید سریع‌تر نقد شوند، چراکه امکان خرید و فروش گواهی بدون نیاز به تحویل فوری کالا فراهم است. در نتیجه هزینه‌های نگهداری کاهش یافته و جابجایی دارایی تسهیل می‌شود. در شرایط تورمی، گواهی سپرده کالایی به‌عنوان یکی از گزینه‌های امن سرمایه‌گذاری شناخته می‌شود و نیاز به دانش انبارداری و لجستیک کاهش می‌یابد. همچنین این ابزار زمینه معاملات کوتاه‌مدت، پوشش ریسک برای فعالان صنعتی و استفاده از ابزارهای مالی بازار سرمایه جهت مصون‌سازی تولیدکنندگان در برابر نوسانات قیمتی را فراهم می‌کند. سرمایه‌گذاران بازارهای مالی از طریق این ابزار می‌توانند در فرآیند تولید مشارکت کنند و از افزایش قیمت‌های جهانی و داخلی منتفع شوند.
گواهی سپرده کالایی علاوه بر معافیت معاملات از مالیات بر ارزش افزوده تا زمان تحویل فیزیکی، نقدشوندگی دارایی‌ها و کاهش هزینه‌های نگهداری را فراهم می‌کند. جذابیت این ابزار وابسته به عمق بازار و شفافیت عرضه و تقاضا است، زیرا در بازارهای کم‌عمق اختلاف قیمت و نوسانات افزایش می‌یابد. در حوزه کالاهای صنعتی و پتروشیمی، این گواهی نقش مؤثری در کشف قیمت واقعی ایفا می‌کند و بورس کالا با استانداردسازی کیفیت و وزن محصولات مرجعی قابل اعتماد برای تعیین قیمت ایجاد می‌کند. توسعه بازار سرمایه کالایی موجب تخصیص بهتر منابع، کاهش ریسک و افزایش کارایی اقتصادی می‌شود. صندوق‌های مبتنی بر این کالاها سرمایه‌های خرد را جذب و نقدشوندگی را بالا می‌برند، هزینه تأمین مالی شرکت‌ها را کاهش می‌دهند و سرمایه‌گذاری در زنجیره ارزش را تشویق می‌کنند.
گواهی سپرده در واقع تبدیل موجودی کالا به اوراقی است که قابلیت وثیقه‌پذیری توسط بانک‌ها و نهادهای مالی را دارد و از آن می‌توان برای اخذ تسهیلات کوتاه‌مدت یا تأمین سرمایه در گردش استفاده کرد. این ویژگی برای شرکت‌هایی که گردش سرمایه بالایی دارند اهمیت ویژه‌ای دارد و کمک می‌کند کالاهای راکد یا مازاد تولید سریع‌تر نقد شوند، چراکه امکان خرید و فروش گواهی بدون نیاز به تحویل فوری کالا فراهم است. در نتیجه هزینه‌های نگهداری کاهش یافته و جابجایی دارایی تسهیل می‌شود. در شرایط تورمی، گواهی سپرده کالایی به‌عنوان یکی از گزینه‌های امن سرمایه‌گذاری شناخته می‌شود و نیاز به دانش انبارداری و لجستیک کاهش می‌یابد. همچنین این ابزار زمینه معاملات کوتاه‌مدت، پوشش ریسک برای فعالان صنعتی و استفاده از ابزارهای مالی بازار سرمایه جهت مصون‌سازی تولیدکنندگان در برابر نوسانات قیمتی را فراهم می‌کند. سرمایه‌گذاران بازارهای مالی از طریق این ابزار می‌توانند در فرآیند تولید مشارکت کنند و از افزایش قیمت‌های جهانی و داخلی منتفع شوند.
گواهی سپرده کالایی علاوه بر معافیت معاملات از مالیات بر ارزش افزوده تا زمان تحویل فیزیکی، نقدشوندگی دارایی‌ها و کاهش هزینه‌های نگهداری را فراهم می‌کند. جذابیت این ابزار وابسته به عمق بازار و شفافیت عرضه و تقاضا است، زیرا در بازارهای کم‌عمق اختلاف قیمت و نوسانات افزایش می‌یابد. در حوزه کالاهای صنعتی و پتروشیمی، این گواهی نقش مؤثری در کشف قیمت واقعی ایفا می‌کند و بورس کالا با استانداردسازی کیفیت و وزن محصولات مرجعی قابل اعتماد برای تعیین قیمت ایجاد می‌کند. توسعه بازار سرمایه کالایی موجب تخصیص بهتر منابع، کاهش ریسک و افزایش کارایی اقتصادی می‌شود. صندوق‌های مبتنی بر این کالاها سرمایه‌های خرد را جذب و نقدشوندگی را بالا می‌برند، هزینه تأمین مالی شرکت‌ها را کاهش می‌دهند و سرمایه‌گذاری در زنجیره ارزش را تشویق می‌کنند.