آینده بازار کار انعطاف‌پذیر است
در جهان امروز، اقتصاد گیگ و بازار کار پلتفرمی بیش از هر زمان دیگری جایگاه خود را در زندگی میلیون‌ها نفر باز کرده است و فرصت‌های انعطاف‌پذیری بی‌سابقه‌ای ارائه می‌دهد، اما این رشد سریع با چالش‌های جدی همراه است که از امنیت شغلی گرفته تا شکاف جنسیتی و نابرابری درآمدی گسترده می‌شوند. پلتفرم‌های دیجیتال و اپلیکیشن‌های فریلنسری، از حمل و نقل تا تحویل کالا و خدمات خانگی، شیوه کار و امرار معاش میلیون‌ها نفر را دگرگون کرده‌اند و نشان می‌دهند که شغل ثابت و ساعات کاری سنتی دیگر تنها گزینه موجود نیست. در حالی که این مدل‌های جدید امکان انتخاب پروژه، مدیریت زمان و درآمد انعطاف‌پذیر را فراهم می‌کنند، فقدان چارچوب‌های قانونی و محافظتی باعث شده بسیاری از کارگران با ناامنی شغلی و خطرات اجتماعی روبه‌رو شوند. رشد سریع اقتصاد گیگ و پیش‌بینی ارزش بیش از ۲۱ هزار میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۳، توجه سیاست‌گذاران و سازمان‌های جهانی را به ضرورت حمایت از کارگران جلب کرده است. در کنفرانس‌های بین‌المللی کار، موضوع «کار شایسته در اقتصاد گیگ» به بحث داغ تبدیل شده و نشان‌دهنده حساسیت جهانی نسبت به چگونگی تدوین استانداردها و تعادل میان نوآوری اقتصادی و برخورد منصفانه با نیروی کار است. فرصت‌های انعطاف‌پذیری، به ویژه در کشورهای در حال توسعه و میان نسل‌های جوان، باعث افزایش علاقه به شغل‌های جانبی شده است؛ برای مثال در مالزی ۷۰ درصد کارگران گیگ به صورت پاره‌وقت فعالیت می‌کنند و در آمریکا پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۷، ۲۶ میلیون نفر دیگر به جمع «شغل‌جانبی‌ها» اضافه شوند. نقش هوش مصنوعی در اقتصاد گیگ روزبه‌روز پررنگ‌تر می‌شود و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰، ۸۶ درصد کسب‌وکارها تحت تأثیر این فناوری‌ها قرار گیرند. هوش مصنوعی نه تنها وظایف را تخصیص می‌دهد، بلکه پرداخت‌ها را مدیریت و ارتباطات را هماهنگ می‌کند. این فناوری‌ها انعطاف‌پذیری و رشد اقتصادی را افزایش می‌دهند، اما بدون مقررات و شفافیت لازم، می‌توانند نابرابری درآمدی و ناامنی شغلی را تشدید کنند. در بریتانیا فشارها بر پلتفرم‌های تحویل غذا افزایش یافته تا الگوریتم‌های تخصیص کار و دستمزد را شفاف کنند، زیرا فقدان پاسخگویی و شفافیت می‌تواند به استثمار خودکار کارگران منجر شود. یکی از جدی‌ترین چالش‌ها در اقتصاد گیگ، شکاف جنسیتی است. بر اساس گزارش شکاف جنسیتی جهانی ۲۰۲۴ مجمع جهانی اقتصاد، با وجود بهبود نسبی مشارکت زنان، نابرابری‌ها همچنان پابرجاست و در اقتصاد پلتفرمی بازتاب یافته است. شکاف دستمزدی جنسیتی در اقتصاد گیگ به حدود ۳۰ درصد رسیده و عواملی مانند نوع پروژه، تحصیلات و مسئولیت‌های مراقبتی بر آن تأثیر می‌گذارند. انعطاف‌پذیری ساعت‌های کاری ممکن است به زنان کمک کند مسئولیت‌های مراقبتی و شغل خود را مدیریت کنند، اما خطراتی همچون خشونت‌های جنسیتی و حوادث شغلی همزمان تهدید محسوب می‌شوند. تجربه کارگران زن در مکزیکوسیتی و هند نشان می‌دهد بدون مقررات حمایتی، مزایای انعطاف‌پذیری می‌تواند با مخاطرات جدی همراه شود و شکاف جنسیتی را کاهش ندهد.